کاروانسراها
ساخت کاروانسرا در مسیر جاده‌های مهمی که از این منطقه می‌گذشتند، از یادگارهای شاه عباس صفوی‌ست. گفتنی‌ست تعدادی از این کاروانسراها مربوط به پیش از دوران صفوی هستند که شاه عباس صفوی دستور تعمیر آن‌ها را داده بود، اما چون هیچ یادبود و تاریخ دقیقی از ساخت آن‌ها در دست نیست، نمی‌توان قدمتشان را به طور دقیق مشخص کرد.
کاروانسرای شاه عباسی – قصر بهرام
کاروانسرای شاه‌عباسی یا قصر بهرام گور که به عنوان یکی از آثار ملی کشور ثبت شده، در روستای ده‌نمک در 20 کیلومتری شرق آرادان، ۴۰ کیلومتری شرقی گرمسار و ۱۵۰ کیلومتری شرق تهران قرار دارد و سر راه قدیمی و تاریخی جاده‌سنگی و در مسیر اصفهان، کاشان، گرمسار و خراسان بنا شده است.
هیأت غارشناسان ایران در پژوهشی، کهنه‌ترین تاریخ یادبود دیده‌شده را مربوط به سال ۱۰۰۱ هجری قمری نوشتۀ میرزا محمد رجاء(1) می‌دانند و به نظر می‌رسد این نوشته قدیمی‌ترین یادبود این قصر باشد.
با توجه به سفال‌های به دست آمده از اطراف و پژوهش‌های باستان‌شناسان مبنی بر این که بنای کنونی بر شالودۀ یک بنای ویرانۀ باستانی گذاشته شده، به نظر می‌رسد این کاروانسرا به دوران تیموری و پیش از اسلام بازمی‌گردد، اما نمی‌توان تاریخ دقیقی از زمان بنای این ساختمان اعلام کرد. با این حال می‌توان گفت این بنا در دورۀ صفوی به طور اساسی تعمیر و به طور کامل تجدید بنا شده و از این رو، به بنای شاه‌عباسی معروف شده است.
دو مجرا آب مورد نیاز ساکنان این بنا را تأمین می‌کرد: مجرای زیرین از لوله‌های سفالین و مجرای دوم رودی سنگی از تخته‌سنگ‌های سفید یکپارچه به شکل ناو روی مجرای اول ساخته شده بود.
آب مصرفی را از چشمۀ شاه در 7 کیلومتری قصر در پای سیاه‌کوه می‌آوردند و در استخرهای بزرگی که در مقابل این بنا ساخته بودند، جمع می‌کردند. در حال حاضر لوله‌ای جایگزین این رود شده است. ساختمان این رود یکی از شاهکارهای دورۀ خود به شمار می‌آمد.
عکس ها (کاروانسرای شاه عباسی – قصر بهرام – ده نمک گرمسار): بابک ارجمندی
#دریاچه_کویر