به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، تاریخ بشر هر چه به جلو پیش می‌رود با امکانات و شرایط پیچیده‌ای روبرو می‌شود. روزگاری بود که سربازان برای جنگ از ادواتی مانند نیزه و شمشیر استفاده می‌کردند اما امروز تمام آنها تبدیل به اسلحه و موشک شده‌اند. در دنیای کنونی دیگر جنگ‌ها تن به تن نیست و با فشردن یک دکمه می‌توان نیمکره دیگر زمین را هدف قرار داد اما این تمام ماجرا نیست و زمانی پیشرفت در جنگ‌افزارهای نظامی خطرناک شد که بشر به سلاح‌های شیمیایی و میکروبی دست پیدا کرد که شاید بتوان گفت از معدود اختراع‌های بشری به شمار می‌رود که خسارت‌های زیاد و بی شماری را به بار آورد.
تیر ماه که فرا می‌رسد به ناگاه یاد و خاطره بی رحمانه ترین حمله شیمیایی رژیم بعث به شهر سردشت زنده می‌شود، رویدادی که در آن صدها تن شهید و بیش از پنج هزار تن دیگر مجروح شدند. به همین سبب این تاریخ با عنوان روز «مبارزه با سلاح شیمیایی و میکروبی» نامگذاری شد تا جامعه جهانی، سازمان‌های بین المللی و قدرت‌های بزرگ این روز را در خاطر خود ثبت کنند و از تولید و کاربرد این قبیل سلاح‌های کشتار جمعی از طرف هر گروه و دولتی ممانعت به عمل آورند.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز «مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی» با علی بیگدلی استاد دانشگاه، کارشناس مسائل بین‌المللی، تاریخدان و پژوهشگر عصر معاصر به گفت وگو پرداخته است.
متن این گفت وگو را در ادامه می‌خوانیم:
ایرنا: قدرت‌های بزرگ در صحنه نظام بین الملل نسبت به استفاده رژیم عراق از سلاح‌های میکروبی و شیمیایی علیه ایران در جنگ تحمیلی چه واکنشی نشان دادند؟
بیگدلی: با نگاهی به تاریخ در می‌یابیم که استفاده از سلاح‌های شیمیایی تاریخچه‌ای قدیمی دارد. کشتار جمعی به وسیله سلاح‌های شیمیایی و میکروبی پیش از وقوع جنگ جهانی دوم به صورت گسترده و وسیع از طرف کشورهای آلمان و انگلیس مورد استفاده قرار گرفت اما آمریکا پس از ورود به جنگ در ۱۹۱۷ میلادی به مقابله به استفاده از این سلاح‌ها پرداخت به گونه‌ای که به آلمان اخطار داد که هرگز از این سلاح‌ها استفاده نکند. با گذشت زمان مطالعات و پژوهش‌های بسیاری روی انواع و اقسام و کاربرد این سلاح‌ها انجام شد و دانشمندان این حوزه اثرهای آن را بر جسم و روان بررسی کردند. استفاده از این سلاح‌ها در جنگ میان عراق و ایران به بی رحمانه ترین و غیر انسانی‌ترین شکل ممکن صورت پذیرفت که در آن حادثه صدها تن از هموطنان در حلبچه و سردشت جان خود را از دست دادند یا دچار ضایعات جسمی و روحی شدند و همچنان اثرات آن تا این زمان نیز قابل رؤیت و مشهود است. سازمان ملل متحد و کشورهای بزرگ در صحنه نظام بین الملل از کنار این قضیه بی تفاوت گذشتند و هیچ گونه واکنشی نشان ندادند. آلمان با فروش سلاح شیمیایی بزرگترین جنایت را در حق مردمی مظلوم و بی گناه انجام داد. شاید علت سکوت کشورها در آن برهه به این دلیل بود که آنها می‌خواستند ایران به جنگ خاتمه دهد و در همین راستا کشورهای زیادی واسطه شدند و از ایران خواستند که پایان جنگ را اعلام کند اما ایران درخواست آنها را نپذیرفت و به همین دلیل آنها نیز نسبت به کشتار جمعی با سلاح شیمیایی از طرف رژیم بعث هیچ‌گونه واکنش منفی نشان ندادند. البته این موضوع بعدها از نظر حقوقی پیگیری شد اما تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است و قدرت‌های بین المللی با اهمال از کنار این قضیه گذشتند.
استفاده از سلاح کشتار جمعی در جنگ میان عراق و ایران به بی رحمانه ترین و غیر انسانی‌ترین شکل ممکن صورت پذیرفت که در آن حادثه صدها تن از هموطنان در حلبچه و سردشت جان خود را از دست دادند یا دچار ضایعات جسمی و روحی شدند و همچنان اثرات آن تا این زمان نیز قابل رؤیت و مشهود است. سازمان ملل متحد و کشورهای بزرگ در صحنه نظام بین الملل از کنار این قضیه بی تفاوت گذشتند و هیچ گونه واکنشی نشان ندادند. ایرنا: با توجه به وضعیت کنونی، بازیگران عمده در صحنه بین المللی چه رویکردی نسبت به خلع سلاح هسته‌ای دارند، رویکرد اِعمالی و اعلانی آنها تا چه میزان متفاوت است؟
بیگدلی: هیچ کشوری در خاورمیانه به جز رژیم صهیونیستی صاحب سلاح شیمیایی نیست، منتهی این رژیم تاکنون به طور رسمی این دارندگی را اعلام نکرده و به پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای (ان پی تی) نپیوسته است و به صورت مخفیانه دست به تولید این سلاح‌ها می‌زند. البته پس از ۱۹۶۵ مییلادی به طور رسمی اعلام کرد که به ساخت این سلاح‌ها اقدام کرده اما تا کنون از آنها استفاده نکرده است. بنابراین یک حالت مرموزانه ای در سیاست‌های رژیم صهیونیستی نسبت به منطقه دیده می‌شود. اگر چه صدام حسین و حافظ اسد مقدمات ساخت این سلاح‌ها را به نوعی در دستور کار خود قرار دادند اما سایت‌های هر ۲ کشور به وسیله رژیم صهیونیستی در ۱۹۸۱ میلادی بمباران و از آن به بعد هم این کار به طور علنی و رسمی متوقف شد. متأسفانه در چند سال اخیر تمامی نگاه‌ها معطوف و متوجه ایران شده و انگشت اتهام به طرف کشورمان نشانه رفته که این موضوع بسیار اشتباه است زیرا ایران خود یکی از کشورهای قربانی استفاده از سلاح‌های شیمیایی محسوب می‌شود و اکنون نمی‌تواند با ساخت این سلاح‌ها به اقدام‌های غیر عرف جهانی و انسانی دست بزند.
ایرنا: چالش‌های فراروی خلع سلاح هسته‌ای در خاورمیانه چیست؟
بیگدلی: سازمان ملل و دیگر کشورهای قدرتمند دنیا معتقدند که گسترش سلاح هسته‌ای امنیت جهانی را به خطر خواهد انداخت و از طرفی دیگر کشورهای که صلاحیت داشتن سلاح شیمیایی را ندارند ممکن است هم خودشان آسیب بزنند و هم این سلاح به دست گروه‌های تروریستی بیفتد و جهان را با ناامنی بسیار عمیقی مواجه سازند. بنابراین دیگر اجازه نمی‌دهند که پس از کره شمالی که به وسیله چین و روسیه صاحب سلاح هسته‌ای شد، کشورهای دیگر به این سلاح دسترسی پیدا کنند زیرا کره شمالی برای کشورهای همسایه خود مثل ژاپن و کره جنوبی مشکلات و چالش‌هایی را به وجود آورده است. در واقع با دسترسی کشورها به سلاح شیمیایی و میکروبی یک رقابت تسلیحاتی در دنیا به وجود می‌آید که برای بقای بشریت بسیار خطر دارد. همانطور که عربستان بارها اعلام کرده است که می‌خواهد به ساختن سایت‌های هسته‌ای اقدام کند اما تاکنون اجازه دسترسی به آن داده نشده است. همچنین ترکیه نیز به منظور دستیابی به انرژی برق تلاش می‌کند تا به سایت هسته‌ای دست پیدا کند. البته شایان ذکر است که اینگونه اقدام‌ها باید در راستای تأیید سازمان ملل و قبول پیمان (ان پی تی) باشد تا کشورها بتوانند از مزایای دستیابی به این انرژی‌ها استفاده کنند.
ایرنا: سناریوها و راهکارهای سیاسی و حقوقی برای خلع سلاح هسته‌ای چیست و آینده آن به چه عواملی بستگی دارد؟
بیگدلی: امروز مهم‌ترین بحث در دنیا موضوع دستیابی کره شمالی به سلاح هسته‌ای است، اگرچه پاکستان و هند نیز از این سلاح برخورد هستند و بارها آزمایشات هسته‌ای انجام داده‌اند اما نکته جالب این است که کشورهای قدرتمند و بازیگران اصلی در صحنه بین الملل به این کشورها اعتراضی نمی‌کنند زیرا این ۲ کشور به خصوص هندوستان خود را با قوانین و قواعد بین المللی هم سو و هماهنگ کرده و برای هیچ کشوری مشکل ایجاد نکرده است و از طرفی هر ۲ این کشورها در بلوکه یکی از کشورهای قدرتمند دنیا قرار دارند. هند هم روابط بسیار نزدیکی با آمریکا و روسیه دارد گرچه اختلافاتی هم با چین دارد و همچنین پاکستان ارتباط بسیار نزدیکی با هر سه کشور دارد اما آنچه که جالب به نظر می‌رسد بیان این موضوع است که هیچ سازمان و کشوری مانع از جلوگیری ساخت سلاح هسته‌ای به وسیله آنها نیست اما درباره ایران یک غوغا و جنجال جهانی به وجود آمده است و خیلی عجیب به نظر می‌رسد و تمام توجهات به ایران معطوف شده است. ایران بر خلاف آنچه کشورهایی مانند آمریکا بیان می‌کند، هنوز به سلاح هسته‌ای دست نیافته در صورتی که کره شمالی صاحب بمب هسته‌ای و بمب هیدروژنی شده است که می‌تواند به عنوان عامل خطرناکی برای صلح جهانی باشد.
با توجه به اینکه ایران هم عضو ان پی تی هست و هم چندین بار سازمان انرژی اتمی اعلام کرده که این کشور به تمامی تعهدات خودش متعهد بوده است کافی به نظر می‌رسد. ایران هرگز مغایر با منشور سازمان انرژی هسته‌ای حرکت نکرده و تاکنون در دستیابی به سلاح‌های شیمیایی تخطی انجام نداده و این خود بزرگترین ابزار برای رساندن پیام صلح به گوش جهانیان است. ایرنا: ایران با چه ابزاری می‌تواند پیام صلح خود را به گوش جهانیان برساند؟
بیگدلی: ایران تاکنون نسبت به تمامی تعهدات خود پایبند بوده و این موضوع ۱۵ مرتبه نیز مورد تأیید آژانس بین المللی قرار گرفته است. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در یکی از سخنرانی‌های خود اعلام کرده است که این بازرسی‌ها قابل اعتماد نیستند و آمریکا باید از طریق آژانس‌های خود به بازرسی بپردازد تا به این عمل جنبه قانونی بدهد. این بحث از نظر قانونی قابل قبول نیست و آمریکا حقی در این زمینه ندارد و بازرسی‌ها و تحقیقات بر عهده سازمان انرژی هسته‌ای وابسته به سازمان ملل است و این موضوع نمی‌تواند خارج از قاعده و قانون خود باشد و آمریکا بر مبنای اظهارات خود به هر گونه اقدامی دست بزند. بنابراین با توجه به اینکه ایران هم عضو ان پی تی هست و هم چندین بار سازمان انرژی اتمی اعلام کرده که این کشور به تمامی تعهدات خودش متعهد بوده است کافی به نظر می‌رسد. ایران هرگز مغایر با منشور سازمان انرژی هسته‌ای حرکت نکرده و تاکنون در دستیابی به سلاح‌های شیمیایی تخطی انجام نداده و این خود بزرگترین ابزار برای رساندن پیام صلح به گوش جهانیان است.