ما ایرانیان در کشوری زندگی می کنیم که از گذشته تا به امروز به لحاظ ساختار معماری بی نظیرش در جهان شناخته شده است. آثار تاریخی بسیاری از تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین باقی مانده  که هر کدام از آن ها جلوه ای خاص از معماری این سرزمین را به نمایش می گذارد.

به گزارش«توریسم آنلاین»: سیستم آبی تاریخی شوشتر (به انگلیسی: Shushtar Historical Hydraulic System) که به نام سازه های آبی تاریخی شوشتر نیز نامیده می شود، مجموعه‌ای به هم پیوسته از ۱۳ اثر تاریخی شامل پلها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌های دست کند و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند.

مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر بخشی از نظام آبی تاریخی شوشتر است. این مجموعه به همراه پانزده اثر دیگر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵، با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به صورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده‌اند. این مجموعه در کنار پل بند گرگر و در مسیر رودخانه دست کند گرگر ساخته شده‌است. همچنین این اثر با نام مجموعه تاریخی آبشارهای شوشتر در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شوشتر بین ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ واقع شده است. مرکز شهر شوشتر ۶۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. مساحت شوشتر ۲۴۳۶ کیلومتر مربع است و در شمال استان خوزستان، در فاصله‌ی ۸۵ کیلومتری اهواز و ۸۳۱ کیلومتری تهران قرار گرفته است.

مجموعه عظیم سازه های آبی شوشتر بی مانندترین اثر استفاده بهینه از آب در ادوار کهن محسوب می شود. سد گرگر مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب در پشت آن بالا می آید تا به سه تونلی که در تخته سنگ حفر شده است برسد. این تونل ها آب را به مجموعه هدایت کرده و به وسیله آن ها آب در کانال های متعدد جریان پیدا می کند. آب هم پس از گرداندن چرخ آسیاب ها به شکل آبشارهایی به محوطه حوضچه مانندی می ریزد. این محوطه حوضچه ای علاوه بر استفاده های صنعتی در روزهای کمبود آب هم مشکلات آبی مردم را بر طرف می کرده است.

احتمالا نکته مهمی که در رابطه با این سازه ها در ذهن شما شکل می گیرد این است که چه نیازی به ساخت چنین بنایی عظیم در این منطقه احساس می شده است؟ قدیمی ترین آثار به دست آمده در این منطقه مربوط به دوران پارینه سنگی و قبل از تاریخ است. به سبب قرار داشتن رودخانه کارون در کنار شهر شوشتر، موقعیت و شرایط ایده آل زندگی در این محل فراهم بوده و اقوام مختلف هم تمایل به اقامت در این محل داشتند.

طبق اسناد به دست آمده شهر شوشتر در دوره عیلامی ها به سبب نزدیکی به معبد چغازنبیل اهمیت فراوانی داشته است. در زمان سلطنت اردشیر یکم این شهر بازسازی شد و به صورت جزیره ای در میان آب ها در آمد که همین موضوع اهمیت ساخت مجموعه عظیم سازه های آبی شوشتر را چند برابر کرد. با ساخته شده این مجموعه چهره شهر دگرگون شد که البته سنگ بنای اولیه آن توسط داریوش بزرگ گذاشته شده بود که در این دوره به تکامل چشمگیری دست یافت.

جالب این‌ که بخش‌هایی از این مجموعه‌ی آبی پس از گذشت قرن‌ها هنوز کار می‌کند و به‌ ویژه با داشتن آبشارهای مصنوعی،‌ در دل شهر شوشتر چشم‌انداز زیبایی به‌وجود آورده‌اند.

آبشارهای شوشتر ، معروف‌ترین جاذبه‌ی گردشگری شوشتر امروز

آبشارهای شوشتر به‌ ویژه در تعطیلات نوروز میزبان گردشگران ایرانی و خارجی هستند. با قرار گرفتن میان پله‌های باریک محوطه و گوش سپردن به صدای آبشارهای مصنوعی، به گذشته‌های دور پرتاب می‌شوید؛ به سال‌های دورِ ایران باستان و رونق زندگی در شوشتر.

موقعیت مکانی

این محوطه در جنوب پل بند گرگر و خیابان شریعتی در حد فاصل بین بند گرگر تا بند برج عیار قرار دارد. اختلاف ارتفاع سطح این محوطه با خیابان شریعتی در حدود بیست متر می باشد. راه ورود به این محوطه از طریق ساباط شیبداری از کنار بقعه سید محمد ماهرو می باشد. سطح ساباط مذبور سه متر از سطح خیابان پائین تر است.

راه ورودی شمالی به محوطه آسیابها توسط دو دسته پلکان تأمین می شود. پلکان شرقی که معروف به پلکان شاهی است. پلکان دوم که در حال حاضر ورودی اصلی به شمار می رود در گذشته محل ورود احشام به این محوطه بوده است. در کنار این پلکان ایوان بلندی قراردارد که ظاهراً در گذشته برای استراحت آسیابانها ساخته شده است. این پلکان در انتها به محوطه غربی آسیابها وارد می شود.