زهرا رحیمی با اشاره به اینکه جمعیت امام علی (ع) شماری از دختران خانوادههای آسیب پذیر و محروم را تحت حمایت دارد، درباره وضعیت این دختران اظهار داشت: آنچه که مشهود است، فقر و نابرابری، فشار بیشتری روی طبقات آسیب پذیر داشته است. در این میان کودکان خانوادههای آسیب پذیر و به ویژه دختران این خانوادهها در شرایط سختتری به سر میبرند.
وی ادامه داد: یکی از مسائل جدی آنها بازماندگی از تحصیل است. خانوادههای آسیب پذیر در شرایط مساوی و به دلیل فقر اگر بخواهند یک نفر را از چرخه تحصیل خارج کنند، دختر خانواده است. آنها تصور میکنند که تحصیل کردن برای دختران ضرورت کمتری نسبت به پسران دارد. در نتیجه دختران وارد چرخه سخت زندگی مثل کار یا ازدواج زودهنگام میشوند.
رحیمی با اشاره به عقاید و تعصبات قوی و فرهنگی خانوادهها تاکید کرد: خیلی از اوقات عقاید و تعصبات قومی و از طرفی عدم دسترسی به امکانات به بازماندگی یا ترک تحصیل دختران دامن میزند. همان طور که شاهد هستیم در بعضی از مناطق امکانات برابر تحصیل برای دختران و پسران وجود ندارد و در نتیجه خانوادهها از فرستادن دختران به مناطق دور برای تحصیل اکراه دارند. این باعث میشود دختران که در آینده نقش مهمی خواهند داشت، از چرخه آموزش دور باشند.
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) اضافه کرد: گروهی از دختران مناطق حاشیه و آسیب پذیر کودکان کار هستند اما کار آنها دیده و شمرده نمیشود. ما در جریان فعالیتهای خود دخترانی را دیده ایم که برای اینکه مادرانشان سر کار بروند، مجبور هستند از خواهر و برادر کوچکتر از خود مراقبت کنند یا عدهای از آنها برای کارهای خانگی مثل تمیز کردن سبزیجات، نظافت و… به کار گماشته شده اند. اما در خیلی از موارد نه حقوقی دارند و نه به حساب می آیند. حتی این موضوع مخل سلامتی و تحصیل آنها و تباه کردن آینده شان است.
وی افزود: برای مثال دخترانی را سراغ داریم که به خاطر پاک کردن باقالی دچار حساسیتهای ناشی از آن شده اند و سلامتی آنها به خطر افتاده است.
این فعال مدنی با بیان اینکه در جامعه نیز امتیازات زیادی برای دختران وجود ندارد، خاطرنشان کرد: بعضی از مسائل در جامعه وجود دارد که اجازه فعالیت به دختران را نمیدهد. برای مثال هر پسری میتواند توپ فوتبال داشته و در کوچه و خیابان بازی کند یا دوچرخه سواری کنند اما برای دختران فضای ورزشی مناسبی وجود ندارد. به ویژه دختران مناطق محروم و آسیب پذیر که دچار سوءتغذیه هم هستند.
رحیمی تاکید کرد: دختران ما از این حداقلها محروم هستند. شما در کوچه و خیابان گروهی دختر را نمیبینید که در حال بازی گروهی باشند و این باعث میشود آنها به جرگه بزرگسالان گره خورده و از کودکی و فضای کودکی دور شوند. وقتی آنها را از فضاهای آموزشی و ورزشی محروم کنیم، دیر یا زود آنها باید پرورش دهنده نسل جدید دیگری شوند و این با آسیبهای روانی و فیزیولوژیک برای آنها همراه خواهد بود.
مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) با اشاره به بحث فروش دختران به خصوص در میان اتباع گفت: این خانوادهها دختران خود را در سن پایین و حتی در نوزادی میفروشند. دختر دیگر حق انتخابی در زندگی ندارد. حتی در بزرگسالی وقتی خانواده درگیر مشکلات مالی میشود، اولین قربانی دختر خانواده است. برای مثال بعضی از خانوادهها برای رفع مشکلات مالی خود اقدام به فروش دخترانشان میکنند و فرزند خود را مجبور به ازدواج اجباری میکنند. این با عواقب بدی همراه است که دختر اگر زیر بار نرود یا باید فرار کند یا مقاومت که بدون شک با عواقب بدتری برای وی همراه خواهد بود.
وی تصریح کرد: مسئله ازدواج زودهنگام، بچه دار شدن این دختران را نیز در پی دارد. در این بین مسائل فرهنگی بعضی از اقوام به این موضوع دامن میزند. دخترهایی را سراغ داریم که در گذشته کار می کردند و بعد از ازدواج نیز شوهرانشان وی را مجبور به کار میکنند. آنها مجبور میشوند فرزند خود را نیز برای کار همراهشان ببرند. این کودکان در ازدواجهای خود با مردانی مواجه میشوند که گاهی مبتلا به اعتیاد هستند و آنها باید نان آور خانواده شوند. در این حالت به رغم اینکه در کودکی تمام این مراحل را طی و کار کردهاند، پس از ازدواج هم باید کار کنند و فرزندان آنها نیز به این چرخه اضافه میشوند.
این فعال مدنی گفت: مجبور شدن به انجام کار باعث میشود دختران خیلی از مهارتهای لازم را پیدا نکنند. حتی مهارتهای ساده ای مثل کار با قیچی یا شناخت رنگها و…به همین دلیل وقتی بخواهند از کار دستفروشی خارج شوند و شغل و جایگاه اجتماعی شأن را ارتقا دهند، مهارتهای لازم را ندارند.
رحیمی درباره نقش مسئولان در کاهش این معضلات خاطرنشان کرد: لازم است حداقل زمینهای فراهم شود که بچههایی که امکان ورود به مدرسه را دارند، در مدارس شرایطشان بهبود یابد. ایجاد فضاهای ورزشی در مدارس برای دختران میتواند به شرایط آنها کمک کند. ما در خانههای جمعیت غربالگری آهن، کلسیم و گاهی مکمل برای دخترانمان داریم. حداقل با نگاه سالم سازی به نسل آینده، این غربالگریها در مدارس صورت گیرد. در گذشته یک روز در میان به بچهها در مدرسه شیر میدادند و این طرح حالا حذف شده است.
وی تاکید کرد: آموزش مهارتهای زندگی به دختران بسیار مهم است. در این میان کسی که نمیتواند تحصیلات خود را از دبستان به دبیرستان منتقل کند، حداقل در دبستان مهارتهای زندگی به او داده شود؛ موضوعی که جای آن در متون درسی خالی است. این آموزشها میتواند برای دختران دبستانی که مجبور به ترک تحصیل در مقطع دبستان میشوند، مفید باشد. این در حالی که خیلی از آنها پس از خروج از مدارس مهارت مفیدی ندارند و محتوای آموزشی با شرایطشان تناسبی ندارد.
مدیرعامل این جمعیت به نقش شهرداریها اشاره و بیان کرد: شهرداریهای مناطق باید شرایطی را فراهم کنند که امکان بازی و تفریح برای دختران فراهم شود. کلوپ های بازی و زمینهای ورزشی اغلب برای پسران است و کمتر جایی میبینید دختران در زمین ورزشی مخصوص به خودشان در حال بازی باشند.
برای رسیدن به شرایط ایده آل راه طولانی در پیش است اما چه خوب است که بسترهای فرهنگی برای ارتقای سطح کیفیت زندگی دختران به ویژه دختران مناطق آسیب دیده و محروم و حاشیه نشین فراهم شود. برای مثال در بعضی از مناطق در جنوب کشور با حمایت خانوادهها یا تخصیص کمک هزینه به آنها میتوانیم شاهد این تغییر فرهنگ باشیم. در این صورت دخترها مجبور به ازدواج یا کار اجباری نخواهند شد و میتوانند به تحصیلات خود را ادامه دهند.