اماکن دیدنی ایران

جغجغه زنی ؛ سمفونی حزن‌انگیز به جا مانده از صفویه در انجدان اراک


چارتر

جغجغه‌زنی رسمی کهن در روستای انجدان از توابع اراک است که همزمان با روز تاسوعای حسینی(ع) برگزار می‌شود.

چمدان: «انجدان» از روستاهای قدیم اراک و مرکز تجدید حیات فرهنگی و تبلیغی و جایگاه امامان اسماعیلی نزاری پس از سقوط الموت بوده‌ است. بنا به اقوال گوناگون این روستا در حمله مغول‌ها به ایران به شدت آسیب دید و مردم برای فرار از گزند مغول‌ها در زیر روستا نقب حفر کرده و در زیر زمین مشغول به زندگی شدند.

قدمت این روستا بیش از هزار سال تخمین زده می‌شود. سنگ قبری نیز در یکی از قبرستان‌های این روستا بدست آمده که متعلق به نوه سلمان فارسی است. در این سنگ اشاره به انجدان اصفهان شده است. با توجه به اینکه شهر اراک قدمتی دویست ساله دارد و در گذشته این منطقه زیر نظر اصفهان اداره می‌شده و در منطقه روستای دیگری به این نام وجود ندارد این احتمال وجود دارد که سلمان فارسی زاده این روستا بوده و از اهالی این روستا به‌شمار آید. این سنگ قبر هم‌اکنون در موزه حمام چهار فصل اراک نگاهداری می‌شود. با در نظر گرفتن این واقعیت، احتمالاً قدمت این روستا به قبل از اسلام نیز می‌رسد.

جغجغه‌زنی

مردم این روستای تاریخی در عزاداری محرم رسمی کهن دارند که همچنان اجرا می‌شود ؛ آیین جغجغه‌زنی … جغجغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که با بر هم کوبیدن آن‌ها آهنگی موزون تولید می‌شود و قدمت این آیین به دوره صفوی می‌رسد.

در جریان این آیین مردم محله پایین انجدان درحالی‌که آیین‌های سوگ و عزا اجرا می‌کنند به سمت محله بالاحرکت کرده و با نوایی موزون به جای کوبیدن بر سینه، جغجغه را به هم می‌کوبند.

جغجغه‌زنی

در این آیین کهن مذهبی یک مرشد و رهبر به قرائت نوحه‌های اصیل و خاصی می‌پردازد و مردم در پاسخ به نوحه‌ها با اشک و مویه جغجغه می‌زنند و در صبح روز یازدهم محرم نیز مردم سوگوار و عزادار محله علیای انجدان بعد از آئین روضه‌خوانی و عزاداری در قالب دسته‌های عزاداری به سمت محله سفلی حرکت می‌کنند.

رسم جغجغه‌زنی که با حضور نمایندگانی از تمام طبقات اجتماعی و افراد روستا با معنویتی خاص برگزار می‌شود، دارای بن‌مایه غنی معنوی و نمونه کامل از همگرایی اجتماعی و بینش عمیق دینی ساکنان این روستاست و این آیین به‌دلیل اصالت و آرایه‌های آیینی و معنوی قوی در فهرست آثار معنوی کشور با نام انجدان اراک به ثبت رسیده است.

جغجغه‌زنی

آیین جغجغه‌زنی علاوه بر روستای انجدان اراک در یک روستای استان کرمان و برخی دیگر از شهرها و روستاهای کویری نیز برگزار می‌شود اما قدمت این سبک عزاداری در روستای انجدان بیشتر است و هر سال تمامی انجدانی‌های مقیم شهرهای دیگر کشور نیز برای برگزاری این آیین خود را به انجدان رسانده و با شوق و اشتیاقی منحصربه‌فرد این آیین را اجرا می‌کنند.