قلعۀ بیاضه
قلعۀ بیاضه یکی از کهنترین قلعههای منطقه و در ردیف حصارها و دژهای قابل توجه در ایران است.
از زمان ساخت آن سند مکتوبی در دست نیست، اما با توجه به شیوۀ ساخت و قلعههای مشابه نزدیک آن از جمله قلعۀ جندق و به استناد برخی روایات محلی، میتوان آن را از بناهای دورۀ ساسانی یا حتی کمی پیش از آن زمان دانست.
این قلعه دژی مستحکم سر راه کاروانیان بود.
گرد آمدن روستا به دور قلعه و نه در امتداد قنات، نمایانگر آن است که قلعه عاملی قویتر در جذب و گسترش روستا بوده و احتمالاً ارتباطی با زندگی مردم نیز داشته است. به این معنا که راههای تجاری به دلیل اهمیتی که قلعۀ بیاضه و قلعههای مشابه در جندق داشته، از کنار آن میگذشت.
مساحت این قلعه حدود ۱۰۰۰ متر مربع است. اطراف آن خندقی به عمق 10 تا 12 متر، پهنای 7 تا 8 متر و دیواری به ارتفاع 30 تا 40 متر بالای قلعه وجود دارد. راه عبور قلعه از طریق پل متحرکی بود که روی خندق گذاشته میشد. آبی که داخل خندق جریان داشت، از منبع قنات کنار قلعه بوده که آب پیاپی درون خندق جریان داشته است. همچنین قلعه امکانات و تجهیزات مختلفی مانند کانال داخلی، چاههای فراوان برای آبگیری، سه گود یا میدانگاه محل تجمع، اتاقک و راهروهای پیچ در پیچ در پنج طبقه دارد. قلعه از نظمی منطقی پیروی میکند که بر محاسبات دقیق هندسی و معماری متکیست.
در این قلعه از فضاها به شکلی بسیار مطلوب استفاده شده است. به عنوان نمونه، در گوشۀ هر اتاقک یک یا دو سوراخ وجود دارد که درون آنها خمرههای گلی بسیار بزرگ برای حفظ مواد غذایی برای زمان تهاجم یاغیان تعبیه شده است. گفته میشود زمانی این دژ مستحکم توانایی پناه دادن به ۲۵۰۰ نفر را در دل خود داشته است.
این بنا از خشت ساخته شده است. دیوارهای داخلی و خارجی از خشت پوشیده شده و در پوستۀ بیرونی، اندودی از کاهگل، سطح یکنواخت و همگونی را به وجود آورده که بر اثر باد و باران پی در پی، بافتی خشن و متخلل دارد.
متأسفانه بر اثر گذر زمان و تأثیر عوامل ویرانگر، آسیبهای فراوانی بر این بنای تاریخی وارد شده است.
#دریاچه_کویر