به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، «مهناز اشرفی» این مطلب را در نشست تخصصی «روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی فرهنگی» که به همت گروه باغ و منظر این پژوهشکده برگزار شد مطرح کرد و به تحلیل اصول مناظر روستایی ایکوموس (ایفلا) در بستر ایران پرداخت.
وی گفت: میراث روستایی بخش مهمی از میراث بشری است که حاوی مجموعه یپیچیده ای از میراث ملموس و ناملموس فرهنگی است و ارتباط تنگاتنگی با محیط و طبیعت پیرامون دارد و به همین دلیل هم،از آن به عنوان منظر روستایی نامبرده می شود.
وی افزود: آنها یکی از رایج ترین گونه های منظرهای فرهنگی زنده هستند و شاید تا قبل از آن اغلب اوقات از روستا به عنوان محدوده ای که ساختار کالبدی و نهایتاً اجتماعی را در بر می گرفت یاد می شد، در حالیکه با اضافه شدن منظر به روستا، به محیط پیرامون و طبیعت و تعامل و نقش انسان در آن تأکید می شود.
اشرفی با بیان اینکه بدیهی است با شناسایی ابعاد و ارزش های مختلف این مناظر به فهم بهتر شیوه های سازگاری مردم با سرزمین دست یافته و به روش های تولید مبتنی بر بستر فرهنگی و طبیعی توجه لازم خواهد شد تصریح کرد: با توجه به چالش های جدی مربوط به تضعیف فرهنگ ها و آداب و رسوم و استفاده غیر اصولی و بی رویه از منابع طبیعی شناسایی و حفاظت از مناظر روستایی زنده و فعال بسیار اهمیت خواهد داشت.
وی در ادامه با اشاره به اصول مربوط به مناظر روستایی به عنوان میراث که توسط ایکوموس و ایفلا مشترکاً در دهلی نو در سال 2017 تدوین شده گفت: ترجمه این اصول در مجله اثر شماره 80 به چاپ رسیده است که به زودی در دسترس قرار خواهد گرفت.
اشرفی به طرح بخش هایی از این سند که بویژه در بستر ایران مصداق پیدا می کند و نیاز به تأکید و تفسیر دارد پرداخت و گفت: این سند مورد بحث شامل پیشگفتار، اصول (شامل: تعاریف، اهمیت و ضرورت، تهدیدها، چالش ها، مزایا و پایداری منظر های روستایی) و معیار های عمل (شامل: درک منظرهای روستایی و ارزش های میراثی آن، حمایت از منظر های روستایی و ارزش های میراثی آن، مدیریت پایدار منظر های روستایی و ارزش های میراثی آن و ارتباط و انتقال میراث و ارزش های منظر روستایی) است.
وی تصریح کرد : این سند به اسناد بین المللی مختلفی که تاکنون توسط محافل مختلف بین المللی در این زمینه تدوین شده است اشاره می کند و در این خصوص توجه به اسناد تهیه شده توسط اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (International Union For Conservation of Nature – IUCN) مورد تأکید قرارگرفته است، به عنوان مثال تلاش های آن سازمان برای حمایت از عشایر در قالب طرح جهانی مربوط به چوپانی پایدار که می تواند به ویژه در مورد کشور ما بسیار مصداق داشته باشد، مطرح شده است.
وی با بیان اینکه در این سند به برنامه سیستم های نوآورانه میراث کشاورزی جهانی مائو (GIAHS) اشاره شده، افزود: در سال گذشته توسط پژوهشکده بنا ها و بافت های تاریخی فرهنگی ، 8 نمونه از مناظر میراث کشاورزی مورد شناسایی و مستند سازی قرار گرفت که در این ارتباط می تواند بسیار مفید باشد.
رئیس پژوهشکده بنا ها و بافت های تاریخی فرهنگی اظهار داشت: اصول ارائه شده در این سند به دنبال رفع خسارات و تغییرات نامطلوب برای منظر های روستایی و جوامع مرتبط با آنها از طریق شناسایی، حراست و ارتقای ارزشهای میراثی آنها است.
اشرفی در ادامه به تفسیر این سند در ایران پرداخت و گفت: سند ارائه شده با تعریف مناظر روستایی دامنه و گستریی وسیعی را ازیک منظر روستایی مطرح می کند که اغلب در مواجهه با یک روستا از آن غافلیم.
وی تصریح کرد: با نگاه گسترده به همه عوامل و جنبه های موثر در شکل گیری منظر روستایی و درک و فهم از شیوه ها و تدابیر اصولی و ماندگار بکارگرفته شده در تولید و بهره برداری از منابع در این آثار، می توان درس های بزرگی برای مدیریت سرزمین در آینده گرفت.
رئیس پژوهشکده بناها و بافت های فرهنگی تاریخی با بیان اینکه با این نگاه متوجه می شویم که بسیاری از ارزش های نهفته در مناظر روستایی کشورمان هنوز به طور کامل شناسایی نشده و مورد بی توجهی قرار گرفته اند تصریح کرد: اتفاقات اخیر نیز نشان داد در مناطقی که طی سالیان سال انسان ها با درایت سرزمین و منابع زیستی را درست مدیریت کرده اند حتی با وجود سیلاب های عظیم تاب آوری خود را به اثبات رسانده اند.
به گفته وی، بسیاری از مناظر روستایی کشور که ارزش های میراثی آنها برای مان محرز شده اند، هنوز آنگونه که شایسته است مورد شناخت کامل همه ابعاد، در همه مقیاس ها، واقع نشده اند، پس در اینصورت صحبت از حفاظت آنها نمی تواند منطقی به نظر برسد.
وی با بیان اینکه انتقال دانش بومی عامل موثری در شناخت و حفاظت ماندگار ارزش های مناظر روستایی است تأکید کرد: لازم است در خصوص استفاده از ابزار های مختلف کارآ در این راستا تلاش کرد.
اشرفی افزود: این عامل نه تنها به جامعه محلی کمک خواهد کرد تا ضمن آگاهی عمیق نسبت به ارزش های موجود محیط خود، تعلق خاطر دو چندان کسب کند که این امر از نابودی و فراموشی این دانش جلوگیری خواهد کرد و همچنین با انتقال آن، دیگران نیز در این ارزش ها شریک خواهند شد.
به گفته اشرفی، با آگاهی رسانی و آگاهی یافتن از ارزش های منظر روستایی، نیاز به عاریه گرفتن الگوهای شهری برطرف شده و نسبت به حفظ آنها جدیت بیشتری توسط چه جوامع محلی و چه سایر افراد به عمل می آید.
او افزود: نگاهی که سعی می کند نیازها و استاندارد های شهری را به طور مساوی و عیناً در روستاها حاکم کند که موجب یکدست سازی روستا ها و تضعیف هویت آنها می شود، نشان از عدم شناخت ارزش های مناظر روستایی دارد.
** کشاورزی سنتی کارآمد و سازگار با محیط است
سید محمد سعید نوری نائینی از چهره های شناخته شده اقتصادی ایران به بیان مطالبی در خصوص «کشاورزی سنتی ؛ میراثی گرانسنگ در کارایی تولیدی و پایداری محیط زیست » پرداخت و گفت: کشاورزی سنتی در ایران و جهان دارای دو ویژگی کارآمد و سازگار با محیط زیست است.
وی با بیان اینکه بین کارآمدی و بهره بری تفاوت وجود دارد تصریح کرد: کشاورزی سنتی کارآمد به این معناست که در شرایط موجود بتواند به فعالیتش ادامه دهد که این به معنای بهره بری نیست از این رو کشاورزی سنتی کارآمد است.
وی در ادامه پایداری را در سه شکل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تعریف و تصریح کرد :فعالیت های کشاورزی از نظر زیست محیطی پایدار نیستند؛به عنوان مثال کشاورزی که روی سطوح شیب دار انجام می گیرد با شستن خاک محیط زیست را از بین می برد.
نوری نائینی با بیان اینکه کشاورزی سنتی کارآمد و پایدار است به بیان برخی از ویژگی های کشاورزی سنتی پرداخت و گفت: کشاورزی سنتی باید به روش پیشینیان صورت گیرد.
وی با طرح این پرسش که در ایران کشاورزی سنتی وجود دارد یا خیر گفت: آنچه در حال حاضر در ایران وجود دارد نه کشاورزی سنتی است نه مدرن بلکه نوعی کشاورزی مختلط است که می توان آن را کشاورزی دهقانی نامید.
نوری نائینی با بیان اینکه کشاورزی سنتی ایران کارآمد و با محیط سازگار است تصریح کرد : آبیاری زمین های کشاورزی در ایران از دو طریق آب رودخانه و قنات صورت می گیرد.
وی افزود: در آبیاری از طریق رودخانه به وسیله چرخ های بزرگ که اختراع ایرانیان است آب از رودخانه در ظرف های بزرگ خارج و در زمین های کشاورزی ریخته می شود.
او اظهار داست: در آبیاری به وسیله قنات که آن نیز اختراع ایرانیان است بدون بهره بری از هیچ نوع انرژی با استفاده از نیروی جاذبه آب به سمت زمین های کشاوزی سرازیر می شود.
وی با بیان اینکه قنات ها با محیط زیست سازگار هستند و آسیبی به آن وارد نمی کنند گفت: کشاورزی ایران همراه با فقر است و تولید آن به قدری نیست که فقر را از بین ببرد از این رو راه حل آن تبلور دانش و بهره گیری از روش های نوین در این حوزه است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا کشاورزی ایران در حال حاضر در شرایطی قرار گرفته که هیچ کسی ازآن راضی نیست، علت را در سه عامل استفاده نامناسب از تکنولوژی ، قوانین غلط و سیاست گذاری های نامناسب عنوان کرد.
فراهنگ ** 3377 ** 1355
انتهای پیام /*