اصفهان شهری با داشتن مکان های تاریخی بی شمار پذیرای بسیار زیادی از گردشگران است اصفهان که تا اسم ان می اید بی درنگ یاد نقش جهان و پل خواجو می افتیم مکان های دیگری را در خود جای داده است که دیدن هر یک از ان ها خالی از لطف نیست از این مکان های تاریخی و زیبا می توانیم مدرسه چهار باغ اصفهان را نام ببریم.

مدرسه چهار باغ اصفهان که نام دیگر ان مدرسه سلطانی و مدرسه مادر شاه می باشد، اخرین بنای تاریخی از دوران صفوی در اصفهان است این مدرسه برای تدریس و تعلیم به طلاب علوم دینی در دوره شاه سلطان حسین که اخرین پادشاه صفوی در سال 1116 تا 1121 هجری قمری احداث شد اگر می خواهید به این باغ بروید تنها کافی است بلیط چارتر تهران اصفهان خود را از سایت اس چارتر تهیه نموده، و سری  به این مدرسه تاریخی بزنید  در ادامه با اس چارتر همراه باشید تا باهم جزئیات این مدرسه را بررسی کنیم.

طبق گفته ها به جز مدرسه این بنا در قدیم مسجد نیز بوده است این مسجد چیزی حدود 8500 متر مربع مساحت دارد و در ضلع شرقی خیابان چهار باغ واقع شده است اکنون این مدرسه نام ان مدرسه علمیه امام صادق می باشد.

این مدرسه چهار ایوانی به سلطانی دارد که در زمان شاه سلطان حسین احداث شده است از این رو به ان مدرسه چهار باغ می گویند دلیل دیگری که بر نام این مدرسه گذاشته اند این است که مادر شاه سلطان حسین چندین کاروانسرا، بازار، نهاد های اقتصادی را وقف کرده است.

طبق قسمت های جا مانده از وقف نامه انجا به نام ( مدرسه سلطانی ) و ( مدرسه سلطان حسینیه ) خوانده شده است اما نه در این کتیبه های ساختمان مدرسه اسمی از مادر سلطان حسین نیامده است اما با این وجود به ان مدرسه مادر شاه می گفتند.

مادر شاه سلطان حسین دو بنا در کنار مدرسه یعنی سرای فتحیه و بازار شاهی که نام دیگر ان بازارچه بلند است را وقف مدرسه چهار باغ و طلاب انجا کرده است.

از کسانی که این مدرسه با شکوه را دیده اند و معماری ان را بسیار تحسین کرده اند جهانگردان و سیاحان و بازدید کنندگان خارجی نظیر : اوژن فلاندن ،دیولافوا ، كنت دو گو بینو بوده اند ان ها می گویند مدرسه چهار باغ شاهکار مسلم معماری دوره صفوی بوده است.

این مدرسه کاشی کاری های زیبایی دارد که از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند از انواع مختلف این کاشی ها می توانیم به کاشی هفت رنگ ، معرق ، گره چینی ، پیلی ، معقلی اشاره کنیم ، وجود درختان کهنسار چنار و جوی ابی که در بین ان واقع شده است زیبایی خاصی به این بنا بخشیده است.

همچنین این مدرسه مکان های وقف شده زیادی چون باغ ها، مزارع، روستاها، املاک، دکان ها، کاروانسراها داشت است مدرسه چهار باغ کتابخانه ای با ارزش نیز دارد در حمله افغان ها به ایران تمامی این ها نابود شدند، کتابخانه مدرسه که کتاب های ان بسیار ارزشمند و کمیاب بوده است در اختیار طلاب علوم دینی و پژوهشگران دیگر قرار داشته است.

همانطور که در بالا گفته شد این مدرسه چهار ایوان دارد که نمای خارجی این عمارت دارای یک سردربلند و با شکوه و 17 طاق نمای دو طبقه اجری می باشد، وجود کاشی‌های ریز و ظریف، مقرنس‌های پر نقش و نگار و خطوط مختلف، باعث شده تا سردر ساختمان زیباتر باشد کتیبه سر در ان به خط  نستعلیق سفید و روی زمینه کاشی لاجوردی نوشته شده است و تاریخ ان 1112 هجری قمری می باشد.

این کتیبه را شخصی به نام عبدالرحیم جزایری کتابت کرده است همچنین وجود دو دهانه سردر با کاشی های فیروزه ای که تزئین شده اند بر روی دو پایه سنگ مرمری قرار گرفته اند در طرفین سر در دو سکوی مرمری بسیار نفیس و عالی واقع شده است.

در این مدرسه از زیبا ترین بخش هایی می باشد که با طلا و نقره تزئین شده است این ها نشان دهنده هنر زرگری و قلم زنی در زمان صفویه می باشد، بر روی سمت چپ و راست این در به خط نستعلیق اشعاری از محمد صالح اصفهانی خوش نویس برجسته عصر صفوی نوشته شده است.

بخش داخلی این مدرسه شامل  هشتی، ورودی، حیاط داخلی، گنبد، مناره و اتاق‌ها می باشد ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوان مدرسه رو به روی یک باغ پر درخت قرار گرفته شده اند که جویی از بین ان ها می گذرد این جوی ( شعبه ای از زاینده رود ) نام دارد.

صحن این مدرسه نمونه ای از یک معماری درون گرا و بومی است حجره هایی که قبلا از ان صحبت کردیم مربوط  به طلاب بودند و در فواصل ایوان های مدرسه بنا شده بودند،  این حجره ها شامل نقشه های یکسانی هستند که از یک اتاق نشیمن در جلو و بخشی به صورت صندوقخانه در عقب و قسمتی به نام بالاخانه تشکیل شده اند در جلو این حجره ها می توانید ایوان هایی دلنواز را مشاهده کنید.

در قسمت شمالی این مدرسه ایوان شمالی با دهانه ای نسبتا عریض و ارتفاع زیاد واقع شده که در جبهه مقابل ان گنبد مناره های ایوان جنوبی مشاهده می شود تمام قسمت های داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم شده که هر کدام از انها با کاشی تزئین شده است منبر دوازده پله مدرسه که یک پارچه از سنگ مرمر بنا شده بهترین نمونه هنر حجاری و سنگ تراشی ان زمان است در کنار این منبر محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار گرفته که کتیبه بالای محور و منبر نیز به خط عبدالرحیم جزایری است همچنین شبستان مسقف مدرسه که در ضلع شرقی مدرسه واقع شده است درب ان منبت کاری شده می باشد که به محوطه زیر گنبد وصل می شود در این شبستان سه محراب وجود دارد که کتیب های اطراف ان را محمد مومن الحسینی به سال 1118 هجری کتابت کرده است.

بخش های مختلف این باغ شامل : معماری و کاشی‌کاری های زیبای گنبد مدرسه،  درب مجللی که با طلا و نقره تزیین شده است،  محراب باشکوه، منبر مرمرین،  حجره‌ مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد مدخل مدرسه،  خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی مشبک می باشد.

کاروانسرای مادر شاه که مجلل ترین اقامتگاه مسافران سه سده پیش بوده است متصل به ساختمان های مدرسه چهار باغ در ضلع شرقی ان است این مجموعه اکنون تبدیل به مهمانسرا شده که از لحاظ سبک معماری فوق العاده می باشد.

بازار هنر

در بخش شمال این مدرسه بازارچه ای وجود دارد که در زمان صفویه به ان بازارچه بلند یا بازار شاهی می گفتند این بازار جزو نمونه ای از بازارهای عصر صفوی است و اکنون ان را با نام بازار هنر می شناسند.

سنگاب های مدرسه چهار باغ

در زمان های گذشته ظرفی وجود داشته است که از ان برای وضو گرفتن یا اشامیدن استفاده می شده است محل نصب این سنگاب ها معمولا در حیاط  مسجد یا امام زاده بوده است ولی در صورت نیاز در سایر مکان های عمومی از ان استفاده می شده است از این سنگاب ها یکی در سرسرای ورودی و دیگری در صحن مدرسه نصب شده بوده است.

اولین سنگاب از جنس سنگ پارسی است که بر روی این کتیبه صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث برجسته در لوحه های کوچکی کنده کاری شده است بر طبق این  کتیبه سنگاب را در ماه شعبان سال 1110 قمری سنگ تراشی به نام محمد طاهر بنا کرده است در وسط دو لوح اخر عبارات زیر به خط نستعلیق دیده می شود :    کتیبه اقل الطلبة محمد مهدی الحسینی عفی عنه

     در شهر شعبان‌المعظم سنه ۱۱۱۰ به اتمام رسید عمل کمترین محمد طاهر

دومین سنگاب موجود در صحن مدرسه رو به روی ایوان جنوبی قرار دارد که این سنگ نیز از جنس سنگ پارسی است بر روی این کتیبه نوشته شده است :

    وقف حضرت امام حسین صلوات الله و سلامه علیه کرد این سنگاب را

    حاجی ابوالحسن اردکانی فی شوال المکرم سنة تسعین و الف

این مدرسه فقط  در روزهای پنج شنبه از ساعت 14 تا 20 و جمعه از ساعت 8 تا 20 باز می باشد.

بلیط مدرسه چهار باغ

بهای بلیط به ازای هر نفر 5 هزار تومن می باشد که این مبلغ بلیط برای سال 1399 است نکته قابل توجه در مورد این مدرسه این است که حجاب برای بانوان الزامی است و در صورت نداشتن چادر در ورودی این مدرسه به بانوان چادر داده می شود همچنین اگر می خواهید در این مدرسه نماز بخوانید احتیاجی به پرداخت هزینه نیست .

از امکانات این مدرسه می توانیم به : سرویس بهداشتی , آنتن دهی موبایل , دسترسی به اینترنت , فضای سبز , آب خوری , نیمکت اشاره کنیم.

اماکن نزدیک به مدرسه چهار باغ

از اماکنی که در نزدیکی این مدرسه قرار دارد می توان به : سینما سپاهان در 780 متری، سی و سه پل در 1 کیلومتری، کاخ هشت بهشت در 460 متری، میدان نقش جهان در 1.3 کیلومتریف رستوران در 300 متری اشاره نمود.

وسایل مورد نیاز برای رفتن به مدرسه چهار باغ

از وسایل مورد نیاز برای رفتن به این مدرسه که ممکن است نیازتان بشود موبایل , وجه نقد , کارت بانکی , کفش راحتی می باشد.

ادرس مدرسه چهار باغ

اصفهان، خیابان چهارباغ عباسی