قتصاد ایران در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته ۴٫۴ درصد قد کشیده است. حسن روحانی خبر از رشد اقتصادی ۴٫۴ درصد در جریان سفر به استان کهگیلویه و بویراحمد خبر داده و مرکز آمار ایران هم بر آن مهر تایید زد. بانک مرکزی اما همچنان سیاست سکوت در برابر اعلام رشد اقتصادی را ادامه می‌دهد و هنوز کسی نمی‌داند اقتصاد ایران از پایان سال ۹۳ تا امروز چه میزان رشد کرده است. رشد ۴٫۴ درصدی به روایت مرکز آمار ایران هرچند امیدوارکننده است اما به دلیل تاثیرپذیری این شاخص از درآمدهای نفتی و سکوت بانک مرکزی می‌توانند شکننده باشد و نه مستمر و پایدار.
به گزارش تابناک اقتصادی، رشد اقتصاد ایران در بهار امسال به عنوان تصویری از وضعیت شاخص‌های اقتصادی در پسابرجام در حالی امیدوارکننده به نظر می‌رسد که به دلیل تاثیرپذیری بالای این شاخص از رشد درآمدهای نفتی و افزایش تولید و صادرات نفت خام چندان نمی‌تواند نشانه‌ای از پایداری و استمرار و خیز برداشتن همه بخش‌های اقتصادی شامل کشاورزی، صنعت و معدن، ساختمان و مسکن و خدمات قلمداد شود و بیم آن می‌رود در صورت دلخوش کردن به رشد ۴٫۴ درصدی رشد اعلام شده با نوسان احتمالی قیمت جهانی نفت در ماه‌های آینده، نرخ رشد اقتصادی کشور هم دچار نوسان شود؛ به ویژه اینکه ۱٫۵ درصد از رشد ۴٫۴ درصدی اعلام شده به طور مستقیم ناشی از افزایش درآمدهای نفتی ایران باشد. رشد ارزش افزوده بخش نفت ناشی از ۲ عامل افزایش میزان صادرات نفت خام ایران از یک سو از افزایش قیمت جهانی آن از سوی دیگر است.
دولت برای سال جاری نرخ رشد اقتصادی ۵ درصدی را هدف‌گذاری کرده و باید دید آیا در فصول تابستان، پاییز و زمستان هم روند رشد اقتصادی مثبت و رو به افزایش باقی می‌ماند و مهمتر اینکه باید کالبدشکافی دقیقی صورت گیرد که اجزا و عوامل تعیین کننده و تاثیرگذار بر شاخص رشد اقتصادی چیست و آیا گزارش احتمالی بانک مرکزی در آینده مهر تاییدی بر مثبت شدن و پایداری و استمرار رشد اقتصادی و ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد زد یا نه؟
تفاوت دید بانک مرکزی و مرکز آمار
رشد اقتصادی ایران پس از دو سال منفی شدن در سال‌های ۹۱ و ۹۲ سرانجام در سال ۹۳ به روایت بانک مرکزی به ۳ درصد با احتساب ارزش افزوده بخش نفت رسیده ولیکن بانک مرکزی نه تنها از اعلام رشد اقتصادی فصلی در سال ۹۴ شانه خالی کرد، بلکه با گذشت ۵ ماه از سال ۹۵، هنوز گزارشی از وضعیت شاخص رشد اقتصادی ایران در سال گذشته اعلام نشده است. کارشناسان و فعالان اقتصادی برای تحلیل شرایط اقتصاد کلان ایران و همچنین ارائه تصویری از آنچه گذشته و آنچه پیش روی اقتصاد قرار دارد، عمدتا مبنا را بر گزارش رسمی بانک مرکزی می‌گذارند چرا که مرکز آمار ایران در برآورد رشد اقتصادی کشور سال پایه را ۱۳۷۶ قرار داده ولیکن بانک مرکزی سال پایه را برای احتساب ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی سال ۱۳۸۳ قرار داده که میزان انحراف در برآورد شاخص رشد اقتصادی و ارزش افزوده به دلیل نزدیکی سال پایه بانک مرکزی با سال محاسبه کمتر از برآورد مرکز آمار ایران خواهد بود.
رونمایی از کیک اقتصادی مرکز آمار
برای درک شفاف‌تر از کیک اقتصاد ایران که بر اساس مرکز آمار ایران ۴٫۴ درصد در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته بزرگتر شده، بهتر است لایه رویی این کیک را برداریم و ببینیم تا چه میزان این کیک بوی نفت می‌دهد؟ کیک بزرگ شده اقتصاد ایران دست پخت مرکز ایران شامل سه بخش اصلی یا گروه کشاورزی، گروه صنعت و معدن و گروه خدمات می‌شود که سهم گروه کشاورزی از تولید ناخالص داخلی یا همان GDP در بهار امسال ۸٫۹ درصد، گروه صنعت و معدن ۲۶٫۹ درصد و گروه خدمات ۶۳٫۹ درصد می‌شود. البته سهم بخش کشاورزی در این مدت نسبت به مدت مشابه پارسال ۲٫۳ درصد کاهش و به جای آن سهم بخش صنعت و معدن و خدمات به ترتیب ۱٫۸ و ۱٫۱ درصد بیشتر شده است. نمودار زیر تغییر سهم گروه‌های اصلی از تولید ناخالص داخلی در بهار ۹۴ و ۹۵ را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر ابهام جدی در گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت رشد اقتصادی ایران مبنا قرار دادن سال ۷۶ آنهم به قیمت‌های ثابت است در حالی که برای درک شفاف و دقیق ضرورت دارد تا این نهاد آماری جدول محصول ناخالصداخلی وارزش افزوده رشته فعالیت‌های عمده اقتصادی به قیمت‌های جاری را منتشر سازد. از دیگر ابهام‌های گزارش مرکز آمار ایران نسبت به گزارشی که بانک مرکزی منتشر می‌سازد و فعلا هم خبری از این گزارش نیست، اینکه در گزارش مرکز آمار ایران اشاره‌ای مستقیم و دقیق به میزان تولید و صادرات نفت خام، صادرات و واردات کالا، وضعیت تولید برق و سایر انرژی‌ها و دیگر شاخص‌های کلیدی نشده و بیشتر به کلیات بسنده شده، با این حال ۱٫۵ درصد از رشد اقتصادی گزارش شده ناشی از ارزش افزوده بخش نفت برآورد شده است. با فرض نادیده گرفتن این ابهام و سوال که چرا مرکز آمار ایران مبنای برآورد اعلام شده در خصوص وضعیت تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده هر بخش را قیمت‌های جاری قرار نداده است، تامل در اجزا تشکیل دهنده رشد اعلام شده هم ضرورت دارد.
گروه کشاورزی با سهم ۸٫۹ درصدی از کیک اقتصاد ایران در بهار امسال رشدی ۴ درصدی را تجربه کرده که زیرگروه کشاورزی، شکار و جنگلداری ۴٫۹ درصد رشد مثبت و زیرگروه ماهیگیری رشد منفی ۱۴٫۳ درصدی داشته است.
گروه اصلی صنعت با سهم ۲۶٫۹ درصدی از کیک اقتصادی شامل چهار زیرگروه معدن، صنعت، تأمینآب،برقوگازطبیعی و ساختمان می‌شود که به ترتیب با رشد ۴۱٫۴، ۴٫۲ ، ۱۵٫۴ و منفی ۸٫۸ درصد همراه شده است.
این در حالی است که در گروه خدمات با سهم ۶۳٫۳ درصدی از کل رشد اقتصادی ایران تمامی زیربخش‌ها شامل عمده وخرده فروشی،هتل ورستوران (۱٫۵ درصد)، حمل ونقل،انبارداری وارتباطات (۱٫۴ درصد)، واسطه گری‌های مالی (۰٫۳ درصد)، مستغلات،کرایه وخدمات کسب وکار (۴ درصد)، امورعمومی،آموزش،بهداشت ومددکاری (۲٫۸ درصد) و سایرخدمات عمومی،اجتماعی وشخصی هم (۱۰٫۸ درصد) رشد داشته است.
بانک مرکزی از کما خارج می‌شود؟
حالا همه چشم به انتظار خروج بانک مرکزی از کما هستند و اینکه گزارش رسمی این نهاد اقتصادی از آیینه اقتصاد ایران منتشر شود. گزارشی که در آن سال پایه محاسبات شاخص‌های اقتصادی سال ۱۳۸۳ است، گزارش‌ها بر مبنای دو قیمت جاری و ثابت محاسبه و اعلام می‌شود و مهمتر اینکه جزییات تولید نفت و صادرات آن، تولید برق و ارزش افزوده نیروگاه‌های، شاخص پروانه‌های ساختمانی، وضعیت درآمدی دولت از محل مالیات‌ها و فروش نفت، صادرات و واردات و … به صورت شفاف اعلام می‌شود. آقای سیف همه منتظر شما هستند.
منبع: تابناک