تاریخ خبر : ۱۳۹۲/۱۲/۲۴ – تهران – ایرنا – سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سالی که گذشت با تحولات و حواشی مختلفی روبرو بوده است؛ انتصاب محمدعلی نجفی به عنوان ریاست این سازمان و سپس استعفا از این سمت از جمله تحولات این سازمان بوده که ناظران را با شگفتی روبرو کرد.
میراث فرهنگی در سال گذشته بیشتر تحت تاثیر تغییر ، تحولات و انتصاب ها بوده که مهمترین آن استعفای نجفی و آمدن مسعود سلطانی فر بوده است.
مراسم تودیع و معارفه رییسان پیشین و جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در یکی از روزهای سرد بهمن ماه ۹۲ با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری برگزار شد. در این مراسم نجفی پس از پنج ماه فعالیت در این سازمان، از مدیران و کارکنان آن خداحافظی کرد.
نجفی در سال ۱۳۳۰ در تهران متولد شد. وی از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ وزیر آموزش و پرورش ایران بود.
وی در دولت اول حجت الاسلام سید محمد خاتمی رییس سازمان برنامه و بودجه بود. او در سال ۱۳۸۶ به عضویت سومین دوره شورای شهر تهران درآمد و در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ به دنبال انتصاب به عنوان معاونت رئیس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از این سمت استعفا کرد.
وی چند روز پیش از مراسم تودیع در نامه ای به دکترحسن روحانی رییس جمهوری به دلیل کسالت از معاونت رییس جمهوری و ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استعفا کرد.
نجفی در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ رسماً تصدی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران را بر عهده گرفت. وی درمراسم معارفه خود گفت : بدن نحیفی از سازمان میراث فرهنگی باقی مانده که متأسفانه به زمین افتاده و با بی انصافی لگدکوب شده است باید آن را بلند کرده خاک رویش را پاک کنیم و در جایی که در شان آن است بنشانیم و بعد از آن انتظار داشته باشیم تا این موجود جدید افاضات کند. این کار بسیار سختی است.
سلطانی فر سکاندار میراث فرهنگی
مسعود سلطانی فر که اکنون سکان این سازمان را برعهده گرفته درسال ۱۳۳۸ در تهران متولد شد و دارای مدرک کارشناسی ارشد علوم سیاسی است.
عضویت در چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران و قائم مقام سازمان تربیت بدنی و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام از جمله سوابق وی است.
پس لرزه های این تغییرات
هر چند سلطانی فر پس از ورود به ساختمان میراث فرهنگی در تقاطع خیابان آزادی – یادگار امام چندین بار اعلام کرد که تغییرات چندانی در ترکیب این سازمان اعمال نخواهد کرد اما به نظر می رسد برخی مسئولان وقت خروج نجفی از این سازمان را با رفتن خود گره زدند و دیگر به این سازمان بازنگشتند.
مهدی حجت معاون میراث فرهنگی و قائم مقام نجفی از جمله این مسئولان بود که بعداز استعفای نجفی هرگز در این سازمان حضور نیافت. او دارای سابقه طولانی در این سازمان است و به همین دلیل است که سلطانی فر چندین بار درخواست خود را برای بازگشت حجت تکرار کرد.
سازمانی با مشکلات فراوان
سازمان میراث فرهنگی در واقع بار مسئولیت و فعالیت چند سازمان را بردوش می کشد و با توجه به گستردگی بناها و آثار تاریخی و طبیعی کشور می توان گفت که هر کدام از این حوزه ها می تواند در نقش یک سازمان بزرگ مانند میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شکل گیرد.
این سازمان هم اکنون در همه بخش های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با مشکلات زیادی روبرو است که رفع آن همواره از دغدغه های مهم مسئولان این سازمان به ویژه ریاست آن بوده است.
میراث فرهنگی
میراث فرهنگی به همه آثار باقی مانده از گذشتگان گفته می شود که دارای ارزش فرهنگی باشد. این آثار می تواند دربرگیرندهٔ آثار ملموس (مانند بناهای باستانی) یا آثار ناملموس (مانند آداب و رسوم یک منطقه) باشد که امروزه در حفظ آن برای آیندگان می کوشند.
ایران با توجه به تمدن بزرگ و قدمت طولانی خود دارای میراث فرهنگی عظیمی است که رسیدگی و شناسایی و ثبت آن به فعالیتی عظیم نیازمند است.
اکنون یکی از دغدغه های مسئولان میراث فرهنگی ثبت این آثار است. در سال های اخیر ثبت برخی آثار ایران در یونسکو به نام دیگر کشورها یکی از چالش های پیش روی این سازمان بوده است.
ورزش ایرانی چوگان، قهوه خانه، نان لواش و.. از جمله میراث ایرانیان بوده که در سال های اخیر کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ترکیه در صدد بودند که آن را به نام خود در یونسکو به ثبت برسانند که برخی از این میرات به نام این کشورها نیز ثبت شده است.
هر چند مسئولان سازمان میراث فرهنگی پس از ثبت این آثار اعلام کردند که ثبت مشترک این آثار هیچ وقت از ایران سلب نمی شود اما برخی صاحبنظران این حوزه معتقدند چرا هنگامی که می توانیم آن را به نام خود ثبت کنیم میراث کشور را به ثبت مشترک برسانیم.
سلطانی فر در تشریح وضعیت بناها و آثار فرهنگی و تاریخی کشور می گوید نخستین قانون سازمان میراث فرهنگی درسال ۱۳۰۹ تصویب شد و اکنون با گذشت ۸۳ سال از آن زمان با وجود بیش از یک میلیون بنای تاریخی کمتر از ۳۲ هزار بنا ثبت و شناسایی شده و کمتر از این تعداد، مرمت شده است.
وی خاطر نشان کرد: می توان گفت در ۸۳ سال گذشته فقط ۳ درصد از مجموع اماکن تاریخی کشور شناسنامه دار شده و هزاران بنا و اثر تاریخی دیگر در کشور هنوز بدون ثبت باقی مانده که باید برای آن ها فکر اساسی کرد.
سلطانی فر با بیان اینکه پیوند میان اقتصاد و فرهنگ نقش مهمی در احیا و مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی در کشور ایفا می کند ادامه داد: اقتصادی کردن فرهنگ راهکار اصلی حفظ و احیای بناهای تاریخی است.
سلطانی فر یادآور شد: با بودجه دولتی و مدل مدیریتی ۸۳ سال گذشته نمی توان به حفظ و احیای بیش از یک میلیون اثر تاریخی موجود در کشور امیدوار بود .
صنایع دستی
آن گونه که مسئولان صنایع دستی کشور می گویند ظاهرا وضعیت در این بخش آشفته تر از سایر حوزه های این سازمان است.
هر چند در زمان حاضر ۳۵۶ رشته صنایع دستی در ایران فعال است و کشور دارنده متنوع ترین رشته های این هنرصنعت است اما وضعیت اقتصادی و تامین مواد اولیه آن طوری شده که کارگاه ها یکی پس از دیگری تعطیل می شود.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این زمینه می گوید وضعیت صنایع دستی بحرانی است و باید برنامه هایی برای خروج از این وضعیت تدوین و اجرا شود.
وی اضافه کرد: وضعیت صنایع دستی به هیچ وجه مطلوب نیست و این صنایع کاربرد خود را در زندگی مردم از دست داده است.
معاون صنایع دستی گفت: هنرمندان جایگاه اقتصادی خود را از دست داده اند و با مشکلات مختلف از جمله بیمه روبرو هستند.
وی با اشاره به اینکه صنایع دستی بازار خود را از دست داده است،افزود: ساختار صنایع دستی ناتوان شده و تحریم ها به صنایع دستی ضربه زده است.
نامور مطلق با اشاره به اینکه وضعیت کارگاه های صنایع دستی مطلوب نیست، گفت: براساس آمار ۳۵ درصد کارگاه های صنایع دستی در دو ماهه اخیر با تعطیلی روبرو شده اند.
وی تصریح کرد فرزندان هنرمندان کشوراکنون رغبتی به ادامه فعالیت در شغل پدران خود ندارند.
تعطیلی ۱۰ هزار کارگاه
سید مصطفی قاسمی مدیرکل صادرات معاونت صنایع دستی کشور نیز می گوید: در سال های اخیر۱۰ هزار کارگاه صنایع دستی به دلیل بی توجهی تعطیل شدند که تعطیلی این کارگاه ها و همچنین محدود شدن تولیدات کارگاه های در حال فعالیت باعث شد که ۴۰ درصد از تولیدات کل کشور کاسته شود.
قاسمی به تنوع رشته های صنایع دستی در کشور اشاره کرد و گفت: ایران اکنون دارنده متنوع ترین رشته های صنایع دستی در جهان است به طوریکه از ۴۸۰ رشته در جهان ۳۵۶ رشته آن در ایران فعال است.
وی به صادرات صنایع دستی به خارج از کشور اشاره کرد و گفت: صادرات صنایع دستی در سالهای اخیر به شدت کاهش یافته به طوریکه در سال جاری سهم ایران از صادرات صنایع دستی به جز زیورآلات و طلا ۸۰ میلیون دلار بوده است.
گردشگری
چهار میلیون و۳۰۰ هزار گردشگر خارجی و ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار گردشگر داخلی آماری است که مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان کارنامه گردشگری ایران در یک سال بیان می کنند.
صحت این آمارها با تردید کارشناسان روبرو است. آنان می گویند اگر این آمارها درست است پس چرا تحولی در حوزه اشتغال و درآمدزایی کشوردیده نمی شود.
سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سه بخش مرتبط با هم است و رشد و عدم رشد یکی از آنها بر دیگری تاثیر می گذارد.
در آمدزایی و اشتغال از مشخصه های توسعه این حوزه ها است به طوریکه از هر شش گردشگر خارجی یک شغل و ۲۵ گردشگری داخلی یک شغل در کشور ایجاد می شود.
با رشد گردشگری و افزایش شمار گردشگران، حوزه صنایع دستی نیز با اقبال روبرو خواهد شد چون گردشگران خارجی به شدت به صنایع دستی علاقه مند هستند.
از : علی حبیبی
