“ماروین واینبام” روز شنبه در گفت‌وگوی اختصاصی با ایرنا درباره توافق آتش بس میان گروه طالبان و دولت ترامپ، افزود: همان طور که می دانید پرسش‌های بسیاری بی جواب مانده است. اینکه کاهش خشونت دقیقا چیست و کف آن چیست؟ آیا شمولیت دارد و همه واحدهای امنیتی افغانستان را در بر می گیرد یا خیر؟
وی ادامه داد: من فکر نمی‌کنم کسی جوابی داشته باشد، زیرا طالبان تضمینی برای آنها نداده است. به علاوه اینکه مداخله احتمالی داعش و القاعده را باید مد نظر قرار داد که موضوع را پیچیده می کند. در این مرحله ایالات متحده می خواهد کار جلو رود و کاری به این ندارد که چه اتفاقاتی رخ دهد.
استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین با اشاره به پنهانی بودن توافق گفت: اگر طالبان پذیرفته باشند که تعدادی از نیروهای آمریکایی باقی بمانند، امتیاز بزرگی داده اند اما ما درباره روابط مخفی آنها نمی دانیم.
ابهامهای توافق با طالبان
واینبام در پاسخ به پرسشی درباره امکان خارج شدن نیروهای آمریکایی از افغانستان در کوتاه یا میان مدت، گفت با اطمینان نمی توان پاسخ داد اما به طور اصولی، باید در توافقنامه توضیح داده شده باشد. اینکه آیا در این مرحله آتش بس هفت روزه پایدار بماند، مهم است.
وی یادآور شد: پس از آن، توقف درگیری‌ها در چند ماه آینده است. هرچند اگر واقعا ایالات متحده مصمم به خروج باشد، می‌توانند به این درگیری‌ها بی توجهی کرده و کار را اجرا کنند.
این تحلیلگر آمریکایی اضافه کرد: در عین حال باید پرسید چه تعداد نیرو خارج خواهد شد و آیا تعدادی از نیروهای آمریکایی در خاک افغانستان باقی خواهند ماند؟ از سوی دیگر، باید دید دولت و گروه‌های افغانستان چه واکنشی خواهند داشت.
واینبام افزود: همچنین بازیگران منطقه‌ای هستند که منافع خود را در افغانستان پیگیری می‌کنند. واکنش و موضع آنها مهم خواهد بود. برخی از آنها به طور بنیادی مخالف دولت اشرف غنی هستند و می خواهند سرنگون شود.
نقش همسایگان افغانستان
ایرنا پرسید امروز پاکستان از آتش بس میان آمریکا و طالبان استقبال کرد. آیا می توان در افغانستان توافقی پایدار بدون مشارکت و همراهی کشورهای تاثیر گذار منطقه ایجاد کرد؟
رییس بخش مطالعات افغانستان و پاکستان اندیشکده “بنیاد خاورمیانه” پاسخ داد: هیچ یک از این کشورها تا کنون مخالفتی علیه آن مطرح نکرده‌اند. همه، منظورم ایران، پاکستان، هند، روسیه، چین و دیگران، اتفاق نظر دارند که ثبات افغانستان یک مساله جدی برای منطقه است و می‌خواهند دولتی پایدار و بی طرف در آن کشور بر سر کار باشد.
واینبام تصریح کرد: این کشورها نمی خواهند که آمریکا از افغانستان خارج شود، مشکل افغانستان به دامن آنها افتاده و آشوب، جایگزین خروج آمریکا شود.
چنددستگی و بیثباتی در افغانستان
استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایلینوی نسبت به بازگشت ثبات به افغانستان ابراز بدبینی کرد و افزود: اینگونه نیست که اگر طالبان ناکام شود، در طرف دیگر یک دولت قوی تشکیل شود. همچون دهه ۹۰ میلادی نیست که دو قطب قوی وجود داشته باشد و یک طرف ملاعمر باشد و طرف دیگر فرد با نفوذ دیگری چون احمدشاه مسعود.
واینبام ادامه داد: چیزی که در پیش است، آشوب خواهد بود و همه زمینه‌های آن فراهم است. اگر ارتش افغانستان فروبپاشد، سربازان آن به گروه های شبه نظامی خواهند پیوست.
وی به چنددستگی در درون طالبان اشاره کرد و گفت: برخی رهبران با نفوذ همچون سراج الدین و ملابرادر هستند، اما آنها بر همه طالبان نفوذ ندارند. در طالبان، ریزش‌هایی بوده است و خیلی از آنها به داعش پیوسته‌اند.
آشوب، پیامد خروج ناگهانی آمریکا
رییس بخش مطالعات افغانستان و پاکستان در اندیشکده “بنیاد خاورمیانه” گفت: من فکر می کنم ایران و دیگر کشورهای منطقه نمی خواهند ایالات متحده برای زمانی طولانی در افغانستان ماندگار شود. به نظر آنها، حضور طولانی ایالات متحده در راستای منافع راهبردی آن و نه جنگ با گروه‌هایی چون القاعده است.
واینبام افزود: هیچ کدام از این کشورها از جمله ایران، نمی خواهند که آمریکایی ها یک دفعه خارج شده و پشت سر خود آشوب و سردرگمی بر جای بگذارند. این به نفع آنها نیست، ولو اینکه علنی هم بیان نشود. آنها می خواهند خروج در زمانی باشد که شرایط با ثبات باشد.
وی خاطرنشان کرد: همه نگران یک بحران و آشوب در افغانستان هستند. بر خلاف دهه ۱۹۹۰ اینگونه نیست که یک طرف وارد شود و طرف دیگر خارج شود. ملاعمری وجود ندارد که همه گروه‌های جهادی و همه طالبان به آن وفادار باشند.
منافع راهبردی آمریکا در افغانستان
ایرنا پرسید که منافع راهبردی آمریکا در افغانستان چیست؟
واینبام پاسخ داد: من فکر نمی کنم که ایالات متحده منافع راهبردی در افغانستان همچون کنترل بر منابع آن سرزمین داشته باشد اما تفاوتی با دهه ۹۰ میلادی داریم. در آن زمان، پس از پایان جهاد در افغانستان علیه شوروی، ایالات متحده به راحتی راه خود را از افغانستان جدا کرد. در آن زمان منطقه، هسته ای نشده بود و ما با تروریسم جهانی روبرو نبودیم.
وی ادامه داد: موضوع گسترش هسته ای بسیار مهم است و اگر آمریکا خارج شود، نفوذ خود را بر این مسائل از دست خواهد داد. برای همین، به نظر من ایالات متحده به نوعی حضور در منطقه نیاز دارد.
استاد دانشگاه ایلینوی اضافه کرد این به معنای آن نخواهد بود که به ما توان جدی در برابر ایران، روسیه یا چین در آن منطقه خواهد داد اما بر خلاف دهه ۹۰، ایالات متحده این‌قدر در این منطقه منافع دارد که نمی‌خواهد از آن خارج شود و حضوری در آن نداشته باشد.
“ماروین واینبام” علاوه بر عضویت در اندیشکده “بنیاد خاورمیانه”، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین است. وی بین سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ در بخش اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان تحلیلگر پاکستان و افغانستان خدمت کرده است.