مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا با تایید گزارش نیویورک تایمز گفت هوک به احتمال زیاد قبل از نوامبر سال جاری (٢٠٢٠) از پست خود کناره گیری می کند.
پمپئو در بیانیه ای اعلام کرد:هوک تصمیم گرفته از نقش خود به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و دستیار ارشد وزیر خارجه جدا شود. او انتخاب من برای ایران در بیش از دو سال بود و دستاورد تاریخی در مقابله با ایران کسب و با موفقیت با ایرانی‌ها درباره آزادی مایکل وایت و ژیو وانگ از زندان مذاکره کرد!
پمپئو همچنین تصریح کرد: پس از پایان دوره هوک، الیوت آبرامز علاوه بر مسئولیت‌های خود به عنوان نماینده ویژه درونزوئلا، سمت نماینده ویژه برای ایران را نیز به عهده خواهد گرفت.
بن بست در پشت پرده
برایان هوک از آگوست سال ۲۰۱۸ به عنوان نماینده ویژه امریکا در امور ایران منصوب شد و پیش از آن، مدیر برنامه ریزی سیاست وزارت خارجه آمریکا بود. او که به جایگاهش به عنوان یک سکوی پرش نگاه می کرد، در ماههای اخیر تقلای بسیاری برای سودمند نشان دادن سیاست فشار حداکثری انجام داد؛ اما مهمترین انتقاد دموکراتها از او این بود که فاقد هرگونه استراتژی در قبال ایران و صرفا متکی به تاکتیکهای بی‌نتیجه همیشگی بوده است.
استعفای پر ابهام هوک در آستانه تلاش واشنگتن برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی نشان داد یک جای کار در پشت پرده کاخ سفید به بن‌بست رسیده است.
نیویورک تایمز در گزارش خود کناره گیری هوک ۵۲ ساله را به منزله پایان یافتن فرصت دیپلماسی با ایران دانسته؛ فرصت دیپلماسی ای که سوزان دیماگیو کارشناس ارشد موسسه کارنگی می گوید: از مدت‌ها پیش با انتصاب هوک از بین رفته بود.
نیویورک تایمز می نویسد برای برخی منتقدان هوک در اروپا و آمریکا، او فردی است که از سیاست ضربه زدن به اقتصاد ایران برای مجبور کردن این کشور به مذاکره و رسیدن به توافقی
جدید حمایت می کند.
یک مقام پیشین دولت آمریکا نیز در باره این استعفا به واشنگتن پست گفت: از برایان هوک خواسته شد استعفا دهد تا به عنوان مقصر سیاست شکست خورده آمریکا در قبال ایران شناخته شود.
به گفته این مقام پیشین آمریکا که نامش بیان نشده، ایران از محدودیت‌های غنی سازی، ذخیره‌سازی و ایجاد سیستم تحویل ، عبور کرده و با توجه به تمام داده‌ها، این شرایط بدتر از زمانی است که برجام شکل گرفت و آنها (ایرانی ها) اقدامات بد خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده‌اند. اگر شما فکر می‌کنید که این راهبرد موفقیت آمیز بود، پس چرا نماینده ویژه خود را اخراج می‌کنید؟
به نوشته واشنگتن پست، اگرچه ایران از زمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، برخی از تعهدات خود را در مورد غنی‌سازیاورانیوم نقض کرده اما هنوز هم متعهد به نظارت گسترده بین‌المللی (بر فعالیت‌های هسته‌ای) است.
روزنامه گاردین نیز دراین باره می گوید: هوک در روزهای آخر تاکید می کرد سیاست فشار حداکثری و کمپین علیه ایرانبسیار موفقیت آمیز بوده اما ظاهرا ترامپ از اینکه وی نتوانسته ایران را پای میز مذاکره بنشاند، چندان راضی نبوده است.
هفته آینده طرح تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت در حالی مطرح می‌شود که هوک نتوانسته موافقت همه کشورها را برای این کار به سوی آمریکا جلب کند.
ترامپ هم دوست دارد فشار بر ایران بیشتر شود و هم با ایران مذاکره کند و آبرامز گزینه بهتری از هوک برای ترامپ و نومحافظه کاران اطراف ترامپ است.
او شامگاه جمعه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره گزارش اخیر جامعه اطلاعاتی آمریکا که مدعی شده بود چین و روسیه به دنبال دخالت در انتخابات آمریکا هستند، نیز ادعا کرد اگر در انتخابات پیروز شود، بسیار سریع با ایران به توافق خواهد رسید.
علیرضا میریوسفی سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل در واکنش به استعفای برایان هوک نماینده ویژه آمریکا درامور ایران به رویترز گفته است: استعفای هوک به ما ارتباطی ندارد و رویدادی تعیین‌کننده محسوب نمی‌شود. کمپین فشار به اصطلاح حداکثری که دولت آمریکا به راه انداخته بود، شکست خورده است. ایران به زانو درنیامده و هرکس که مسئول اعمال این سیاست مردود باشد نیز، ایران را به زانو در نخواهد آورد.
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در این باره گفته است: ایران لقمه بزرگتر از دهان همه مقامات فعلی و آینده آمریکایی است. تفاوتی بین جان بولتون، برایان هوک یا الیوت آبرامز نیست؛ وقتی سیاست آمریکا در قبال ایران مطرح است؛ مقامات آمریکایی لقمه بزرگتر از دهان خود برداشته‌اند. برای مایک پمپئو، دونالد ترامپ و آیندگان هم به همین صورت است.
دیپلمات بدنام آمریکایی کیست؟
با انتصاب آبرامز به جای هوک، پرسشی که مطرح شده این است که این تغییر قبل از انتخابات سوم نوامبر ریاست جمهوری آمریکا، یا صرفا نشانه عدم موفقیت سیاست فشار حداکثری یا همان دیپلماسی زور است یا هماهنگی بیشتربا اسرائیل برای بکارگیری تاکتیک های جدید در فشار بر ایران تا قبل از انتخابات.
برای پاسخ به این پرسش مرور سوابق آبرامز ضروری است تا بدانیم نماینده جدید آمریکا در امور ایران کیست.
آبرامز دیپلمات کهنه کار و نومحافظه کار تندرویی که جایگزین هوک شده ، متولد ژانویه سال ۱۹۴۸ است که اکنون بعنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ونزوئلا فعالیت می کند.
آبرامز ۷۲ ساله در دوره های بوش و ریگان در سیاست خارجی آمریکا نقش داشت و در ماجرای «ایران کنترا» در زمان ریاست جمهوری ریگان به اتهام پنهان کردن اطلاعات از کنگره مجبور به پاسخگویی در مقابل نمایندگان شد اما توسط «جورج دبلیو بوش» مورد عفو قرار گرفت.
در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش که زمان حیات پردامنه نومحافظه کاران آمریکا بود، نام آبرامز جزو چهار نامی بود که در حمایت از اسراییل و دفاع از راهبرد جنگ پیش‌دستانه علیه عراق و تغییر رژیم در ایران به چشم می خورد که درنوشتن و عملیاتی‌سازی پروژه “قرن جدید آمریکایی” در میانه دهه ٩٠ با یکدیگر همکار بودند.
آبرامز که با آریل کاهانا دیپلمات اسراییلی روابط ویژه دارد، عضو شورای یادبود هولوکاست در آمریکاست که در بهبودروابط اسرائیل با آمریکا در دوره بوش نقش مهمی داشت. او پس از ریچارد پرل معروف به شاهزاده تاریکی، پل ولفوویتز و جان بولتون چهارمین فردی بود که در دوران بوش مطرح و در شورای امنیت ملی مشغول به کار بود.
این سیاستمدار بدنام آمریکایی به دلیل حمایتش از مداخله آمریکا در امور داخلی نیکاراگوئه و السالوادر همواره بحث برانگیز بوده بطوری که در اوایل سال ۱۹۸۲ میلادی زمانی که گزارشی از قتل عام ٧٠ هزار غیرنظامی بدست ارتش السالوادور در رسانه‌های امریکایی منتشر شد، در گزارشی به کمیته سنا نوشت این گزارش‌ها معتبر نیستند و حادثه‌ای بوده که در آن چریک‌ها کشته شدند. او حامی دیکتاتور گواتمالا بوده که به دلیل کشتن ۲۰۰هزار نفر در جنگ داخلی محکوم به نسل کشی شد.
آبرامز همچنین مخالف نامزدی ترامپ بود و همین مخالفت، سبب شد شانس انتخاب به عنوان قائم مقام وزارت خارجه درزمان تیلرسون را از دست بدهد.
توصیف توماس جونو استاد دانشگاه و نویسنده کتاب «فرصت بر باد رفته: رئالیسم نوکلاسیک و سیاست خارجی ایران» از آبرامز ، توصیفی صریح دارد و می گوید او نسبت به هرکسی دیگر ، نزدیک‌ترین ارتباط را با شکست‌های سیاست خارجی آمریکا دارد. مداخله‌گری‌های بی‌پروایانه، دروغ گفتن به کنگره، منفصل کردن متحدان، درس نگرفتن از اشتباهاتگذشته و حماقت‌های بیشتری در سیاست آمریکا نسبت به ایران انتظار می‌رود.
آبرامز که پست مدیر ارشد در شورای امنیت‌ملی آمریکا در امور خاورمیانه و آفریقای شمالی را در دوران جورج بوش به عهده داشت، طی دوسال اخیر نماینده دولت ترامپ برای بررسی روندهای مربوط به تحولات در ونزوئلا را عهده‌دار بوده که ناکامی او در برکناری دولت مادورو موجب شد دولت ترامپ به ناچار دست از گزینه تغییر رژیم ونزوئلا بردارد.
به نوشته آبزرور، آبرامز در سال ۲۰۰۲ میلادی در تلاش برای برنامه‌ریزی کودتا علیه هوگو چاوز رییس‌جمهوری چپگرای ونزوئلا نقش داشته است.
او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال۹۶ ایران نیز از احتمال پیروزی رقبای روحانی استقبال کرده بود و حالا قرار است مدیر گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا باشد.
اندیشکده آمریکایی “مرکز امنیت آمریکای نوین”در گزارش جدید خود بیان کرده است فاصله میان انتخابات سوم نوامبر٢٠٢٠ آمریکا تا انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٠ ایران بهترین زمان برای توافق به منظور کاهش بحران میان تهران – واشنگتن بر اساس استراتژی ” رعایت در برابر رعایت” برای بازگشت دوکشور به برجام و ” آرامش در برابر آرامش” برای دوری از آسیب علیه یکدیگر است.
کمتر از صد روز تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مانده و مهمترین پرونده روی میز آبرامز تلاش برای ممانعت از رفع تحریم های تسلیحاتی ایران طبق مفاد برجام است؛ همان هدفی که هوک هم در پی آن بود.
با توجه به پیشینه این دیپلمات آمریکایی باید دید، چه تاکتیک هایی را در “فرصت کاهش بحران”برای رسیدن به اهدف دولت ترامپ بکار می گیرد. آیا تاکتیک هایش در فاصله دو انتخابات آمریکا و ایران بر شدت تنش ها می افزاید و تارنمای گفت و گو ها را که پس از ترور سردار سلیمانی تیره شده، تیره تر می کند و ناکام از صحنه خارج می شود؟