وقتی از خوزستان سخن به میان میآید، اولین تصویری که در ذهن هر شنوندهای نقش میبندد، جبهههای جنگ و بیابانهای گرم و بیآب و علف است، زیرا افرادی که این تصور را دارند، از جنگلهای زیبای خوزستان و مناطق حاصلخیز و پر باران آن بیخبر هستند.
روزنامه توریسم نوشت:یکی از جاذبههای طبیعت خوزستان، منابع آبی فراوان این استان است و از حیث زمین و مرغوبیت خاک و حاصلخیزی، یکی از بهترین جلگههای ایران به شمار میرود که گاهی به دلیل ویژگیهای آب و هوایی، میتواند در طول سال، دوبار محصول بدهد.
فراوانی آب، وسعت و باروری خاک و تنوع طبیعی، این دیار را به جلگهای زرخیز و پربرکت تبدیل کرده که در صورت استفاده صحیح و برنامهریزیهای کشاورزی مکانیزه، به تنهایی میتواند کشور را به لحاظ فرآوردههای کشاورزی تأمین کند.
وجود رودخانههای بزرگ کارون، کرخه، جراحی، دز، اروند، هندیان، بهمنشیر، مارون و دهها رود متفاوت دیگر، منابع عظیم و هرز آبهایی است که در کمتر استانی یافت میشود.
عکس:محمد دوراقی
ماوای پرندگان مهاجر: تالابها، از جمله زیستگاههای طبیعی خوزستان به شمار میرود که سهم بسیاری از کل تالابهای کشور را شامل میشود. تالابهایی همچون تالاب هورالعظیم، شیمبار، بامدژ و ناصری، جلوه خاصی را به سیمای طبیعی این استان دادهاند.
این تالابها همچنین مکانهای مناسبی برای زمستان گذرانی پرندههای مهاجری است که هر ساله خوزستان را برای اقامت در فصل سرد سال انتخاب میکنند. از جمله این پرندگان میتوان به انواع اردکها، قوها، پلیکانها، فلامینگوها، باکلان مارگردن و اکراس آفریقایی اشاره کرد. بنابراین، تالابهای خوزستانف یکی از مناطق مورد علاقه پرندهنگرها است.
در اطراف رودخانههای کرخه و دز، همچنین بیشهزارهایی وجود دارد که نماد جنگلهای گرمسیری است و زمانی زیستگاه شیرهای ایرانی بوده است.
بیشهزارهای سبز: بیشهزارهای خوزستان به صورت نوار باریکی در دو طرف رودخانههای دز و کرخه کشیده شده و یکی از بهترین و زیباترین مناطق طبیعی ایران را پدید آورده است. این بیشهزارها هم اکنون تحت عنوان پارک ملی کرخه و پارک ملی دز، تحت حفاظت سازمان حفاظت محیطزیست قرار دارد.
وجود جنوبیترین قسمت از رشتهکوه زاگرس در شرق این استان، یکی دیگر از جاذبههای طبیعی خوزستان به شمار میآید. جنگلهای بلوط، کوهستانهای مرتفع و وجود جانورانی همچون کل و بز، پلنگ ایرانی و سنجاب ایرانی در این منطقه، جلوه خاصی به این سرزمین داده است.
در استان خوزستان به علت ارتفاع پایین، قسمتی از کرانهها به وسیله دریا و در سایر نقاط به واسطه جریان رودخانهها، باتلاقهای وسیعی به وجود آمده که به واسطه آبهای دائمی، به «هور» معروف است و هورالعظیم، هور مزرعه و هور الدورق از جمله معروفترین باتلاقهای این منطقه به شمار میروند. در عین حال، خوزستان با وجود اینکه آب و هوای گرمی دارد، اما بستر چشمههای آبگرم و معدنی بسیاری است که معروفترینشان، عین خوش، دهلران، گراب، سیزنگر و گلگیر است و هرکدام استفادههای درمانی متفاوتی دارند.
طبیعتگردی در مسیر کرخه: براثر تنوع آب و هوا و نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگلهای تنگ و بوتهزارها و درخت و درختچهها پوشانده است، درحالی که خوزستان در ادوار گذشته پوشش جنگلی انبوهتری داشته است. برخی سیاحان نوشتهاند که کرانههای کارون در میانه خرمشهر و اهواز با درختان تبریزی، گز و انواع دیگری از درختان، کاملاً مشجر بوده است.
در دامنه کوه سولک و کوه دزگه، جنگل بزرگی از درختان بلوط، بادام جنگلی و بن وجود دارد که مشابه آن نیز در کرانه رودخانه کرخه دیده میشود. این درحالی است که مسیر اکثر رودخانههای خوزستان از درختان جنگلی گز پوشیده شده و از مناطق مهم طبیعتگردی است. درخت سدر یا کنار نیز از گیاهان خاص این منطقه است که از میوه، برگ و چوب آن استفاده فراوان میشود. درختان کهور،بده، خرزهره، استبرق و انواع اکالیپتوس نیز در خوزستان یافت میشود، اما مناطق کوهستانی، پوشش گیاهی غنیتری دارد.
در کنار عشایر: در فصل بارندگی که از نیمه آبان شروع میشود و تا اواخر فروردین ماه ادامه مییابد، کم کم بر روی تپهها و زمینهایی که از خاک مناسب برخوردارند، گیاهان خودرو میروید. جنس این گیاهان در نواحی مرطوبتر، از نوع گلسنگ، قارچ و خزه است. در عین حال، در نواحی غیر مرطوب، حجم انواع گیاهان بومی بیشتر میشود. پوشش گیاهی ارتفاعات شمال شرقی موجب شده است که عشایر این منطقه، به پرورش دام بپردازند.
پوشش گیاهی شمال و شمال شرقی نیز به صورت استپ کوهی و کوهپایهای است و درختانی از قبیل بلوط، بن،انجیر، بادام کوهی، کنار،سدر و بوتههایی از گون دارد و به عنوان مراتع گرمسیری، مورد استفاده ایل بختیاری قرار میگیرد.
دیدنیهای حیات وحش: در خلیج فارس بیش از ۲۰۰ نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین، از بهترین و کم نظیرترین ذخایر آبزیان کشور به حساب میآید.از سوی دیگر، پرندگانی چون غاز، مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل اردک، لک لک، هوبره، مرغ میش فلامینگو و درنا که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی میکنند، به غنای حیات وحش این منطقه افزودهاند. این درحالی است که پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرار آمیز، الهام بخش و رؤیایی بوده است، در سراسر استان خوزستان پراکندهاند. پرندگان دیگری هم مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، سار و کلاغ سیاهو ابلق، در لابه لای درهها و بیشهها و کشتزارهای این استان به وفور یافت میشوند، حتی در لابهلای درختان بادام کوهی، بلوط و توت این نواحی میتوانید سنجابهای ایرانی دم بلند، پرمو، دم فرفر با بدنهای قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفره یکی از درختها هستند. گربههای تیغی و همچنین خرگوشهای وحشی بسیاری نیز در گوشه و کنار این منطقه دیده میشود.
مسیر دسترسی: منطقه کرخه در ۵ کیلومتری غرب جاده ترانزیتی اهواز – شوش به صورت نوار سبز رنگی در حاشیه رودخانه کرخه قرار گرفته است. برای رسیدن به این منطقه میتوان از جاده ترانزیتی اهواز – اندیمشک استفاده کرد. همچنین جاده آسفالته سراسری اهواز – دزفول در بخشی از مسیر خود، در مجاورت رودخانه کرخه امکان دسترسی به منطقه کرخه را در ساحل شرقی میسر ساخته است.