فرانسه که تا چندی پیش با آماری بسیار نگران‌کننده در فهرست کشورهای نخست جهان از نظر میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا قرار داشت در روز ۲۴ ژانویه/۴ بهمن ۹۸، رسما” نخستین موارد ابتلا به این ویروس در کشور را اعلام کرد؛ اعلامی که بعدها و به دنبال گفت وگوی «ایو کهن» پزشک فرانسوی که خبر از ابتلای یک بیمار بستری در بیمارستانی در نزدیکی پاریس به ویروس کرونا در روز ۲۷ دسامبر/هفتم دی ۹۸ (یک ماه پیشتر از اعلام نخستین موارد ابتلا) داده بود، به چالش کشیده شد.
تا پیش از آن، در فرانسه سه فرد بیمار که ابتلای آنها به کرونا در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ تشخیص داده شده بود، نخستین موارد ابتلا معرفی شده بودند. از این سه، دو نفرشان به ووهان رفت و آمد داشتند و یک نفر دیگر هم از خویشاوندان نزدیک این افراد بود.
در پنجم می/۱۶ اردیبهشت بود که مقام‌های بهداشتی و درمانی فرانسه متوجه شدند دستکم ۲۴ نمونه آزمایش از افرادی که تا آن زمان تصور می‌شد آنفلوآنزا دارند، کرونا بوده است.
تا آن زمان که یک مورد فوتی بر اثر کرونا در فرانسه در چهاردهم فوریه/۲۵ بهمن ۹۸ که نخستین مورد در کل اروپا به شمار می‌رود اتفاق نیفتاده بود، مقام‌های فرانسوی تقریبا” مساله را آنچنان که باید جدی نگرفته بود. این مورد، یک گردشگر چینی ۸۰ ساله بود که از روز ۱۶ ژانویه/۲۶ دی ۹۸ وارد فرانسه شده و از ۲۵ ژانویه (۵ بهمن) در بیمارستانی در پاریس بستری بود.
به دنبال این اتفاق، مقام‌های فرانسوی اعلام کردند که تاکنون ابتلای ۱۱ نفر در این کشور به ویروس کرونا تایید شده که علاوه بر این شهروند چینی و دخترش، پنج تبعه بریتانیایی هم جزو مبتلایان هستند.
این بیماری برای نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۹/ دی ماه ۹۸ در شهر ووهان استان هوبئی کشور چین شناسایی شد. در ۱۱ مارس، سازمان جهانی بهداشت شیوع بیماری را همه‌گیری اعلام کرد.
آمار ارائه شده مربوط به کرونا در فرانسه نگرانی دیگر کشورهای اروپایی را به دنبال داشت؛ اگر چه مقامات فرانسوی و مردم این کشور مساله را جدی نگرفته بودند. ایتالیا نخستین کشوری بود که از این مساله ابراز نگرانی و مرزهای خود با فرانسه را مسدود کرد.
در شرایطی که ویروس کرونا در ۵۰ کشور سراسر جهان پخش شده بود و بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ نفر را به کام مرگ کشانده و بالغ بر ۸۳ هزار نفر دیگر را آلوده کرده بود، دولت فرانسه در نخستین اقدام خود، تجمعات عمومی بیش از پنج هزار نفر را به دلیل شیوع ویروس کرونا در این کشور ممنوع اعلام کرد؛ اگرچه این مساله بیشتر به خاطر کنترل اعتراض‌ها بود تا مهار کرونا. این رقم در ماه‌های بعد به چند ۱۰ نفر و در ادامه به چند نفر محدود کاهش یافت که با این وجود شاهد تداوم اعتراض‌ها در فرانسه بودیم. در زمانی که ضرورت داشت تا تمامی کشور به حالت قرنطینه درآید دولت با اعلام برخی مناطق قرمز و هشدار نه تنها کمکی نکرد که بر میزان مبتلایان و مرگ و میرها هر روز اضافه‌تر شد.
در همان ابتدای شیوع کرونا، بیستم اسفند ۹۸ بود که اعلام شد ایتالیا در میزان ابتلا به کرونا رکورد زده و مقام‌های بهداشتی این کشور از مرگ ۱۶۸ بیمار دیگر مبتلا به این ویروس خبر دادند که یک رکورد به شمار می‌آید. با این رقم، مجموع شمار قربانیان در ایتالیا به ۶۳۱ نفر رسید که هشداری جدی به فرانسه به عنوان نزدیک‌ترین همسایه فرانسوی‌ها بود. مساله‌ای که از سوی مقامات فرانسه جدی گرفته نشد و به افزایش آمار ابتلا در فرانسه منجر شد به گونه‌ای که این کشور در کنار ایتالیا، اسپانیا، آلمان، انگلیس و هلند در صف نخست کشورهای جهان در میزان ابتلا به این ویروس مرگبار قرار گرفت.
ایتالیا اولین کشور اروپایی بود که با بحران شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم کرد. مقامات این کشور از همان روزهای اول ماه مارس(اسفند) مرزهای کشور را بروی ورود خارجی‌ها بستند. اما این کشور در عین حال نخستین کشوری بود که مرزهایش را به روی اروپایی‌ها گشود و در نخستین گام برای بازگشایی مرزهای خود سه فرودگاه رم، ناپل و میلان را برای پروازهای خارجی آماده کرد؛ در شرایطی که کشورهایی همچون سوئیس مجوز سفر صادر نکرده بودند.
اگر چه پس از نوسانات بی‌شمار در بین کشورها از نظر میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا هم‌اینک می‌توان گفت که قاره سبز تا حدودی از نظر ابتلا تسکین یافته اما ایتالیا و اسپانیا روزهای متوالی دو کشور نخست البته پس از آمریکا که هر روز به میزان قابل توجهی به میزان بیماران کرونایی آن اضافه می‌شود در ردیف‌های اول و دوم پس از ایالات متحده قرار داشتند.
«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه که همانند دیگر همتایان اروپایی خود چند وقتی است حاضر به پوشیدن ماسک در اماکن عمومی و حتی در ملاقات‌های رسمی خود با رهبران جهان شده است اگرچه توانست در ماه مارس و اجبار مردم به ماندن در خانه و اعمال مقررات قرنطینه بر محبوبیت خود بیافزاید اما واکنش‌های دیرهنگام او در برخی موارد برای مردم کشورش فاجعه‌بار بود.
او گفت که با اجبار مردم به ماندن در خانه جز موارد ضروری که با مقررات قرنطینه به منظور مقابله با همه‌گیری رعایت شده است، از ماه گذشته کشور درعمل در وضعیت جنگی قرار داشته است.
در ماه‌های مارس و آوریل، مکرون نه تنها اذعان کرد که فرانسه برای رویارویی با شیوع کووید ۱۹ آمادگی نداشته است، بلکه گفت که اکنون زمان تغییر، از جمله برای شخص خودش، فرا رسیده است.
بنا به نظرخواهی‌های «لوُ ژورنال دو دیمانش» و «ایفوپ»، در ماه‌های مارس و آوریل، بیش از ۴۰ درصد شهروندان فرانسه از عملکرد رئیس جمهوری راضی بوده‌اند که از دو تابستان گذشته تا آن زمان سابقه نداشت.
در یک اقدام بی سابقه، دو کشور آلمان و فرانسه بر سر ایجاد یک صندوق ۵۰۰ میلیارد یورویی برای کمک به رونق اقتصادی کشورهای اروپایی به توافق رسیدند. این تصمیم روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت (۱۸ می) در یک کنفرانس ویدیویی از سوی «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه اعلام شد. امانوئل مکرون درباره توافق اولیه آلمان و فرانسه گفت: این توافق، توافق همه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا نیست. اما هیچ توافقی بین ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بدون توافق نخستین فرانسه و آلمان نیز غیرقابل تصور است.
با وجود تلاش رهبران اروپایی برای پیدا کردن راه‌حل‌هایی که بتواند تا حدودی از تبعات و پیامدهای سخت کرونا در داخل اتتحادیه اروپا بکاهد اما برخی از این‌ها با رفتارهایی متناقض اروپا را بیش از پیش با کرونا درگیر کردند.
خودکشی از ترس ناتوانی در مقابله با کرونا
یکی از رفتارهای سوال برانگیز مقام‌های اروپایی اقدام به خودکشی «توماس شیفر» وزیر مالی دولت محلی منطقه «هسن» آلمان بود که به نوشته آسوشیتدپرس احتمالا به دلیل ترس ناشی از شیوع کرونا و احتمال ناتوانی در انجام مسئولیت خود بود.
همچنین «دومینیک کامینگز» مشاور ارشد بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس در حالی که محدودیت‌های کرونایی در این کشور اعمال شده بود، صدها کیلومتر سفرش در چنین شرایطی را «کار درستی» خواند.
او در حالی به این سفر ٢٦٠ مایلی (بیش از ٤٠٠ کیلومتر) رفته بود که نه تنها پس از شیوع ویروس کرونا در بریتانیا، دولت این کشور قرنطینه خانگی و محدودیت‌های آمد و شد را اعمال کرده بود، بلکه همسرش نیز مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا بوده است.
«بوریس جانسون» نخست وزیر انگلیس نخستین و تنها رهبر اروپایی است که به کرونا مبتلا شد. او در روزهای ابتدایی شیوع کرونا در انگلیس اعلام کرد که اهمیتی به این ویروس نمی دهد و برخلاف توصیه پزشکان، با همه دست خواهد داد.
موفقیت درخور رهبران زن اروپایی بر خلاف همتایان مرد در مقابله با کرونا
دیگر رهبران جهان اعم از مرکل صدراعظم آلمان و رئیس جمهوری برزیل هم که در ابتدا مشکوک به کرونا بودند با قرنطینه خانگی با این بیماری مقابله کردند.
در مقابل، با وجود این که ویروس کرونا همچنان بر گستره خود در جهان می‌افزاید عملکرد کشورهایی که زنان رهبری آنها را بر عهده دارند، نشانگر موفقیت دستکم نسبی آنها در مواجهه با بزرگ‌ترین بحران سلامت صد سال گذشته بوده است.
گزارش یورونیوز در این رابطه حاکی است: «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان یکی از نخستین رهبرانی بود که صادقانه مشکل را با طبقه حاکم و شهروندان در میان گذاشت و گفت احتمالا هفتاد درصد جمعیت به ویروس مبتلا می‌شوند… مساله را جدی بگیرید.
این سخنان همان زمانی ایراد شد که «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه با آگاهی از خالی بودن ذخایر استراتژیک ماسک در کشورش گفت: هیچ مشکلی برای تامین ماسک بیمارستان‌ها نداریم.
آلمان فورا” تست گرفتن افراد مشکوک به بیماری را دم در بیمارستان‌ها آغاز کرد. شمار مبتلایان شناسایی شده در این کشور روز به روز بیشتر می‌شد اما با اجرای سیاست تهاجمی آزمایش گرفتن از مردم و شناسایی حلقه ارتباطی مبتلایان و قرنطینه آنها، شمار قربانیان نسبت به دیگر کشورهای اروپایی و غیراروپایی بسیار کمتر بود. شمار پایین قربانیان در آلمان آن چنان تعجب، و شاید رشک برانگیز بود که «ادوار فیلیپ» نخست وزیروقت فرانسه در جلسه استماع مجلس این کشور و در پاسخ به انتقادهای نمایندگان درباره اختلاف بالای شمار مرگ و میر میان دو کشور همسایه گفت: من نمی‌دانم، شاید آلمانی‌ها مثل ما قربانیان را نمی‌شمارند. باید تحقیق کنم.
ایسلند، به رهبری «کاترین یاکوبسدوتیر» تنها کشوری در جهان بود که از تمام شهروندان خود تست کرونا گرفت. نتایج این آزمایش ملی، مدلی برای پژوهشگران شد و به‌ویژه تهدید ناشی از موارد پرشمار ابتلا، بدون کوچکترین علامتی را به جهانیان نشان داد.
این شیوه، تاکنون چندین بار در این کشور شمال اروپا اجرایی شده است. آمارها نشان می‌دهد ایسلند به اندازه پنج برابر کره جنوبی تست کرونا گرفته و همین آزمایش‌ها امکان کنترل کوچکترین موارد ابتلا و قرنطینه بیمار و اطرافیانش را به نهادهای بهداشتی ملی داده است. این کشور، بر خلاف همسایگان در اسکاندیناوی، نیازی به انتخاب میان قرنطینه و ایمنی گله‌ای نداشته و ندارد.
«سانا مارین» نخست وزیر فنلاند وقتی دسامبر گذشته، همان زمانی که ویروس کرونا بی سر و صدا در چین منتشر می‌شد، جوان‌ترین رهبر جهان شد. تنها چند هفته بعد، وقتی که بوی خطر یک اپیدمی جهانی بلند شد، مارین ۳۴ ساله با آگاهی از لزوم اطلاع رسانی صادقانه، در شبکه‌های اجتماعی از شهروندان خواست تا تجربیات زنده خود را از بیماری با دیگران به اشتراک بگذارند. او می‌دانست که در کوران اخبار دروغ، داده‌های واقعی متکی بر تجربه، هشدار بهتری برای ترغیب شهروندان به جدی گرفتن خطر و مراقبت خواهد بود. فنلاند تا شانزدهم آوریل، ۷۵ مورد مرگ ناشی از کووید-۱۹ را ثبت کرده است: بیش از هزار مورد کمتر از همسایه غربی خود، سوئد.
«ارنا سولبرگ» نخست وزیر نروژ، اولین و شاید تنها رهبری در جهان باشد که در ابتدای کار به سراغ کودکان رفت و در یک نشست خبری ویژه بدون حضور بزرگسالان، تنها و تنها به پرسش‌ها و نگرانی‌های بچه‌های کم سن و سال جواب داد. نروژ، تا زمان تنظیم این گزارش تنها ۱۵۰ مورد مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ را داشته است.
می‌توان جمعیت، سطح توسعه، تکنولوژی و عامل دیگری را در موفقیت این دولت‌ها در رویارویی با ویروس کرونا موثر دانست. یک امر اما احتمالا روشن است: شش دولت با رهبران زن، موفقیت درخوری در مبارزه با شیوع اپیدمی کرونا داشته اند؛ بسیار موفق‌تر از کشورهای همسایه.
هم‌اینک روسیه، اسپانیا، انگلیس، ایتالیا، آلمان و فرانسه به ترتیب در فهرست ۲۰ کشور نخست جهان از بین کشورهای اروپایی به لحاظ فزونی جمعیت مبتلا به کرونا قرار دارند.
اروپا تاکنون بیش از سه میلیون ابتلا به ویروس کرونا و افزون بر ۲۰۶ هزار کشته ناشی از بیماری کووید – ۱۹ داشته که از نظر میزان ابتلا یک پنجم و مرگ و میر یک سوم آمار جهان را به خود اختصاص داده است.
رفتارهای نادرست و عمدتا” دیرهنگام رهبران اروپایی موجب شده که این قاره همچنان در صدر مناطق آسیب پذیر از این حیث قرار گیرد.
رهبران اروپا پس از ۵ ماه بحث و جدل در خصوص تخصاص اعتباری برای مقابله با کرونا در نهایت سه‌شنبه هفته گذشته موفق به توافق شدند. چهار روز بحث و گفت‌وگو و رایزنی رهبران اروپایی در بروکسل در نهایت بامداد سه شنبه گذشته به توافقی برای پرداخت بسته اقتصادی ۷۵۰ میلیارد یورویی برای مقابله با کرونا و پیامدهای آن به کشورهای عضو منجر شد؛ توافقی که مقام‌های اروپایی از آن به عنوان شناسنامه تولد اروپای جدید نام می‌برند.
اروپا از شمالی ترین نقطه تا اقیانوس منجمد شمالی، از جنوب تا دریای مدیترانه و دریای سیاه و از طرف غرب منتهی به اقیانوس اطلس که از پنج ماه گذشته تاکنون بیشترین میزان موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا را به خود اختصاص داده است.
«کریستین لاگارد» رئیس سابق صندوق بین‌المللی پول، رهبران زن جهان را به دلیل پاسخ و واکنش «فوق‌العاده» شان به همه‌گیری ویروس کرونا، به‌ویژه در مقایسه با همتایان مردشان، ستود.
به نوشته «ایندیپندنت»، لاگارد که اکنون رئیس بانک مرکزی اروپا است، گفت که سیاست‌های رهبران زن فعالانه و آینده‌نگرانه، و سبک اطلاع‌رسانی آنها شفاف بود. او گفت: باید بگویم که من خودم دریافتم که زنان کارشان را بهتر انجام می‌دهند.
او افزود: «این جهت‌گیری زنانه من است و به خودم اجازه می‌دهم که این جهت‌گیری را داشته باشم.» اما داده‌ها حاکی است که ارزیابی خانم لاگارد درست است.
ده کشوری که بیشترین آسیب را از ویروس کرونا دیده‌اند، چه از نظر شمار کلی موارد ابتلا و چه از نظر شمار موارد به ازای هر یک میلیون نفر، همگی رهبر مرد دارند.
با این حال دشوار بتوان، بدون در نظر گرفتن عواملی مثل مخارج، توریسم و جمعیت، به یک مقایسه یک به یک پرداخت. همچنین تعداد زنانی که در منصبی بالا قرار دارند بسیار اندک است: تنها ده درصد از کشورهای جهان رهبر زن دارند.
یک تحقیق تازه انتشار یافته تلاش کرده است عوامل مختلف را بررسی کند و دریافته که براساس معیارهای متریک، عملکرد کشورهایی که رهبر زن دارند، بهتر از کشورهایی است که رهبر مرد دارند.
محققان با مقایسه کشورهای با جمعیت یکسان، مانند ایرلند و نیوزیلند، دریافتند که در کشورهای با رهبر زن، موارد ابتلا به ویروس کرونا به مراتب کمتر بوده است.
این تحقیق، نوشته سوپریا گاریکیپاتی، و اوما کامبامپاتی، کارشناسان اقتصاد، بر این نظریه تاکید دارد که کشورهای دارای رهبر زن، به دلیل کیفیت‌هایی که رهبران زن دارند، بهتر اداره می‌شوند.
بر اساس تحقیقات قبلی، زنان ریسک‌گریزتر و طرفدار سبکی از رهبری‌اند که همدلانه و علم‌محور است.
محققان می‌گویند که این ویژگی‌ها به معنی این است که رهبران زن بر اساس در نظر گرفتن جان انسان‌ها از ریسک می‌گریزند، اما آماده‌اند تا از طریق قرنطینه زودهنگام، ریسک اقتصادی چشمگیری را بپذیرند.
در اولویت قرار دادن نتایج اقتصادی یکی از دلایل ایالات متحده برای عدم اعلام قرنطینه سرتاسری بود و همین منجر به افزایش شمار مبتلایان شد. در مقابل، «جاسیندا آردرن» نخست وزیر نیوزیلند، به دلیل پاسخ قاطع و زودهنگام خود که کمک کرد ویروس در ماه ژوئن در این کشور ریشه‌کن شود، در جهان مورد تقدیر قرار گرفته است.
از آن زمان تاکنون موارد ابتلا در نیوزیلند به شمار اندکی بازگشته، چرا که کشور مرزهایش را گشوده است، هرچند موارد ابتلا اصلا در ابعاد شیوع اولیه آن نیست.
محققان می‌گویند: «نتایج ما نشان می‌دهد که نتیجه عملکرد در مبارزه با بیماری کووید ۱۹، در کشورهایی که رهبر زن دارند، به شکل چشمگیر و ساختاری بهتر است، و تا حدی، این وضع می‌تواند به دلیل سیاست آینده‌نگرانه و فعالانه آنان باشد.»
آنان همچنین نتیجه گرفتند که «حتی از نظر سازماندهی و دیگر ابزار کنترل، کشورهایی که رهبر زن دارند، از امتیاز بالاتری برخوردار هستند.»