غذاهای گوشتی ارمنستان
خُرُواتس ارمنی به لاتین Khorovats
انواع غذاهای گوشتی نیز در داخل تنور پخته میشد گوشت اصلی که ارمنیان استفاده میکردند از نوع گوشت گوسفند و گاو بوده است.
روستائیان گوشت را در داخل ظروفی از جنس مس یا برنج موسوم به (تاباک) نوعی (ماهی تابه) سرخ میکردند. یکی از غذاهای مطلوب و رایج که تاکنون نیز رواج فراوان دارد انواع کبابها بود. ارمنیان از زمان باستان گوشت گوساله و گوسفند را بر روی آتش کباب میکردند و برای این کار از شاخ یا تَرکه درختان به عنوان سیخ استفاده میشد؛ و بعدها این تَرکهها جای خود را به سیخ فلزی داد. گاهی نیز گوشت کامل دام را در میان سنگهای داغ میگذاشتند و با همان گونه سنگها آن را میپوشاندند و غذای بسیار لذیذی به نام (خوروو به لاتین khorov) بدست میآمد.
ارمنیان از دیرباز مواد غذائی خود را برای فصل زمستان کنار میگذاشتند و برای این کار تا امروز هم گوشت گوسفند و گوساله، ماهی و پرنده را نمک سود کرده با مهارت ویژه نگهداری میکردند. ارمنیان استاد نمکسود کردن انواع گوشت هستند. در زبان ارمنی واژهای به صورت (خوزا پوخت) وجود دارد که به معنی گوشت خوک نمک سود شده میباشد.
ارمنیان اهل واسپوراکان استادان مسلم تهیه کالباس دود داده بودند. انواع کنسرو گوشت برای فصل زمستان تهیه میشد که به آن (تهال) میگفتند. گوشت پخته گوسفند را در کوزهها قرار داده و در آن را به دقت میبستند و در خاک چال میکردند.
غذای (کولولاک)، متعلق به دوران پادشاهی ارمنی کیلیکیه، میباشد. تهیه شده از گوشت گوسفند با نوعی پودینگ، برنج، ترخون تازه و یک عدد تخم مرغ و ماست
انواع غذاهایی که از گوشت کوبیده تهیه میشد در نزد ارمنیان رواج بسیار داشته و دارد مانند:
<<کولولیک (به لاتین Kololik) یا کوفته بوزباش یا کولولاک یا کوفته درشت.>>
ارمنیان اغلب اوقات گوشت عمل آورده را در داخل دلمه برگ مو یا کلم میپیچیدند. در ارمنستان باستان چون هنوز کشت کلم رواج نداشت بیشتر از برگ مو استفاده میشد و گوشت را داخل آن میپیچیدند. درخت تاک در ارمنی (تولی) نیز نامیده میشود این واژه از واژه (اودولی) اورارتو اخذ شده که به معنی درخت تاک میباشد. این غذا که دلمه یا در ارمنی (تولما) نام دارد (اشتباهاً به کلمه دلمه تُرکی نسبت داده شده است) به معنی پر شده زیرا گوشت در داخل برگ پیچیده میشد. گوشت همراه با بلغور یا برنج در داخل روده گوسفند نیز پخته میشد و (سالاپاتور) نام داشت.
از غذاهایی که از گوشت تهیه میشود و در سفره ارمنیان دیده میشود میتوان به:
<<کوفته،(گوشت گاو تازه کوبیده شده با مخلوط با پیاز، نمک، فلفل و دیگر ادویه جات)،باسترما به لاتین (basturma)،سوجوخ و بیورک، به لاتین (Byorek)، میباشند.