به گزارش ایرنا، این بنای با صلابت که در ابتدای خیابان شهدا (سپه) قزوین دارد، علاه بر ارزش تاریخی از ۲ جنبه معماری و هنری نیز واجد ارزش های فراوانی است.
این بنای باشکوه تاریخی در سال ۹۲۳ هجری شمسی و در دوره صفویه ساخته شده است.
عالی قاپو که در برخی منابع به معنای در باشکوه از نام برده شده، سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان و همچنین در اصلی جنوبی این مجموعه بوده که به خیابان و میدان شاه باز می‌شده است.
این در تنها درب مجموعه دولتخانه صفوی به شمار می رود که اکنون به یادگار باقی مانده است.
این بنا نخست در دوره شاه طهماسب صفوی ساخته شد و در زمان شاه عباس اول به صورت کنونی تغییر شکل یافته است و در دوران ناصرالدین شاه نیز، تعمیرات و الحاقاتی به آن صورت گرفت و در دوران پهلوی اول نیز به علت اقامت پلیس در آنجا ابتدا نظمیه و سپس شهربانی نام گرفت.
بر پیشانی این سردر رفیع که ۱۷ متر ارتفاع دارد، کتیبه ای با کاشی معرق به خط ثلث از علیرضا عباسی خوشنویس معروف عهد صفوی جلوه‌گری می کند و بر فراز این کتیبه، پنجره مشبک بزرگی از کاشی قرار گرفته است.
درب این بنا به هشتی بزرگی متصل است و در داخل آن ۲ اتاق وجود دارد که جایگاه دربانان بوده است، راهرو طبقه دوم بنا نیز از همین اتاق‌ها می‌گذشته است و در سمت غرب این درب سه اتاق طولانی کنارهم واقع شده که احتمالا جایگاه نگهبانان و محافظان بوده است که یکی از این اتاق‌ها در دوره قاجار به قرائت‌خانه و دیگری به چای خانه تبدیل شد.
ازاره‌‌های سر در این بنا نیز با کاشی پوشیده شده‌اند و بقیه سر در با گچ پوشیده شده است، یکی از پنجره‌ها به خیابان شهدا (سپه) و دیگری به حیاط شهربانی کنونی گشوده می‌شود.
بنای سردر شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و سه ردیف طاق نما در طرفین آن است، گوشواره‌هایی با ستون نماهای آجری در ۲طبقه، نمای سردر را تکمیل می‌کنند و هشتی متصل به ایوان ورودی به شکل هشت ضلعی است.
در طرف شرقی این سردر که پیش از مشروطیت رختشویخانه بود، مدرسه ای به نام امید در سال ۱۳۲۰ قمری احداث شد که از اولین مدارس نوین ایران به شمار می رود.
سردر عالی قاپو که قبل از انقلاب، جایگاه شهربانی داشت و پس از آن در اختیار نیروی انتظامی قرار گرفت، اکنون در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته و کارهای مرمتی در آن در حال انجام است.
این بنای تاریخی در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۱۳ به شماره ۲۱۳ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
**معماری منحصر به فرد و تزیینات نفیس سردرعالی قاپو
مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در خصوص این بنا گفت: سردرعالی قاپو با معماری منحصر به فرد و تزئینات نفیس از بناهای ارزشمند تاریخی به یادگار مانده از دوره پادشاهی شاه تهماسب صفوی می باشد که در مهم ترین بخش بافت تاریخی قزوین (تقاطع خیابان پیغمبریه و سپه) واقع شده است.
محمد علی حضرتی افزود: این سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده و به عنوان تنها ورودی باقی مانده به مجموعه دولتخانه صفویه دارای ارزش‌های تاریخی و معماری برجسته‌ای است که باید حفظ شوند.
وی اظهار کرد: با آغاز مرحله جدید پروژه ساماندهی و مرمت این بنای تاریخی در اسفند ماه سال ۹۵ استحکام بخشی، حفاظت و خوانا سازی تزئینات گچبری صفوی هشتی سردر عالی قاپو توسط تیم کارشناسان مرمت آثار تاریخی انجام و کار مرمت فاز اول از اوایل تیرماه سال جاری آغاز شد.
حضرتی ادامه داد: سردر عالی قاپو تا دهه ۸۰ و در تاریخ معاصر مرکز نیروی انتظامی و دارای کاربری حکومتی بود و فضای مجاور سمت غربی این سردر کتابخابفروشی مینو خرد بوده از دوره مشروطه به بعد به نقش تجاری داشته است.
وی با بیان اینکه این بنای تاریخی چشم اندازی نیز به خیابان دارد، افزود: این درگاه ورودی بی واسطه از دربار به مردم است از این جهت ویژگی ممتاز دارد و کمتر بنایی در ایران داریم که این کارکرد و نقش را داشته باشد.
این مسئول تاکید کرد: ویژگی های داخلی و تزئینات این بنا منحصر بفرد در کشور به شمار می رود و دعوت کنندگی و جذابیتی که این سردر در برای جذب گردشگر دارد بی نظیر است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین گفت: باید کل مجموعه دولت خانه که سردرعالی قاپو نیز جزوی از آن است، سامان دهی شود تا قدم های بهتری برای حفظ و احیای این بنا و همچنین جذب گردشگران به آن برداریم.
وی با بیان اینکه مرمت این بنای تاریخی با کمترین دخالت و تغییر و حفظ نمای اصلی صورت گرفته است، افزود: استحکام بخشی مجموعه عالی قاپو طی یکسال آینده انجام خواهد شد.
حضرتی با اشاره طرح احیای مجموعه دولتخانه که سردرعالی قاپو نیز در آن قرار دارد، تصریح کرد: در صورت تامین اعتبار در برنامه سه تا پنج ساله کل مجموعه دولتخانه صفوی انجام می شود.
وی، میزان اعتبار برای مرمت دولتخانه را بستگی به وسعت نگاه در بخش مرمتی و احیا که متفاوت است،عنوان کرد و ادامه داد: این مجموعه شامل کاخ های سلطنتی دوران صفوی بوده که در صورت احیا باید به عنوان نمونه دوباره ایوان نادری آن بازسازی و احیا شود که با توجه به تزیینات ویژه و منحصر بفرد این بنای تاریخی هزینه های آن قابل توجه خواهد بود.
**سردر عالی قاپوی قزوین نمایشگر اوج هنر معماری ایرانی-اسلامی
رییس انجمن معماری و احیای بافت های تاریخی استان قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص بنای سردر عالی قاپو گفت: این بنا را باید نمایش اوج هنر معماری ایرانی-اسلامی بدانیم.
محمدرضا نوروزیان اضافه کرد: تزیینات زیبای این بنا به همراه سبک ساخت آن بیانگر این است که معماران و سازندگان آن طرحی ایرانی-اسلامی را بر این سازه پیاده کرده اند.
رییس انجمن معماری و احیای بافت های تاریخی استان قزوین افزود: سردر رفیع این بنای باشکو و تزیینات داخلش، نشانی از عظمت و قدرت دربار صفوی را به ما گوشزد می کند و مردم همواره در آن عصر به دیده احترام به آن می نگریستند.
وی افزود: امیدواریم با تداوم فعالیت های استحکام بخشی این بنا قدم های خوبی در راستای حفاظت از آن برداشته شود چرا که این اثر ارزشمند تاریخی علاوه بر کارکرد گردشگری می تواند برای دانشجویان هنر، معماری و مهندسی منشاء الهام باشد.
۷۳۸۹*۳۰۱۳
خبرنگار: نسرین رحیمی**انتشار دهنده: رضا اولادی
انتهای پیام /*