تقریبا برای همه ما پیش آمده که هنگام رانندگی در خیابان‌هایی که هر روز با آنها سروکار داریم، ناگهان به عملیات عمرانی شهرداری برخورد کرده و مجبوریم با تغییر مسیر راه دیگری را انتخاب کنیم.
مساله فقط تغییر مسیر نیست؛ متاسفانه یک عملیات عمرانی با ریخت و پاش‌هایی که ایجاد می‌کند، نه تنها ترافیک را افزایش می‌دهد، بلکه با طولانی شدن روند عملیات، صبر شهروندان را لبریز کرده و سطح نارضایتی اجتماعی را افزایش می‌دهد.
شهر قزوین در چند سال گذشته با مواردی مواجه بوده که علاوه بر ایجاد مشکلات تردد در حمل و نقل، داد شهروندان را بلند کرده است و حتی کار را به جایی رسانده که اعضای شورای شهر از مردم عذرخواهی کنند.
آنچه امروز شهروندان قزوین را ناراحت می‌کند، انجام عملیات عمرانی در روز روشن و ایجاد ترافیک است، درحالی که به گفته کارشناسان، امکان انجام بیشتر طرح‌های عمرانی در طول شب وجود دارد و می‌توان بسیاری از امور را به ساعات شب، هنگامی که خیابان‌ها خلوت‌تر است، موکول کرد.
عملیات عمرانی میدان سید حسن نصرالله، خیابان امام، سبزه میدان، بلوار و خیام تنها بخشی از مکان‌هایی است که شهرداری قزوین در آن موجب ترافیک شده و شهروندان را گله‌مند ساخته است.
با این حال شهرداری معتقد است، نه تنها انجام برخی از عملیات‌های عمرانی در طول شب غیرممکن است، بلکه سر و صدای ناشی از انجام این فعالیت‌ها باعث نارضایتی شهروندان می‌شود.
عملیات عمرانی در خیابان‌های مرکزی قزوین، نفس شهر را تنگ کرده است
سیدمحمدرضا تقوی راننده تاکسی ۴۹ ساله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: متاسفانه خیابان امام (ره) از سبزه میدان تا تقاطع بازار، مدام دستخوش تغییر و تحول می‌شود و اگر تمام رهگذران و رانندگان این مسیر تاکنون با یک طرفه شدن، مسدود کردن، پیاده راه سازی سبزه میدان و مشکلات ترافیکی روبه رو بودند، اکنون به علت نبود برنامه منسجم در دورگاه سبزه میدان و تعریض کردن معابر، شاهد شلوغی بیش از اندازه در این مسیر هستند.
وی با بیان اینکه نفس شهر به خاطر خیابان امام و سبزه میدان تنگ شده است، افزود: بیشتر این عملیات‌های عمرانی می‌تواند در طول ساعات شب انجام شود و نیازی به ترافیک و سد معبر در طول روز نیست، چون نهضت آسفالت کردن خیابان‌ها قبلا در طول شب انجام می‌شد و مشکلی از این بابت وجود نداشت، اما اکنون خیابان نادری که خود عامل ترافیک است، به عملیات‌های عمرانی افزوده شده و شرایط عبرو و مرور را دشوار ساخته است.
انسداد راه و ترافیک، شهروندان را از رفتن به مرکز شهر منصرف می‌کند
الهام نجفی یک شهروند ۳۸ ساله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بسته شدن خیابان‌های اصلی، مخصوصا مسیرهای خیام و بلوار که به مغازه‌های تجاری شهر منتهی می‌شوند، نه تنها رفت و آمد را برای شهروندان دشوار می‌سازد، بلکه شاهرگ اقتصادی شهر را نیز می‌بندد.
وی افزود: در بیشتر شهرهای ایران مانند اصفهان، تبریز و گیلان، برای سهولت در رفت و آمد به مرکز شهر، معمولا مسیرهایی تعبیه می‌شود که فرد در سریع ترین زمان ممکن به مقصد برسد، اما در شهر قزوین با وجود افزایش تردد خودرو در این خیابان‌ها، عملیات عمرانی از سوی شهرداری باعث می‌شود تا عملا رفت و آمد در این مسیرها غیر ممکن شده و فرد برای عزیمت به مرکز شهر منصرف شود.
نجفی به پیاده راه سبزه میدان و ولیعصر اشاره کرد و گفت: تعمیر و تسطیح یک پیاده راه تا چه اندازه باید طولانی شود؟ برخی مواقع شاهد هستیم طرح‌های عمرانی از سوی شهرداری به حدی طولانی می‌شوند که تا مدت‌ها ریخت و پاش شهرداری در خیابان باقی می‌ماند.
نارضایتی شهروندان قزوینی از وضعیت اقدامات عمرانی در سطح شهر باعث شد تا چندی پیش مهدیه السادات قافله باشی سخنگوی شورای شهر چندین مرتبه به عوامل شهرداری در این خصوص تذکر شفاهی دهد.
به گفته قافله باشی نباید خیابان‌های اقتصادی شهر به دلیل تعمیر و یا هرگونه اقدامات عمرانی بسته شود و عبور و مرور برای مردم دشوار گردد.
شیوه سنتی در عملیات‌های مهندسی، ریخت و پاش را افزایش می‌دهد
یک کارشناس شهرسازی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این عملیات‌ها به دلیل اینکه در طول شب باید هزینه بیشتری به پیمانکار پرداخت گردد، به روز موکول می‌شود تا هزینه‌ها کاهش یابد.
سید عمید شهاب افزود: یکی از موضوعاتی که به ریخت و پاش کمتر در سطح شهر منجر می‌شود، استفاده از مصالح خشک است که چندان در کشور ما اهمیتی ندارد و روش بنایی و سنتی سبب می‌شود تا زمان بسیاری را برای صرف این نوع طرح‌های عمرانی صرف کنیم.
یک کارشناس شهرسازی: برخی از طرح‌های تفصیلی شهر قزوین بعد از ۱۰ سال هنوز اجرایی نشده‌اند.
وی با بیان اینکه شهرداری می تواند از طولانی شدن مدت زمان یک طرح عمرانی جلوگیری کند، اظهار داشت: اگر سیستم‌های اداری ما اصلاح شود و بتوانیم از نظر اقتصادی حمایت بیشتری را برای پیمانکارها ایجاد کنیم، قطعا روند اجرای یک طرح بسیار کوتاه خواهد شد.
شهاب همچنین ادامه داد: متاسفانه بیشتر طرح‌های تفصیلی که توسط مشاوره و طراح تدوین می‌شوند، یک افق ۱۰ ساله دارد، اما با وجود همه پیش بینی‌ها شاهد هستیم که برخی از این طرح‌ها بعد از ۱۰ سال هنوز اجرایی نشده‌اند.
این کارشناس شهرسازی تاکید کرد: قطعا مردم حق دارند که در برخی موارد گله‌مند باشند و شهرداری باید با همت بیشتری تلاش کند تا طرح‌های عمرانی را با سرعت بیشتری به سرانجام برساند.
شهاب خاطرنشان کرد: انصافه برخی از طرح‌های شهری را ظرف مدت چهار روز می‌توان به اتمام رساند و نباید مدت طولانی برای اتمام آن صرف شود.
تعیین دیرکرد در قرارداد از طولانی شدن طرح جلوگیری می‌کند
پیمانکار و کارشناس معماری و شهرسازی به خبرنگار ایرنا گفت: واقعیت این است که اگر بخواهیم کاری را خارج از هشت ساعت اداری انجام دهیم، طبق تعرفه باید از اضافه کار استفاده کنیم، به همین خاطر یکی از دلایلی که باعث می شود طرح‌ها در طول روز انجام شوند، همین اوضاع بد اقتصادی است.
مهدی خطیبی افزود: در کشورهای توسعه یافته به دلیل رعایت حقوق شهروندی و جلوگیری از هرگونه انسداد مسیرهای رفت و آمد خودرو، از سوی نهادهای مسؤول مانند شهرداری به پیمانکار مبالغ بیشتری داده می‌شود تا عملیات‌های عمرانی در طول شب پیگیری شود، اما در کشور ما معمولا چنین هزینه‌هایی در اختیار پیمانکاران قرار نمی‌گیرد.
خطیبی پیمانکار و کارشناس معماری و شهرسازی: پیمانکار بسیار تمایل دارد که کارهایش را در طول شب انجام دهد ولی باید حمایت بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
وی تاکید کرد: همانطور که انجام دادن عملیات‌های عمرانی مانند آسفالت و عملیات پاکبانی می‌تواند در طول شب انجام شود، اقدامات دیگر نظیر تسطیح و حفاری نیز در طول شب میسر بوده و فقط لازم است که به وقت مردم ارزش و احترام قائل شده و حقوق شهروندی را عایت کنیم.
خطیبی تصریح کرد: پیمانکار بسیار تمایل دارد که کارهایش را در طول شب انجام دهد، اتفاقا می‌توان تمام ساخت و ساز و اقدامات مهندسی و عمرانی را در طول شب انجام داد و این فقط مستلزم حمایت بیشتر از سوی شهرداری است.
این کارشناس معاری و شهرسازی در خصوص طولانی شدن روند یک طرح عمرانی، گفت: اگر مدیریت شهری با یکسری پیمانکاران دارای صلاحیت قرارداد منعقد کرده و برای هر روز تاخیر در عملیات دیرکرد و جرایم تعیین کند، به طور حتم مدت زمان هیچ طرحی طولانی نمی‌شود.
وی گفت: به عنوان مثال شهرداری به پیمانکار بگوید اگر فلان طرح در تاریخ معین تکمیل شد، پول به صورت کامل واریز می‌شود، در این صورت پیمانکار یک روز هم معطل نخواهد کرد.
خطیبی یادآور شد: مشکل اینجاست که شهرداری پول پیمانکار را به تاخیر انداخته و پیمانکار هم برای اینکه به دستمزدهای خود برسد، در انجام کار تاخیر می‌کند.
این پیمانکار افزود: تجربه ثابت کرده است اگر پولی در کار نباشد و پیمانکار طرح را بدون دریافت پول به اتمام برساند، بسیار سخت و دشوار می‌تواند پول خود را زنده کند.
ورود دستگاه‌های اجرایی، شرایط دمایی و آلودگی صوتی، مدت زمان اجرای طرح عمرانی را تعییین می‌کند
معاون فنی و عمرانی شهردار قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: شهرداری برای وقت و حوصله مردم ارزش و احترام خاصی قائل است و مطمئن باشید اگر کاری را بتواند در طول شب انجام دهد، حتما به زمان شب موکول می‌کند، چون در بسیاری از موارد امکان انجام یک طرح عمرانی در طول ساعات شب وجود ندارد.
سید محمد علمی افزود: برخی از دستگاه‌های زیرساختی هنگامی که شهرداری می‌خواهد مسیری را پیاده‌رو سازی کرده یا عملیات عمرانی بر روی آن انجام دهد، به محض شروع کار برای اینکه هزینه مازادی را متحمل نشوند، خواهان نصب انشعابات برق، آب و گاز شده و زمان را برای شهرداری به درازا می‌کشانند.
وی تصریح کرد: اگر به خواسته این دستگاه توجه نشود، قطعا در مدت زمان کوتاهی شاهد کندوکاو مجدد و حفاری خواهیم بود که از نظر حقوق شهروندی چندان کار درستی نیست و موجب نارضایتی شهروندان می‌شود.
علمی توضیح داد: مواردی وجود دارد که عوامل شهرداری هنگام عملیات عمرانی متوجه می‌شوند انشعابی تخریب شده یا در حال پوسیدگی است که اصلاح این موارد خود زمان بر بوده و زمان طرح را طولانی می‌کند؛ به عنوان مثال لوله آب شرب شهری در یک مسیر از جنس آزبست بوده و نیازمند تعویض است که تعمیرات آن شرایط خاصی را پیش روی شهرداری می‌گذارد.
این مسؤول خاطرنشان کرد: از طرف دیگر دمای محیط نیز تعیین کننده انجام یک طرح عمرانی در طول شب و روز محسوب می‌شود، به طوری که در نیمه اول سال احتمال اینکه بخش اعظم عملیات عمرانی به زمان شب کشیده شود، بسیار بالاست، چون دمای مناسبی وجود دارد، اما در نیمه دوم سال که هوا سرد می‌شود، فقط ساعاتی در حوالی ظهر امکان انجام طرح‌های عمرانی وجود دارد و در ساعات شب دما به حدی پایین می‌آید که از نظر فنی مصالح به درستی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
علمی یادآور شد: مورد دیگری که سبب می‌شود تا یک طرح عمرانی نتواند در طول شب ادامه یابد، ایجاد آلودگی صوتی برای شهروندان است، به عنوان مثال در خیابان امام نمی‌توان ساعات شب و در حین استراحت مردم از دستگاه‌های پر سر و صدا استفاده کرد که قطعا موجب نارضایتی شهروندان می‌شود.
نیم نگاه: در بسیاری از طرح‌ها مانند یادگار امام (ره) و امام رضا (ع) با وجود اینکه شاهد یک طرح جدید بودیم، اما روند آن بسیار طولانی شده بود و هیچ دستگاه زیرساختی در آن دخالت نکرد، به نظر می‌رسد با افزایش نظارت بر روی کار پیمانکار می‌توان تا حد بسیاری از اتلاف وقت در سطح شهر جلوگیری کرد.
اگر بتوان قبل از شروع عملیات عمرانی و مسدود کردن یک خیابان در سطح شهر، آن را از طریق صدا و سیمای مرکز استان به شهروندان اطلاع رسانی کرد، قطعا در وقت و هزینه مردم صرفه جویی شده و میزان نارضایتی را کاهش می‌دهد.
در بسیاری از موارد اجرای عملیات عمرانی در سطح خیابان به شکلی صورت می‌گیرد که هیچ راه جایگزینی برای آن تعبیه نشده و ترافیک‌های پی در پی مردم را گله‌مند می‌سازد.