کرمان جدای از جایگاهش به‌عنوان پهناورترین استان کشور، ویژگی‌های منحصربه‌فرد و مستقل دیگری هم دارد که خیلی از آنها برسازنده استعدادی است که این استان جنوبی کشور در حوزه گردشگری به‌ویژه برای گردشگران فرهنگی، تاریخی و بوم‌گردان می‌تواند داشته باشد.
اسماعیل ناصری:
■ کرمان و 11هزار سال سابقه در تجارت
کرمان بر اساس مستندات موجود، قدمتی هزاران‌ساله دارد. سیدمحمدعلی گلاب‌زاده، نویسنده، پژوهشگر و تاریخ‌دان در پژوهشی که چند سال پیش در زمینه تاریخ اقتصاد و تجارت کرمان انجام داد، سندهایی به دست آورد که بر اساس آن استدلال می‌کند که سابقه تجارت کرمان را با تمدن‌های بزرگ روزگاران گذشته در هزاره نهم قبل از میلاد یافته است. او که رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه کرمان و مرکز کرمان‌شناسی است، در این‌باره به «توریسم» گفت: بر اساس پژوهش‌هایی که هوکراید، جغرافی‌دان معروف آلمانی انجام داده، 9هزار سال پیش از میلاد مسیح، مردمانی در منطقه کوهبنان زندگی می‌کردند که با ساخت تیریزه‌هایی و صادرات آنها به تمدن‌های بزرگی چون سومر و آشور و بین‌النهرین، کار اقتصادی و بازرگانی انجام می‌دادند، بنابر این مستندات باید گفت که تاریخ تجارت و اقتصاد کرمان حداقل 11هزار سال است. بدیهی است که مباحث دیگری مانند فرهنگ و… در جوار این تاریخ 11هزار ساله قابل‌تأمل و توجه است.
■ کرمانی‌ها اولین واضعان خط
با این حال نکته مهم‌تر این است که پیشینه و قدمت کرمان با کیفیت قابل‌توجهی هم همراه بوده و همیشه در عرصه‌های مختلف به‌ویژه در زمینه‌های فرهنگی جایگاه معتبری داشته است. دکتر گلاب‌زاده می‌گوید که بر اساس تحقیقات و سندهای موجود، کرمانی‌ها 350 سال قبل از سومریان اولین مخترعان و واضعان خط بوده‌اند. او کرمان را واجد ویژگی‌های تاریخی و تمدنی بسیاری از این دست می‌داند و معتقد است که بسیاری از این جذابیت‌های فرهنگی و تاریخی بر مردمان ایران‌زمین پوشیده است.
■ کرمان و سابقه گردشگری کهن‌تر از تاریخ
بنا به سخنان این کرمان‌شناس برجسته، کرمان از روزگاران پیش از تاریخ تا زمان معاصر، جاذبه‌های مختلفی برای ایجاد رضایت گردشگران فراهم کرده است. او می‌گوید: ما در دوره پیش از تاریخ، کنار صندل جیرفت را با قدمتی 7هزارساله و تپه یحیی را با قدمتی بیش از 6هزار ساله داریم. تل ابلیس در بردسیر هم با بیش از 5هزار سال سابقه، اولین نقطه آغازین ذوب مس به وسیله مردمان این دیار بوده است. همچنین شهداد با درفش 5هزار ساله‌اش را داریم و بسیاری دیگر را. اینها محل‌های گردشگری کهن ماست که هم برای اهل پژوهش و هم برای علاقه‌مندان به مسائل تاریخی و تمدنی به‌ویژه تاریخ کهن بسیار ارزشمند است.
■ آمیزه‌ای از میراث کهن، جاذبه‌های طبیعی و مردمانی پُرمهر و هنرمند
دکتر گلاب‌زاده اضافه می‌کند: در کنار اینها ارگ بم را با بیش از 2هزار سال سابقه داریم. همچنین قلعه دختر و قلعه اردشیر 3هزار سال سابقه دارند. در کنار اینها باید از ارگ راین کرمان با سابقه حدوداً هزارساله‌اش نام ببریم. گنبد جبلیه را هم داریم که متعلق به روزگار ساسانی است و بعد می‌رسیم به مسجد ملک یا مسجد امام که از آثار دوره سلجوقیان به‌شمار می‌آید و بانی آن در اوایل قرن پنجم هجری قمری ملک‌توران‌شاه سلجوقی بوده است. آستانه شاه‌نعمت‌الله ولی، موزه‌های مختلف، باغ‌های متعدد و… از دیگر داشته‌های تاریخی و میراثی کرمان است. در کنار اینها جاذبه‌های طبیعی فراوانی هم در این استان وجود دارد که شاید کمتر شناخته شده است، مانند آبشارهای جیرفت با ارتفاعی حدود 110 متر که شاید بسیاری از هم‌وطنان ما اصلاً چیزی درباره‌اش نخوانده و نشنیده باشند. در مجموع کرمان شهری است پر از جاذبه با مردمانی بسیار مهربان و مهمان‌نواز. به اینها بیفزایید دست‌آفریدهای هنرمندان کرمانی اعم از فرش‌ها، ظروف مسی و… را. وی به خوراکی‌های کرمان هم اشاره می‌کند و از میان آنها بزقورمه، آبگوشت متنجنه و… را نام می‌برد.
■ کرمان برای گردشگران داخلی و خارجی استان جذابی است
استان تاریخی و فرهنگی کرمان در بُعد اقامتگاهی هم 35 هتل و هتل‌آپارتمان دارد که امور صنفی آنها در تشکل هتلداران این استان پیگیری می‌شود. رئیس انجمن هتلداران استان کرمان در گفت‌وگو با «توریسم» پهناوربودن را یکی از ویژگی‌های این استان برمی‌شمارد و می‌گوید: ما در استان کرمان 7 اثر جهانی داریم که در یونسکو ثبت شده‌اند. سیدعلی معین‌زاده در مورد جاذبه‌های گردشگری این استان می‌افزاید: از معروف‌ترین آثار کرمان می‌توان به باغ شاهزاده، ارگ بم، روستای دستکند و… اشاره کرد. بی‌شک کرمان برای بازدید گردشگران، اعم از هم‌وطنان یا گردشگران خارجی، استان جذابی است. همان‌طور که گفته شد، کرمان وسیع‌ترین استان کشور است و به‌طور متوسط چیزی حدود 1700 متر بالاتر از سطح دریا واقع شده، با این حال به لحاظ اقلیمی در چهار فصل ظرفیت‌های گردشگری دارد.
■ کرمان، استان چهارفصل
عضو هیئت‌مدیره جامعه هتلداران ایران اضافه می‌کند: شما در یک لحظه در جایی از کرمان ممکن است دمای 50 درجه داشته باشید و با نیم‌ساعت سفر به نقطه‌ای دیگر از استان، به مناطق کوهپایه و سردسیر می‌رسید. به‌طور مثال، شما در اوایل فصل زمستان در منطقه سیک می‌توانید برف‌بازی کنید و حدود 30 کیلومتر که به سمت شهداد بروید، با دمای 30 درجه سانتی‌گراد روبه‌رو می‌شوید. این تفاوت در دو نقطه نزدیک به هم در استان کرمان، ویژگی مهمی است که در گردشگری دنیا یک موقعیت جذاب محسوب می‌شود. رئیس انجمن هتلداران استان کرمان با بیان اینکه در آمارها اعلام می‌کنند ما 5میلیون گردشگر ورودی داریم، افزود: معلوم نیست این تعداد واقعاً گردشگر خارجی هستند یا فقط مسافر خارجی‌اند؟ معین‌زاده اقامت را مهم‌ترین زیرساخت گردشگری می‌داند و عنوان می‌کند: ما علاوه‌بر 35 هتل و هتل‌آپارتمان، 30 مهمان‌پذیر و بیش از 200 اقامتگاه بوم‌گردی هم داریم. بوم‌گردی‌ها به کمک مناطق اقامتی ما آمده‌اند و تا حدود زیادی می‌توانیم از گردشگران خارجی و ایرانی پذیرایی کنیم. در منطقه قلعه‌گنج هتلی با مصالح بومی ساخته شده که زبانزد همه گردشگرانی است که آن را می‌شناسند. همچنین ما بزرگ‌ترین خانه خشتی را در رفسنجان داریم که الان در حال بازسازی است و جنبه اقامتی هم دارد و انشاءالله به‌زودی افتتاح می‌شود.
■ معضل خانه‌های مسافر
وی به معضل خانه‌های مسافر اشاره می‌کند و می‌گوید: ما هم مانند خیلی دیگر از استان‌های کشور درگیر مشکل خانه‌های مسافر، چه مجاز و چه غیرمجازش هستیم. امیدواریم با تمهیداتی که در سطح کشور اندیشیده می‌شود و نیز پیگیری‌های داخل استان، این مشکل برطرف شود. معین‌زاده درخصوص تصور رایجی که در مورد آب‌وهوای کرمان وجود دارد، توضیح می‌دهد: همه فکر می‌کنند همه‌جای کرمان در تابستان بسیار گرم و در زمستان بسیار سرد است، در صورتی که این‌طور نیست. در خود شهر کرمان معمولاً در تابستان درجه حرارت از 30 بالاتر نمی‌رود. در زمستان شاید تنها چند روز دمای چهار، پنج درجه زیر صفر را تجربه کنیم. البته به دلیل واقع‌شدن در حاشیه کویر، ممکن است شب‌هایمان سرد باشد و روزها گرم که این خودش از جاذبه‌های کرمان به حساب می‌آید. وی آذرماه را بهترین فصل برای دیدن کویر ذکر می‌کند و می‌افزاید: آبان و دی هم ماه‌های مناسبی برای کویرگردی است. از طرف دیگر تابستان بهترین فصل برای سفر به مناطق سردسیر مانند بافق است. همین‌طور در اوج سرمای زمستان ما مناطق بم و جیرفت را داریم که از بهترین آب‌وهوا در آن مقطع زمانی برای گردشگری برخوردارند. معین‌زاده عدم‌وجود پرواز خارجی به مقصد کرمان را مهم‌ترین مشکل گردشگری این استان برمی‌شمارد و خاطرنشان می‌کند که با حل مشکلات زیرساختی مانند راه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی به کرمان، آینده بسیار درخشانی می‌تواند در انتظار گردشگری این استان باشد.
■ جای خالی پروازهای بین‌المللی در کرمان
نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی کرمان نیز عدم‌وجود پروازهای خارجی به کرمان را مهم‌ترین مشکل گردشگری در این استان می‌داند.
مسعود دهقانی با بیان اینکه کرمان به لحاظ برخورداری از انواع جاذبه‌های گردشگری یکی از استان‌های مهم کشور است، می‌گوید: گردشگر اروپایی که مثلاً با هواپیمای ترکیش وارد می‌شود، در شیراز فرود می‌آید، بعد به اصفهان و از آنجا به تهران می‌رود و بعد هم از تهران برمی‌گردد. حالا اگر این گردشگر بخواهد کرمان را هم ببیند، نبود پرواز خارجی به کرمان باعث می‌شود که یک پرواز رفت‌وبرگشت تهران- کرمان هم به مسیرهایش اضافه شود. این باعث بالارفتن هزینه سفر او می‌شود. به دلیل بالارفتن هزینه، کرمان از برنامه بعضی تورها حذف شده است، بنابراین می‌طلبد که ما پرواز بین‌المللی به مقصد کرمان داشته باشیم تا مسافر مبدأ یا مقصدش کرمان باشد.
■ گران‌شدن بلیت هواپیما، کیفیت پایین قطارها و رکود گردشگری داخلی
بازرس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران بالارفتن هزینه‌ها را در زمینه سفرهای داخلی بسیار مؤثر دانست و گفت: مثلاً سفر تهران به کرمان نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است و دلیلش چیزی جز گران‌شدن بلیت هواپیما نیست. دهقانی به حمل‌ونقل ریلی هم اشاره کرد و گفت: مثلاً در مسیر کرمان به یزد، با توجه به کویری‌بودن، حمل‌ونقل ریلی می‌تواند به رونق گردشگری کمک زیادی بکند اما قطارهای این مسیر کیفیت لازم را ندارند و مسافر طی سفر با آنها آزار می‌بیند، یا مثلاً قرار بود چند کیلومتر از ریل‌گذاری خط سریع‌السیر کرمان- تهران عوض شود که چند سالی است همان‌طور معطل مانده و بودجه آن هم تأمین نشده است. انجام این کار می‌تواند تأثیر آشکاری بر رونق گردشگری در استان کرمان داشته باشد. دهقانی در پایان ابراز امیدواری کرد که با پیگیری استاندار کرمان و نیز همکاری شرکت هواپیمایی کشوری مسیرهای پروازی بین‌المللی از کرمان به خارج از کشور و بالعکس راه‌اندازی شود.