به گزارش انجمن جامعه شناسی ایران، در این نامه اثر ترکیبی مخرب تحریم ها و شیوع کرونا بر اقتصاد ایران و زندگی مردم به ویژه طبقات پایین جامعه مطرح شده و پی آمدهای این وضعیت برای کاهش سرمایه گذاری در بهداشت و آموزش عالی و نیز آثار منفی آن بر رشد علوم اجتماعی به اختصار بیان شده است.
متن نامه به شرح زیر است:
پروفسور ساری حنفی، رئیس انجمن جامعه‌شناسی بین‌المللی
پروفسور مارتا سولر گالارت، رئیس انجمن جامعه‌شناسی اروپا
پروفسور کریستین ویلیامز، رئیس انجمن جامعه‌شناسی امریکا
پروفسور دینا ریزک خوری، رئیس انجمن مطالعات خاورمیانه
همکاران عزیز
این نامه را از طرف هیئت مدیره و اعضای انجمن جامعه‌شناسی ایران برای شما ارسال می کنم تا نگرانی خود را از ادامه تحریم‌های تحمیلی توسط دولت امریکا بر ایران و تشدید آنها اعلام کرده و از شما همکاران گرامی بخواهم که در این دوره بحرانی ناشی از پاندمی جهانی کووید-۱۹، با ما هم‌صدا شده و خواستار کاهش تحریم‌ها باشید.
این پاندمی که جامعه ایرانی را فرا گرفته است همراه با تشدید تحریم ها، اقتصاد ایران با رکود عمیقی روبرو کرده است که زندگی ۸۰ میلیون ایرانی به مخاطره می اندازد. تحریم‌های اقتصادی بر همه اثر می‌گذارند اما آثار آن بر افراد دارای درآمدهای پایین به مراتب بیشتر است، زیرا در مواجهه با تهدیدهای معیشتی، آنها را وادار می‌کند که در بحران سلامت عمومی به کار در شرایط غیرایمن ادامه دهند.
مطالعات همکاران ما درباره روند تحولات بودجه دولت ایران نشان می دهد که در سال های گذشته، بخشی از منابعی که در اثر لغو تحریم‌ها در اختیار ایران قرار گرفت بود، در بخش بهداشت و درمان و گسترش بیمه‌های سلامت، سرمایه گذاری شد. اما خروج یک جانبه امریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید توسط دولت ترامپ باعث شده این سرمایه گذاری‌ها با کاستی‌هایی مواجه شود.
این تحریم‌ها از سوی دیگر روابط بانکی و تجاری ایران را هم مختل کرده و شرایط دشواری به وجود آورده است که زیرساخت‌های دریافت کمک‌های متعارف انسان‌دوستانه و سلامت عمومی و خرید دارو و تجهیزات پزشکی را هم در عمل مشکل و گاه ناممکن کرده است.
بدیهی است که در چنین بحرانی، جامعه‌شناسان هم به عنوان بخشی از مردم این جامعه، با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. با وجود این، در اینجا می خواهم توجه شما را به اثر هم‌افزای تحریم‌ها و شیوع ویروس کووید-۱۹ بر حرفه جامعه‌شناسی جلب کنم:
به خاطر کمبود منابع اقتصادی، آموزش دانشگاهی هم درست مثل زیرساخت‌های بهداشتی کشور با مشکلاتی مواجه شده است. ادامه این شرایط به کاهش شدید در بودجه و سرمایه آموزش عالی خواهد انجامید و در مقایسه با سایر حوزه‌های آموزشی و پژوهشی، که برای اقتصاد کشور ضروری دانسته می‌شوند، علوم اجتماعی بیشتر آسیب‌ها خواهد دید. باید افزود که این بخش به پژوهشگران، استادان و کارشناسان نیمه‌وقت و پاره‌وقت وابستگی زیادی دارد و آنها اولین کسانی خواهند بود که در شرایط کمبود بودجه و سرمایه در بخش آموزش و پژوهش کنار گذاشته خواهند شد. علاوه بر این، در شرایطی که تفکر انتقادی اجتماعی یکی از ضرورت‌های پرداختن به چالش‌های سیاسی و اجتماعی است، کمبود منابع مالی ناشی از بحران اقتصادی و بحران کووید-۱۹ باعث وقفه در ارائه آموزش با کیفیت می شود. این پاندمی اکنون باعث تعطیلی دانشگاه‌ها شده و آموزش از طریق فضاهای مجازی را ضروری ساخته است، اما دانشگاه‌ها و دانشجویان آمادگی لازم را ندارند و زیرساخت‌های لازم برای تأمین فضاهای جدید به منظور ارائه تجربه معنادار آموزش به دانشجویان ضعیف است. با آن که به خاطر این چالش‌ها همه دانشگاه‌ها آسیب‌هایی می بینند، دانشگاه‌های شهرهای کوچک بیشترین آسیب را خواهند دید. با کوچک شدن فضاهای بحث و نقدی که جامعه‌شناسان ایرانی با تلاش و زحمت برپا و حفظ کرده اند، دسترسی نسل جدید دانشجویان به این فضاها محدودتر خواهند شد. به این ترتیب، بخش جامعه‌شناسی دانشگاه و جامعه ایران از این بابت خسارت های جبران ناپذیری می‌بیند.
انجمن جامعه‌شناسی ایران ازهمان روزهای ابتدای تأسیس به چالش‌های اجتماعی و از جمله مسائل مرتبط با حکمرانی دموکراتیک و سلامت عمومی پرداخته است و برای نقد و تحلیل آنها از همه امکانات موجود در دانشگاه و حوزه عمومی بهره برده است. همچنین ما همیشه نسبت به کاستی ها و محدودیت های داخلی کاملاً آگاه بوده، و همواره از یک موضع انتقادی در جهت مداخله سازنده برای اصلاح آنها کوشیده‌ایم. با این حال، تحریم‌ها، به خصوص در شرایط بحران ناشی از شیوع کرونا از توان ما برای اثربخشی انتقادی و سازنده در سطح جامعه می کاهد.
امروز بیش از هر زمان دیگری ما به همبستگی انسانی و کنش هماهنگ نیاز داریم. هر چه جهان پیوسته تر می شود، مشکلات ما هم بیشتر به هم پیوند می خورد، و همکاری جهانی ما برای پرداختن به آنها ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
انجمن جامعه‌شناسی ایران به عنوان یکی از بهره‌مندان از میراث مشترک تاریخی جامعه‌شناسی و یکی از وارثان دغدغه اصلی این علم نسبت به صلح، عدالت و رفاه انسانی، امیدوار است در تلاش خود برای کاهش دشواری‌های موجود و حفظ نقش اثربخش اجتماع علمی جامعه شناسان در مقابله با این مسائل، از حمایت همکاران بین المللی خود برای لغو تحریم های اقتصادی برخوردار باشد.
با احترام،
سید حسین سراج‌زاده
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران