برم دلک Barme delak یکی از محوطه های باستانی متعلق به دوره ساسانی است که در هشت کیلومتری شرق شیراز و در حریم روستای کفترک قرار دارد و نام برم دلک نیز از چشمه و تالابی در این منطقه که به همین نام شهرت دارد برگرفته شده است.
بر پایه اطلاعات داده شده از طرف کارشناسان، شیراز باستان در این محدوده قرار داشته و از این محل آثار تاریخی بسیاری کشف شده که در موزه های ایران و جهان نگهداری می شود.
تخت ابونصر و سه نقش برجسته ای که در دل کوه تراشیده شده از جمله آثار شاخص این مجموعه باستانی به جا مانده از دوره ساسانی به شمار می رود که امروز حال و روز خوشی ندارند.
این مجموعه اکنون رها و به زباله دانی بزرگی تبدیل شده است.
بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرنا و اظهارات اهالی روستای کفترک، به علت فعالیت معادن شن و ماسه، ترک هایی بر پیکره نقوش برجسته منحصر به فرد این مجموعه ظاهر شده و روز به روز نیز بر تعداد و عمق این شکاف ها افزوده می شود.
** درج نام شیراز در لوح برم دلک
پژوهشگر فرهنگ و زبان ایران باستان اظهار داشت: منطقه برم دلک و محدوده کنونی روستای کفترک خاستگاه بافت باستانی و کهن شیراز است.
مجتبی درودی به خبرنگار ایرنا گفت: شیراز قدیم از قلعه فهندژ، باغ دلگشا و محله سعدی تا روستای کفترک، قصر ابونصر و برم دلک امتداد داشته است که در محل کاخ ابونصر قصری متعلق به دوره ساسانی وجود دارد که قدیمی و کهن ترین لوح گلی ایلامی که به اسم شیراز در آن اشاره شده از این محل کشف شده است.
او ادامه داد: تمام آثار محوطه باستانی برم دلک و قصر ابونصر در حریم روستای کفترک قرار دارند، در محوطه برم دلک مقبره ای وجود دارد که متعلق به دوره شاپور اول ساسانی است و در اسناد تاریخی به «آتشدان ابنون دبیر» معروف است.
این باستان شناس و پژوهشگر زبان و فرهنگ ایران باستان اظهار کرد: سه نقش برجسته بزرگ متعلق به دوره ساسانی در دامنه کوه برم دلک وجود دارد که شناسنامه شیراز است و این نقش های برجسته اهمیت زیادی دارند و در مواردی در مقایسه با آثار این دوره منحصر به فرد هستند.
** مجوز معدن در حریم محوطه باستانی
درودی در ادامه گفت: صدور مجوز معدن شن و ماسه در این محدوده جای تعجب بسیار دارد که چگونه سازمان میراث فرهنگی تاکنون جلو این اقدام را نگرفته است و لازم است فوری این سازمان به موضوع رسیدگی و از ادامه فعالیت معادن در حریم درجه یک میراث باستانی جلوگیری کند.
وی بیان کرد: محل هایی که مورد مناقشه میراث فرهنگی و شهرداری قرار دارد اغلب به وضعیتی ناهنجار دچار شده که نتیجه آن نابودی میراث کهن خواهد بود و مناقشه یاد شده شامل برم دلک هم شده است.
** محوطه سازی و فنس کشی برم دلک شروع شده است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: با شهرداری شیراز تفاهمی در زمینه ساماندهی محوطه برم دلک انجام شده است و براساس این تفاهم نامه فنس کشی این محدوده که برعهده ما بوده انجام شده و ساماندهی محوطه برم دلک وظیفه شهرداری شیراز است.
** بهره برداری از شن و ماسه
مصیب امیری اعلام کرد: فعالیت معدن های شن و ماسه در این محدوده که گفته می شود زمینه تخریب و نابودی این آثار تاریخی را فراهم کرده در گذشته نیز مطرح بوده که در بررسی کارشناسان میراث فرهنگی و طبق گزارش هایی که ارائه کردند فعالیت این معادن از منطقه تاریخی برم دلک فاصله دارد و تاثیری بر تخریب این آثار ندارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز افزود: بررسی آثار فعالیت معادن شن و ماسه در محوطه برم دلک دوباره صورت می گیرد و چنانچه در پی آن اثر مخربی بر این میراث دوره ساسانی گزارش شود به یقین از فعالیت این معادن جلوگیری می شود.
** هیچ اقدامی نشده ولی وعده ها بسیار است
دهیار دهستان کفترک نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: شهرداری شیراز تاکنون هیچ گونه اقدامی برای ساماندهی و یا جلوگیری از نابودی میراث برم دلک نکرده و هنوز برای فنس کشی محوطه باستانی برم دلک از طرف میراث فرهنگی کاری انجام نشده است.
افشین شیبانی اظهار داشت: تاکنون طرح های بسیاری نظیر احداث پارک تاریخی ۳۰ هکتاری، ساخت سایت موزه، مرمت آثار محوطه باستانی برم دلک و… از جانب شهرداری و میراث فرهنگی مطرح و حتی رسانه ای هم شده اما متاسفانه همه در حد حرف باقی مانده است.
وی بزرگترین مشکل اهالی کفترک را نبود اشتغال دانست و افزود: دهستان کفترک اکنون ۱۱ روستا با ۱۵ هزار نفر جمعیت دارد که اگر آثار تاریخی برم دلک ساماندهی می شد زمینه اشتغال بسیاری از روستاییان را فراهم می کرد.
وی با اشاره به اینکه اگر درمانگاه، بهداشت و همه نوع امکاناتی در روستاها ایجاد شود ولی اهالی اشتغال نداشته باشند کسی در روستاها نخواهد ماند، گفت: اگر شرایط به همین روال پیش برود تا دو سال آینده حداقل دو روستای دهستان کفترک خالی از سکنه خواهد شد.
شیبانی ادامه داد: دهستان کفترک چهار معدن شن و ماسه، کارخانه آسفالت و تعدادی کارخانه صنعتی دارد که متاسفانه هیچ منفعتی برای این روستا ندارند چون نیروی کار این واحدهای صنعتی از شیراز تامین می شود.
دهیار دهستان کفترک اضافه کرد: تمام برداشت معادن شن و ماسه ای که در محدوده تاریخی برم دلک قرار دارند از کوهی است که نقش برجسته های ساسانی بر آن کنده شده و همه این برداشت ها نیز به واسطه انفجار انجام می شود که این وضعیت منجر به نابودی کامل این آثار گرانبهای باستانی خواهد شد.
شیبانی گفت: فعالیت این معادن و بویژه انفجارهایی که به واسطه باروت برای استخراج انجام می شود بر تخریب و نابودی این آثار تاثیر مستقیم دارد به گونه ای که ترک های زیادی در این نقوش برجسته ظاهر شده که متاسفانه روز به روز بر عمق و تعداد آنها افزوده می شود.
وی آثار برم دلک را سومین اثر تاریخی استان فارس که در سال ۱۳۱۰ثبت ملی شده عنوان کرد و گفت: اشیا بسیاری از این محوطه کشف شده که از جمله این آثار می توان به سرستون تخت جمشید که اکنون در موزه سنگ هفت تنان نگهداری می شود اشاره کرد.
** تاراج شبانه میراث برم دلک
شیبانی گفت: به دلیل حفاظت نشدن از این محوطه باستانی سودجویان بسیاری شبانه اقدام به حفاری و تاراج سرمایه ها و اشیای تاریخی مدفون در این مجموعه می کنند و وقتی به یگان حفاظت میراث فرهنگی مراجعه می کنیم می گویند که نیروی کافی برای این کار در اختیار ندارند.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود به وجود قناتی در این محدوده که کارشناسان میراث فرهنگی آن را متعلق به دوره هخامنشی می دانند اشاره و اظهار داشت: این قنات که تنگ سرد نام دارد تنها نمونه از دوره هخامنشی است که هنوز آب در آن جاری است و همچنین به گفته کارشناسان، ساخت آن نیز منحصر به فرد بوده و مهندسی پیچیده ای دارد چون این قنات از کوه شروع و مظهر آن نیز در دامنه کوه است در حالی که مظهر نمونه های دیگر در بیابان قرار دارد.
دهیار کفترک اعلام کرد: کمربندی جدید شرق شیراز که در حال احداث است از روی این قنات می گذرد و امیدوارم روی این قنات پل زده و جاده را از بالای آن عبور دهند تا از نابودی این میراث ارزشمند دوره هخامنشی جلوگیری شود.
** وعده هایی که داده شد
رئیس وقت کمیسیون گردشگری شورای شهر شیراز خرداد سال ۱۳۹۵ اعلام کرد که ۴۱ میلیارد ریال بودجه برای مرمت مجموعه تاریخی برم دلک و قصر ابونصر و همچنینی ۲۸ میلیارد ریال برای تملک و احداث پارک در محوطه تاریخی برم دلک از بودجه کمیسیون گردشگری اختصاص یافته که طرح های آن آماده و عملیات اجرایی آن نیز شروع شده است.
علی راستگو در آن زمان مرمت قصر ابونصر را نیز اعلام کرد و افزود: ۱۳ میلیارد ریال برای این امر در نظر گرفته شده و شهردار منطقه نیز برای انجام این کار موظف شده است.
معاون وقت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز فروردین ۹۴ وعده تبدیل قصر ابونصر و برم دلک شیراز به سایت موزه داد و گفت: به علت بهره مندی از ویژگی های منحصر به فرد و غنی، این محوطه به سایت موزه تبدیل خواهد شد.
ابراهیم قزلباش در جمع خبرنگاران افزود: با هماهنگی شورای شهر شیراز برای بازسازی و تبدیل این دو اثر تاریخی به سایت موزه مبلغ سه میلیارد تومان مصوب شده است.
وی با اشاره به حفاری های غیر مجاز در محوطه تاریخی برم دلک اظهار داشت: برای جلوگیری از تخریب ها و حفاظت از این آثار تاریخی، برنامه ای جامعی با مشارکت شهرداری شیراز در حال تهیه است.
با گذشت حدود سه سال از اعلام این اخبار و خبر آغاز عملیات اجرایی ساماندهی محوطه برم دلک، وضعیت کنونی نشان می دهد نه تنها این کار هنوز آغاز نشده بلکه اوضاع، بدتر از گذشته شده نیز شده است.
** استاندار فارس: برم دلک نجات داده شود
استاندار فارس ۲۶ دی ۱۳۹۶ در بازدید از کتیبه های باستانی برم دلک و کاخ ابونصر گفت: حفاظت و صیانت از این میراث برجسته به همراه ایجاد فضای پیرامونی مناسب، نه تنها فرهنگ غنی ایرانیان را احیا می کند بلکه به فرصتی مناسب برای جذب گردشگر نیز تبدیل خواهد شد.
اسماعیل تبادار در این بازدید بر لزوم توجه به ارزش های تاریخی استان فارس تاکید کرد و افزود: صنعت گردشگری در جهان امروز نقش موثری در اقتصاد کشورها ایفا می کند به نحوی که کوچک ترین آثار باقی مانده از گذشته مورد بهره برداری صنعت گردشگری قرار می گیرد بنابراین نباید از چنین ظرفیت های نادر و کم نظیر مانند برم دلک غفلت شود.
تبادار با اشاره به اینکه نقش برجسته برم دلک نخستین اثر به جای مانده است که بیانگر ارزش زن ایرانی و نشان دهنده جایگاه و مقام والای زن در تاریخ کهن این مرز و بوم است، گفت: ضروری است این مجموعه با همکاری و تعامل سازمان میراث فرهنگی و شورای شهر شیراز از این وضعیت بیرون آید.
** پاسخگو نبودن شهرداری شیراز
خبرنگار ایرنا در هفت روز گذشته برای انعکاس اقدامات و برنامه ریزی های احتمالی شورای شهر و شهرداری در مورد حفاظت از برم دلک تلاش کرد و با شهردار منطقه و رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر شیراز تماس گرفت که به سبب همکاری نکردن این افراد بی نتیجه ماند.
۹۸۷۳/۱۸۷۶
گزارش از محمدامین افشارپور
انتهای پیام /*