بستن مرزها، نخستین اقدام واکنشی کشورها در مواجهه با ویروس کرونا بود و اغلب دولت ها از ترس ابتلای شهروندان خود به بیماری جدید کووید ۱۹ تردد اتباع خارجی را ممنوع کردند و حتی مراودات مرزی را بستند یا محدود کردند تا به این سبب از ورود این ویروس به خاک خود جلوگیری کنند.
با این حال ویروس کرونا سریعتر از آنچه تصور می شد، تبدیل به یک مشکل جهانی شد و سازمان جهانی بهداشت اسفند ماه ۹۸ بود که از آن به عنوان یک همه گیری جهانی یاد کرد به طوری که هنوز با گذشت بیش از پنج ماه از اعلام رسمی شیوع بیماری در چین، همچنان در سراسر جهان قربانی می گیرد و هنوز هم واکسن مقابله با آن وارد بازار نشده است.
بر اساس آخرین آمارها، شمار مبتلایان به این ویروس در سراسر جهان از ۹ میلیون نفر فراتر رفته و مرگ‌ومیر ناشی از آن به مرز ۴۷۰ هزار تن رسیده است؛ این رقم در ایران شامل ۲۰۴ هزار و ۹۵۲ نفر مبتلا و ۹۶۲۳ نفر فوتی تا ظهر روز یکم تیرماه است.
در شرایط کنونی که سازمان جهانی بهداشت و دولت ها بر زندگی در سایه کرونا تاکید دارند، کشورهای مختلف آرام آرام در حال بازگرداندن وضعیت تجاری خود به شرایط پیش از کرونا و البته در سایه رعایت شیوه نامه های بهداشتی هستند تا بیش از این اقتصاد آنها به دلیل شیوع این بیماری آسیب نبیند.
در این رابطه علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته، همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها باید برای زندگی مسالمت‌آمیز با کرونا، به خصوص برای افراد پرخطر مثل سالمندان برنامه‌ریزی کنند.
با این اوصاف از استان های مرزی خبر می رسد که با توافق‌های دو جانبه، مبادلات تجاری در حال جان گرفتن است و مرزها به سوی بازگشایی پیش می روند.
مرزهای ترکیه
اوایل اسفند سال گذشته بود که مسوولان مرزی کشور ایران و ترکیه، مرزهای خود را در راستای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا بستند که این امر شامل همه مرزهای سه گانه ایران با این کشور شامل بازرگان ماکو، سرو ارومیه و رازی خوی شده بود.
در این بین، مرز بازرگان از اهمیت بسیار بالایی برای کشور و آذربایجان غربی برخوردار است و بسته شدن آن، مانع تجارت صدها میلیون دلاری بین ۲ طرف ایران و ترکیه شد که در راستای حل این مشکل، تلاش ها برای بازگشایی هرچه سریع تر این مرز مهم با سرعت بیشتری انجام شد.
ایران چهار مرز شامل بازرگان، سرو، رازی خوی و پلدشت با ترکیه دارد؛ مرز سرو نیز پس از شیوع بیماری کرونا به طور کامل بسته شده ولی تردد محدود ریلی از مرز رازی در این مدت بین ۲ کشور ایران و ترکیه صورت گرفته است.
مرزهای عراق
با شیوع ویروس کرونا هرچند مراودات تجاری در مرزهای عربی ایران و عراق متوقف شد اما صادرات کشورمان به منطقه کردستان عراق ادامه یافت؛ ایران طولانی ترین مرز مشترک را با عراق دارد و علاوه بر ۹ گذرگاه رسمی مرزی با این کشور، گذرگاه های صادراتی نیز برای ایران مهیا است.
در دو ماه گذشته رایزنی های متعددی بین مسئولان مرزی دو کشور برای بازگشایی تجاری مرزها بخصوص پایانه های مرزی خسروی، چذابه و شلمچه انجام شده و با وجود موافقت ضمنی مقامات محلی عراق برای بازگشایی مرزها و از آنجا که تصمیم گیری در این خصوص در بغداد و به دستور نخست وزیر این کشور انجام می شود، هنوز عملیاتی نشده است.
مرزهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان
با وجود ممنوع بودن تردد مسافری در مرزهای شمال غربی ایران با جمهوری آذربایجان، نخجوان و ارمنستان، در ایام کرونا مبادلات تجاری در این مناطق ادامه داشت. برای نمونه مرز زمینی آستارا روزانه شاهد عبور و مرور کامیون های حامل کالاهای صادراتی و ترانزیتی بود.
مرزهای ترکمنستان، افغانستان و پاکستان
در مرزهای شرقی شرایط بسته به کشور هم مرز، متفاوت بود؛ برای نمونه ترکمنستان مرزهای خود را از ابتدای شیوع کرونا بست و این توقف همچنان ادامه دارد و به تازگی اجازه داده مرز سرخس برای تردد ریلی آن هم ۳۰ واگن روز را داده و سایر مرزها بسته است.
با این حال مرز افغانستان باوجود شیوع ویروس کرونا توقفی نداشت به طوری که در سه ماهه نخست امسال میزان وزنی صادرات به این کشور ۳.۵ درصد بیشتر از سال گذشته بود.
طبق آخرین گزارش ها بازارچه های مرزی کوهک، جالق، پیشین و ریمدان نیز باز هستند.
مرزهای دریایی
در زمان آغاز شیوع ویروس کرونا، تردد تجاری در مرزهای دریایی کمترین مشکل را نسبت به مرزهای خاکی داشت و اغلب کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور از طریق بنادر تامین شد.