مرکز پژوهش های مجلس طی تحقیقات صورت گرفته به بررسی زیرپوستی بازارهای اقامتی پرداخته و رفتارهای دولت را به عنوان دست اندازی در مقابل سفر ارزان معرفی کرده است که این امر منجر به کساد بازار خانه مسافر در ایران شده است.

خانه مسافر نوعی اقامتگاه رسمی محسوب می شود که در مقایسه با هتل بسیار ارزان تر است و در سراسر جهان مردم خواهان استفاده از این خانه مسافرها هستند و در حال حاضر حدود ۱۹۰ کشور در جهان این نوع اقامتگاه ها را در اختیار گردشگران داخلی و خارجی خود قرار می دهند. در کشورهای مختلف جهان، گردشگران (داخلی و خارجی) خانه مسافر را در اولویت انتخاب خود قرار می دهند. امروزه در دنیا تقریبا تمامی کشورها از این اقامتگاه ها بهره برده و در راستای توسعه بازار گردشگری خود به کار می گیرند. این کشورها بستر مناسبی را برای کسب و کارهای نوپا فراهم کرده و منجر به تطبیق کار آمدتر عرضه و تقاضا و کاهش هزینه می شوند.

ایران به دلیل کمبود زیرساخت های اقامتی در حوزه گردشگری از میان ۱۳۶ کشور در رتبه ۱۱۳ قرار دارد. در ایران میل به انتخاب و استفاده از این خانه مسافرها وجود دارد، اما با مشکلات و چالش هایی مواجه است که از میزان اهمیت آن می کاهد و منجر به کساد شدن بازار خانه مسافر در کشور شده است.

مهم ترین چالش در کسادی این بازار، پایین بودن سهم استفاده از خانه مسافر در بین گردشگران داخلی و خارجی است. بیش از ۳۷ درصد از گردشگران داخلی برای اقامت شبانه خود خیابان گزینی را انتخاب می کنند و این درحالی است که سهم استفاده از خانه مسافرها از کل بازار اقامتگاه های گردشگری کشور تنها ۲۰ درصد است. سهم هتل ها در استفاده از اقامتگاه ها در ایران به زیر ۵ درصد می رسد و مهمانسراها نیز سهمی ۲۷ درصدی دارند. به رغم وجود ۳۰۰ هزار خانه مسافر در ایران تنها ۲۰ هزار از آنها یعنی حدود ۷ درصد اقدام به دریافت مجوز کرده اند و سایر خانه مسافرها به دلایل شرایط سختگیرانه در دریافت مجوز، تمایلی به اخذ مجوز ندارند. با توجه به اینکه سیگنال نیاز به اقامتگاه ها دریافت شده و تقاضا نیز وجود دارد، اما وجود دست اندازهای دولتی مانع رونق این بازار می شود. در ایران چالش هایی وجود دارد که عمده دلیل آن تعارض منافع ذی نفعان است. واگذاری مدیریت خانه مسافرها به شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی منجر به تعارض منافع شده و دریافت مجوز را با بوروکراسی پیچیده ای همراه کرده است.

فعالیت ۹۸ درصدی این اقامتگاه ها به شکل سنتی از دیگر چالش های موجود در رونق این بازار است و تنها ۲ درصد از فعالان به شکل آنلاین و مدرن به ارائه خدمات می پردازند و این امر برخلاف فعالیت دیگر کشورهاست که به شکل نوین و فعالیت استارت آپ ها صورت می گیرد.

خانه مسافرها مبتنی بر فعالیت استارت آپ هاست و در تمام جهان به شکل قوی فعالیت می کنند. در ایران حدود ۲۰ استارت آپ مشغول فعالیت در عرصه اجاره خانه مسافرها هستند،اما با وجود این، نگاه دولت بر فعالیت آنان به شکل سنتی است و قوانین سختگیرانه ای همچون ارائه محل مناسب برای دفترکار با مساحت حداقل ۴۰ تا ۷۰ متر مربع با کاربری اداری و تجاری، ارائه گواهینامه فارغ التحصیلی تخصصی در خدمات مسافرتی و جهانگردی و حداقل سه سال سابقه کاری اتخاذ کرده است که با سبک نوین استارت آپ ها که با کمترین دارایی خدمات رسانی می کنند منافات دارد. طولانی بودن روند بوروکراسی موجود برای دریافت مجوز در همه ابعاد سنتی و مدرن مانع اقدام در جهت دریافت مجوز فعالیت برای استارت آپ ها و فعالان این عرصه شده است که بیش از سه ماه به طول می انجامد.

« دنیای سفر » این نوشته را از « دنیای اقتصاد » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.