جَندَق ، دهستان و شهری در بخش خور و بیابانک در شهرستان نائین در استان اصفهان.دهستان جندق، به مرکزیت شهر جندق، تقریباً در جنوب دشت کویر و در شمال بخش خور و بیابانک واقع است. از شمال به دهستان طُرود (در بخش مرکزی شهرستان شاهرود)، از مشرق و جنوب شرقی به دهستان بیابانک و از جنوب غربی و مغرب به دهستان چوپانان (در بخش اَنارک) محدود میشود و مشتمل بر یازده آبادی و یک شهر به نام جندق است.
در قدیم به این شهر که بیش از هزار سال قدمت دارد، گندک، گنده و کندک میگفتند. واژه جندق ادغام شده “جنبدق” و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است. این روستا پیشتر در حاشیه مسیر جاده معروف و تاریخی ابریشم قرار داشته و به عنوان بندرگاه کویر محل استراحت کاروانهای عبوری بوده است.
جندق، پیش از اینکه به خاطر آثار باستانیاش دیدنی باشد، به دلیل وجود خانههای خیالی کاهگلی و کوچههای مسقف شهره است. بافت کویری بر خانهها مسلط شده و دالان کوچه خیابان، برای مسافران گیراست..
از تاریخ پیش از اسلام جندق و در دوره اسلامی دست کم تا دوره صفویه، اطلاع دقیقی در دست نیست. گرچه آثاری مانند قلعه جندق و آتشکده متعلق به دوره ساسانی و سنگ نبشتهای متعلق به سده ششم در آن دیده شده است.
قلعه جندق یا دژ اَرْدْبیل، ظاهراً متعلق به دوره ساسانی، که در محل به زندان انوشیروان معروف است و در گذشته دو برج بلند داشت، که طول یکی از آنها حدود 22 متر بود و در دوره رضاشاه پهلوی قسمتی از آن را ویران کردند.
این قلعه، از بناهای تاریخی شهر جندق و تنها قلعهای در کشورمان محسوب میشود که هنوز هم مردم در آن سکونت دارند. «قلعهی انوشیروان» از یک چهاردیواری که در هر گوشهی آن برجی قرار دارد، تشکیلشده است. بهعلاوه، دارای دروازهای است که خود دو برج به ارتفاع 22 متر دارد. این قلعه با معماری منحصربهفرد در میان بافت تاریخی جندق واقعشده و دارای ویژگیهای خاصی است. اگر در فصل تابستان که هوا در جندق بالاترین میزان گرما را دارد، به قلعهی انوشیروان بروید، هوای مطبوع و خنکی را تجربه خواهید کرد.
این قلعهی انوشیروان در شمال شهر جندق واقعشده است و در جنوب قلعه، کوچهباغهای پرپیچوخم با دیوارهای گلی و پرچینهای زیبا مشاهده میشود. این قلعه در ادوار متفاوت تاریخی تغییراتی به خود دیده است. خانهی تاریخی «یغمای جندقی»، شاعر و مدیحهسرای ایران در آن قرار دارد. این خانهی تاریخی دارای معماری خاصی است. همچنین شاهنشین زیبایی دارد و یکی از جاذبههای توریستی جندق محسوب میشود.
آب قلعه از قناتی قدیمی که اکنون آثار آن در باغهای جندق دیده میشود، تأمین میشده است.
امروزه شهر، با وجود تأسیسات جدید، چهرهای سنّتی دارد و مردمی با لباس سنّتی و محلی در آن دیده میشوند.