با کارنامه زرین اخیر و با وجود بهبود شاخص های احوال این سازمان و جهش های جهانی در هر سه حوزه که نگاهها را در داخل و خارج خیره کرده هنوز این پیکر تب دار با پای لنگان و سری گران مسیر می پیماید و سخن راندن از آن کار ساده ای نیست.
به هر روی، با پایان یافتن دوره پرشتابی که با شعار «اعتدال و تدبیر و امید» طی شد، فرصت مناسبی است تا به قول اهالی سینما یک «بازبینی» از «آنچه گذشت» و به تعبیر فلاسفه از «شرح ما وقع» این سازمان در چهارچوب چهارساله داشته باشیم تا ببینیم «ارگ نشینان خیابان آزادی، تقاطع یادگار» چه میراثی به یادگار گذاشته اند.
به رسم مالوف از دریچه چالش های پیش روی دولت یازدهم در زمان تحویل مسئولیت و بهبود شاخص ها و رویکردها به بررسی عملکرد چهارساله می پردازیم:
** میراث فرهنگی / عبور از دورانِ گذار با سه‌گانه مردم، دولت و بخش خصوصی
شاید حوزه میراث فرهنگی تنها حوزه سازمان بود که به نسبت گذشته و به سبب برخورداری از قدمت چند دهه نظام مندی اداری حتی پیش از تشکیل این سازمان در دهه ۷۰، رویه مستمر و وظایف مشخص و بدنه کارشناسی تخصصی تری داشت.
با این حال وقفه چندساله ای که به دلایل مختلف برای ثبت های جهانی رخ داده بود و زدن چوب حراج به اشیای ربوده شده ایران در «بازارهای سیاه» یا اشیای توقیفی متاثر از «سیاه بازی ها»ی سیاسیون غربی، ضربان نامنظم و مضطربی به نبض دست اندرکاران و علاقه مندان به میراث فرهنگی کشورمان داده بود.
اینها خود دلایل متقنی بود برای اینکه تعیین تکلیف اشیای تاریخی ایران در دیگر کشورها از وعده‌های اصلی دولت یازدهم در زمینه میراث فرهنگی باشد.
بازگشت چهار محموله بزرگ اشیای فرهنگی- تاریخی از کشورهایی چون انگلستان، آمریکا، بلژیک و ایتالیا به کشور که در طول تاریخ ایران بی سابقه بود، اتفاقی است که به سادگی نمی توان از کنار آن گذشت.
سیاست گشایش تعداد قابل توجهی موزه خصوصی و افتتاح موزه بزرگ خراسان و بازگشایی موزه های ایران باستان و اسلامی و ثبت های ملی و جهانی موفق بی چون و چرا و دقیق نیز نقطه عطفی در کارنامه میراث فرهنگی در این دوره است.
با این همه، تعداد کارهای نکرده و برخی امور اولویت دار بر زمین مانده در این حوزه اجازه نمی دهد تا به مسئولان این حوزه نمره کاملی بدهیم؛ به ویژه در جایی که کارشناسان و سینه سوخته های میراث فرهنگی کشور دغدغه های به جا و جدی در زمینه های مختلف دارند که در ادامه به فهرستی از آنها اشاره می شود.
**چالش های حوزه میراث فرهنگی :
– ناکارآمدی در تعیین حریم آثار تاریخی
– نبود کارشناسی و حفاظت از اشیاء فرهنگی، تاریخی (ساماندهی و مستندسازی)
– ناکارآمدی در تعیین حریم آثار تاریخی
– معدن‌کاوی و تخریب میراث طبیعی نظیر جنگل‌ها
– عدم رسیدگی به بافت اجتماعی و بافت‌های تاریخی فرسوده و از میان رفتن مزیت‌های گردشگری آنها
– تخریب بافت‌های تاریخی به بهانه توسعه شهری
– نبود متولی واحد برای اماکن تاریخی و میراث فرهنگی
– عدم شفاف‌سازی ارجحیت دستورالعمل‌ها نسبت به یکدیگر در ادارات مربوط به میراث فرهنگی
– نبود تعامل و همکاری سازمان میراث فرهنگی با سازمان‌های مردم‌نهاد
– کمبودهای یگان حفاظت میراث فرهنگی
– قصور در حفظ استانداردهای جهانی آثار ثبت شده
– تخریب اماکن تاریخی توسط قاچاقچیان آثار تاریخی
– چالش‌های قانونی برخورد با جرایم علیه میراث فرهنگی
– نبود نظارت دقیق و کامل نماینده میراث فرهنگی و فعالیت‌های باستان‌شناسی مراکز علمی و آموزشی دانشگاه‌ها و تحویل به موقع اشیاء به امنای اموال
– نبود تخصیص ردیف اعتباری مستقل جهت حمایت از موزه‌ها
– کمبود منابع مالی کافی برای ساماندهی اموال با توجه به گستردگی و تعداد اموال فرهنگی تاریخی
**وضعیت موجود و اقدامات و دستاوردهای انجام شده حوزه میراث فرهنگی :
• اداره کل موزه ها و اموال منقول تاریخی :
– افتتاح و راه اندازی تعداد ۸۳ موزه در قالب ۲۲ موزه وابسته به سازمان، ۳۷ موزه خصوصی، ۱۸ موزه در اختیار دیگر نهادها و ارگانها و ۶ موزه مشارکتی
– افتتاح ساختمان موزه بزرگ خراسان
– افتتاح موزه دوره اسلامی
– افتتاح طبقه دوم موزه ایران باستان
•در حوزه حمایت از بخش خصوصی :
– حمایت از ایجاد و راه اندازی موزه های بخش خصوصی به تعداد ۳۷ موزه با رشد حدود۱۰۰ درصد نسبت به سالهای گذشته
– صدور ۸۰ مجوز به مجموعه داران بخش خصوصی
•در حوزه گسترش روابط فرهنگی در عرصه بین الملل :
– بازگرداندن ۵۸۷ قلم اشیای اموال منقول فرهنگی، تاریخی متعلق به ایران از کشورهایی چون انگلستان، آمریکا، بلژیک و ایتالیا
– برگزاری نمایشگاه جهان اسلام (۲۰۱۷) در موزه بزرگ خراسان
– انعقاد تفاهم نامه همکاری فرهنگی در امور مرمت، مستندنگاری و استرداد اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی با کشورهای ژاپن، هند، عراق، ترکیه، آلمان و …
– برگزاری نمایشگاه های خارج از کشور همچون نمایشگاه شیرها و گاوها در هنر ایرانیان از هخامنشیان تا ساسانیان در کشور ایتالیا، نمایشگاه شعله های ابدی در کشور هند، نمایشگاه پنه لوپه در کشور ایتالیا، نمایشگاه ایران فرهنگی کهن، بین آب و کویر در کشور آلمان
• دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی دولت یازدهم
o میراث جهانی:
۱٫ ثبت ۶ اثر تاریخی شهر سوخته، شوش، منظر فرهنگی میمند، قنات ایرانی و شهر تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی
۲٫ ثبت بیابان لوت در فهرست میراث جهانی به عنوان اولین اثر طبیعی کشور
۳٫ به روز رسانی فهرست موقت جمهوری اسلامی ایران در یونسکو بعد از ۹ سال
۴٫ ثبت پرونده «نوروز» در فهرست میراث جهانی میراث ناملموس (یونسکو) با مشارکت ۱۲ کشور ایران، جمهوری آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، عراق، هند، پاکستان، ترکیه و ترکمنستان
۵٫ ثبت «فرهنگ پخت نان های تخت و لواش» در فهرست میراث فرهنگی ناملموس جهانی با مشارکت ۵ کشور ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان
۶٫ برگزاری اولین کارگاه آموزشی «باستان شناسی میراث فرهنگی زیر آب» در کشور در اجرای کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب مصوب ۱۳ آذرماه ۱۳۸۷
۷٫ ارسال پرونده «منظر باستان شناسی ساسانی فارس» به یونسکو برای ثبت جهانی در سال ۲۰۱۸
۸٫ ارسال پرونده «منطقه حفاظت شده جنگل های ارسباران» به یونسکو برای ثبت جهانی در سال ۲۰۱۸
۹٫ تدوین و ارسال پرونده «هنر ساختن و نواختن کمانچه» (مشترک با جمهوری آذربایجان) برای ثبت در فهرست میراث ناملموس جهانی ۲۰۱۷
۱۰٫ تدوین و ارسال پرونده «چوگان: بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی» برای ثبت در فهرست میراث ناملموس جهانی ۲۰۱۷
o میراث طبیعی:
۱٫ ثبت ۲۰۲ اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی ملی
۲٫ تدوین دستورالعمل تعیین حریم میراث طبیعی برای اولین بار
۳٫ تعیین حریم ۵ اثر طبیعی و ابلاغ به استان برای اولین بار
۴٫ تدوین دستورالعمل حفاظت و مدیریت و تعیین عرصه و حریم درختان کهنسال ثبت شده برای اولین بار
۵٫ برگزاری۴ نشست مشترک با سازمان های حفاظت محیط زیست، جنگل ها و مراتع، کمیسیون ملی یونسکو، بنیاد سوکو آلمان و اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت به منظور تهیه پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی
۶٫ تشکیل کمیته سه جانبه تحت عنوان کمیته راهبری برای ثبت جهانی مواریث طبیعی با سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع
۷٫ تألیف کتاب میراث طبیعی ایران
۸٫ برگزاری حدود ۳۰ کمیته تخصصی ثبت میراث طبیعی
۹٫ برگزاری سه کارگاه آموزشی برای شناخت، حفاظت و مدیریت میراث طبیعی برای انجمن های مردم نهاد در استانهای همدان، خوزستان و قزوین
o آثار منقول:
۱٫ تعداد آثار ثبت شده در دولت یازدهم : ۵۵۷ اثر به همراه ۱۲۷ اثر در سال ۹۶ (در مسیر فرآیند ابلاغ)
۲٫ راه اندازی فهرست میراث ملی منقول با ابلاغ آثار به ارگانهای مربوطه
۳٫ ابلاغ ثبت آثار منقول در فهرست آثار ملی ایران برای اولین بار
۴٫ ثبت و ابلاغ آثار منقول دولتی و غیردولتی به پیوست شناسنامه عمومی اثر برای اولین بار
۵٫ ساماندهی پرونده ها و آرشیو آثار منقول و تهیه فهرست کامل از آرشیو
o آثار غیرمنقول تاریخی:
۱٫ ثبت ۵۹۵ اثر غیر منقول در فهرست آثار ملی
۲٫ ثبت یادمان های دفاع مقدس برای نخستین بار
۳٫ همکاری با بنیاد شهید انقلاب اسلامی جهت ثبت گلزارهای شهدا برای نخستین بار (۳ گلزار)
۴٫ ثبت ۲۷ اثر در «فهرست میراث فرهنگی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» برای نخستین بار
۵٫ همکاری با وزارت ورزش و جوانان جهت ثبت «میراث ورزش» برای نخستین بار (ثبت مجموعه سوارکاری فرح آباد و نوروز آباد)
۶٫ همکاری با وزارت نفت جهت ثبت «میراث نفت» (کارخانه حلب سازی کرمانشاه، پالایشگاه آبادان و …)
۷٫ همکاری با ستاد مرکزی راهیان نور کشور جهت ثبت یادمان های دفاع مقدس (۲۳ یادمان دفاع مقدس استان های خوزستان و کرمانشاه: فکه، شلمچه، طلائیه، بازی دراز و …)
۸٫ تهیه و ابلاغ بخشنامه نحوه ابلاغ و رسیدگی به اعتراض مالک به تمام استان ها
۹٫ ابلاغ دستورالعمل نحوه تهیه نقشه محوطه های باستان شناختی به تمام استان ها
۱۰٫ تهیه و ابلاغ بخشنامه فرایند ابلاغ به مالک محوطه های تاریخی به تمام استان ها
۱۱٫ از سرگیری معرفی آثار غیر منقول در مجله اثر با عنوان «آثار تاریخی در پناه قانون»
۱۲٫ شناسایی آثار تاریخی ثبت شده واقع در محدوده های نظامی در تمام استان ها
۱۳٫ شناسایی آثار فرهنگی- تاریخی و طبیعی ثبت شده در معرض خطر
۱۴٫ بازگرداندن پرونده های ثبتی از شیراز به تهران و ساماندهی آنها
o تعیین حریم و ضوابط حفاظتی آثار تاریخی:
۱٫ تعیین حریم و ضوابط حفاظتی تعداد ۹۶۱ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی
o تملک و بررسی و شناسایی آثار تاریخی:
۱٫ تهیه موافقتنامه اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای سال ۱۳۹۵: ۱۵۲ مورد
۲٫ تهیه فرمت بررسی و شناسایی آثار تاریخی غیرمنقول
۳٫ بررسی و شناسایی چهار هزار اثر تاریخی در سال ۱۳۹۵
۴٫ تهیه فرمت پایش آثار تاریخی
o میراث ناملموس:
۱٫ ثبت بیش از ۳۵۶ اثر در فهرست ملی میراث ناملموس
۲٫ برگزاری کارگاه آموزشی میراث ناملموس با همکاری یونسکو برای خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی
۳٫ برگزاری نمایشگاه عکس با عنوان «مسجد، گالری هنرهای اسلامی» و اجرای آیین نیایش خوانی در موزه ملی ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی، وزارت بهداشت و درمان، مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران
۴٫ برگزاری جشن نوروز (ملی و جهانی)
۵٫ ارسال گزارش اقدامات پاسدارانه به یونسکو برای اولین بار و دریافت تائیدیه یونسکو
۶٫ گزارش اقدامات پاسدارانه به یونسکو درباره پرونده های لنج سازی و نقالی در یازدهمین اجلاس کمیته بین الدولی میراث ناملموس سال ۲۰۱۶ در آدیس آبابا
۷٫ ارائه فهرست میراث منسوخ نیازمند احیا برای اولین بار
۸٫ ارائه فهرست حاملان و مفاخر میراث ناملموس (نادره کاران) برای اولین بار؛ گنجینه زنده بشری
۹٫ تهیه، تدوین و ارسال پرونده های چوگان و شیوه و نواخت ساز کمانچه به یونسکو
۱۰٫ آغاز به کار ساماندهی پرونده ها و تهیه یک فهرست کامل از فهرست آثار ثبت شده
۱۱٫ تشکیل جلسات کارگروه ملی میراث ناملموس
توضیح: این کارگروه مصوب سال ۱۳۸۷ هیأت وزیران است و برای اولین بار در اواخر سال ۱۳۹۲ تشکیل شد.
۱۲٫ کاشی ماندگار: شناسایی خانه هنرمندان و مفاخر و مشاهیر فرهنگی و نصب کاشی ماندگار بر سر در خانه آنها
• دفتر امور پایگاهها
۱٫ ایجاد و راه اندازی مجدد ۷۰ پایگاه ملی و آثار مندرج در فهرست موقت ثبت جهانی
۲٫ آماده سازی پایگاههای ملی جهت ثبت در فهرست میراث جهانی: شهر تاریخی یزد، شوش، شهر سوخته، منظر فرهنگی میمند، بیابان لوت و مجموعه ۱۱ قنات ایرانی
۳٫ ایجاد و تکمیل بخشی از زیرساخت های گردشگری در پایگاه میراث جهانی و میراث فرهنگی ملی ایران برای گردشگران و بازدیدکنندگان
– مشارکت در مرمت خانههای تاریخی
– ساماندهی و تعمیر بناهای مهم تاریخی و مساجد جامع تاریخی
– تعمیر و مرمت آثار و بناهای ثبت شده در اختیار دستگاههای دولتی
– ساماندهی و مرمت محوطهها و بناهای تاریخی، بقاع متبرکه و آرامگاههای مفاخر
– مطالعه، مرمت و حفاظت بافت‌های تاریخی شهری و روستایی
فراهنگ**۳۰۷۹**۱۰۵۵
گزارش: علی اسدی** انتشار: زینب کارگر
انتهای پیام /*