عمارت سرهنگ‌آباد یا کوشک
کوشک یا کاخ سرهنگ‌آباد موسوم به چهلستون در جنوب روستای سرهنگ‌آباد در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق زواره قرار دارد.
این سازۀ ییلاقی به سبک چهلستون اصفهان در دو طبقه به دستور سرهنگ مصطفی قلی خان سهام‌السلطنه عرب عامری از خان‌های اردستان در دورۀ پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار حدود سال ۱۲۹۹ قمری برای پذیرایی از شاهزاده‌های قاجار پی‌ریزی شده است.
افزون بر این در گذشته به دلیل قرار گرفتن این منطقه در حاشیۀ کویر مرکزی ایران، دولتمردان سعی در ساخت بناهایی همچون عمارت سرهنگ‌آباد در آبادی‌های خوش آب و هوای موجود در این مناطق می‌کردند تا مکانی برای استراحت کاروان‌هایی باشد که در مسیر کویر و نیز در مسیر جادۀ ابریشم در رفت و آمد بودند.
قرارگیری این مجموعه در نواحی کوهستانی اردستان، خود گواه بر مطلوب بودن آب و هوای این منطقه نسبت به نواحی اطراف آن است.
عمارت از ضلع شمالی به حیاط مرکزی و از ضلع شرقی مشرف به کوه و مناظر آن است. این بنا، در طبقۀ همکف از سمت حیاط و غرب بازشوهایی دارد، اما در دو ضلع دیگر بدون بازشو و در مجاورت خاک قرار دارد. در این سطح بنا، دو اتاق با شکلی کشیده در دو طرف یک اتاق چلیپایی شکل قرار دارد که از یک ورودی در غرب می‌توان به آن دسترسی داشت.
مجموعۀ سرهنگ‌آباد تلفیقی از معماری دو دوره است: در بخش اصلی عمارت به خوبی می‌توان الگوبرداری از چهلستون دورۀ صفویه را دید و با توجه به ساخت آن در دورۀ قاجار، استفاده از قوس‌های نیم‌دایره‌ای و تزیینات رایج این دوره مشهود است.
این مجموعه بنایی کامل است که با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص آن از جمله موقعیت جغرافیایی، نوع معماری فضاها و تزیینات، به خوبی بیانگر موقعیت اجتماعی صاحب آن و تأمین‌کنندۀ نیازهای اوست.
بررسی مکان این بنا مشخص می‌کند سهام‌السلطنه بهترین نقطه را برای برپایی کاخ خود در نظر گرفته، چرا که سرهنگ‌آباد با قرار گرفتن در میان حوزۀ حکمرانی او، یعنی اردستان، کاشان و یزد و داشتن کوه‌هایی که موقعیتی استراتژیک ایجاد کرده، نیاز او به محیطی امن را تأمین کرده بود.
همچنین قنات سرهنگ‌آباد محیطی دلپذیر با آب و هوایی مطلوب و باغی از درختان سرو و چنار برای تفریح و پذیرایی از مهمان‌ها و شاید شاهزاده‌های قاجار را در دل کویر مهیا کرده بود. معماری خاص این بنا، حمام و عمارت بادگیر همراه با تزیینات عالی آن گواهی بر این مدعاست.
سطح باغ روی شیب طبیعی زمین، یعنی حدود 3/3 درجه قرار گرفته است. این باغ شامل فضاهایی همچون کوشک، عمارت بادگیر، مطبخ، آسياب، حمام، قراول‌خانه، اسطبل، حياط، برج دیده‌بانی، قنات، استخر و يخچال است. بيرون باغ در سمت جنوب قناتي وجود دارد كه به قنات سرهنگ‌آباد معروف است. آب اين قنات به استخری بيرون از حصار جنوبي باغ می‌ریزد. آب استخر محوطۀ باغ را سيراب می‌کرده و در ادامه به پایین‌دست می‌رفته است.
#دریاچه_کویر