حساسیت های محیط زیست جنگلهای شمال برغم نیازهای واحدهای صنایع چوبی و سلولزی به واردات چوب باعث شد تا سازمان جهاد کشاورزی مازندران با صدور مجوز قرنطینه چوب به دلیل آنچه که جلوگیری از ورود آفات اعلام شده، مخالفت کرده و عملا آب پاکی را روی دست این واحدها ریخت.

براساس آنچه که معاونت حفط نباتات جهاد کشاورزی استان مازندران اعلام کرد، صدور مجوز قرنطینه واردات چوب از مبادی ورودی در این خطه شمال کشور به دلیل نزدیکی با جنگل های هیرکانی از سوی معاونت حفظ نباتات وزارت جهادکشاورزی با مخالفت مواجه شده و واحدهای صنایع چوب باید گزینه های دیگری را برای واردات روی میز قرار دهند.

اگرچه پیش از این اعلام شده بود که این وزارتخانه با صدور قرنطینه در مرز اینچه برون در استان گلستان که ارتباط ریلی با برخی کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان دارد موافقت کرده، ولی تازه ترین اظهارات سازمان جهاد کشاورزی مازندران بیانگر آن است که این گزینه روی میز نیز از سوی کارشناسان وزارتخانه متبوع رد شده است.

براساس آمار رسمی حدود ۸۰ درصد از صنایع چوبی کشور در استان های شمالی فعالیت دارند و از این تعداد نیز حدود ۶۰ درصد در استان مازندران فعالند.با این همه به علت حساسیت های خاص جنگل های شمال و شیوع افت های مختلف در سالهای اخیر از جمله افت پروانه ای که منجر به از بین رفتن بخشی از جنگلهای شمشاد شد همچنان ورود چوب به گفته کارشناسان باید به دقت و ظرافت های خاص انجام شود. 

اتکای صنایع چوب مازندران به واردات
براساس قانون تنفس که از سال ۹۶ در استان های شمالی اجرایی شد، وزارت جهاد کشاورزی موظف شد تا چوب مورد نیاز صنایع چوبی کشور را از طریق صدور مجوز برای واردات و زراعت چوب تامین کند که به دلیل تاخیر در اجرای هر دو برنامه در استان های شمالی به خصوص مازندران که بیش از نیمی از نیاز ۴.۵ میلیون متر مکعبی چوب کشور مربوط به این خطه شمال کشور است را با مشکل مواجه کرد و برخی از واحدهای بزرگ و کوچک این استان از جمله چوب و کاغذ که بزرگترین واحد تولید کاغذ کشور بود با کمتر از ۴۰ درصد فعالیت می کند
.
زراعت چوب طرحی روی کاغذ
زراعت چوب که به عنوان یکی دیگر از راهکارها برای تامین چوب مورد نیاز صنایع چوبی کشور از جمله استان های شمالی کشور از یک دهه گذشته تاکنون روند قانونی به خود گرفت نیز به نظر می رسد در این استان به دلیل آنچه که عدم صرفه اقتصادی از سوی مسوولان منابع طبیعی مازندران اعلام شده نتوانست آن چنان که پیش بینی می شد، مورد استقبال مردم واقع شود و در شرایط فعلی تنها گزینه روی میز برای تامین چوب مورد نیاز برای واحدهای چوبی فعال در استان واردات است.
توسعه زراعت چوب به منظور افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی رویکرد جدی دولت تدبیر وامید هم بوده است که بر اساس تکلیف برنامه ششم توسعه باید از ۱۵ هزار هکتار فعلی به ۷۵ هزار هکتار برسد.

کارشناسان نبود اراضی یکپارچه ، بالا بودن دوره به بار نشستن سرمایه گذاری و انتظار هفت تا ۱۰ ساله برگشت سرمایه، نبود تحقیقات بنیادی و برآورد میزان سود دهی، نبود مکانیزم لازم و تضمین کننده برای خرید چوب آلات از تولید کنندگان و عدم پوشش سازمان های بیمه گذار را از مهم ترین چالش ها و مشکلات کاشت و زراعت چوب در کشور بویژه مازندران می دانند.
براساس برنامه ششم توسعه باید در طول این برنامه حدود ۲۰ هزار هکتار اراضی ملی در استان های شمالی کشور زیر کشت زراعت چوب قرار گیرد که تاکنون کمتر از ۱۰ درصد از این برنامه اجرایی شد و ۹۰ درصد دیگر به دلیل عدم صرفه اقتصادی، کمبود زمین در اختیار منابع طبیعی برای واگذاری و اجرای این طرح و مشارکت نکردن دستگاههای مرتبط روی زمین ماند.
با این رویکرد به نظر می رسد که زراعت چوب حداقل سه تا پنج سال آینده نمی تواند نقش مهمی در تامین نیاز چوبی صنایع سلولزی و چوبی استان مازندران داشته باشد و باید راهکارهای دیگری که در مصوبه نشست معاون اول رییس جمهوری در تیرماه سال جاری برای رونق صنایع چوبی مازندران از جمله چوب و کاغذ پیش بینی شد و آن بهره گیری از چوب های شکسته و افتاده با نظارت دقیق منابع طبیعی اجرایی شود تا صنایع چوبی مازندران نیز چرخش بچرخد.

مشکل تامین چوب واحدهای چوبی 
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت مازندران مصرف چوب صنایع سلولزی و چوبی کشور را حدود هفت میلیون متر مکعب اعلام کرد که بیش از ۴ میلیون متر مکعب از این نیاز مربوط به واحدهای صنایع چوبی مستقر در استان مازندران است.
حسینعلی قوانلو گفت: در شرایط فعلی با اجرای قانون تنفس جنگل های شمال میزان تولید این واحدهای چوبی که حدود ۴۰ واحد می رسد به خصوص در واحدهای بزرگ چون چوب و کاغذ به دلیل کمبود مواد اولیه به نصف کاهش یافت و این میزان نیز از طریق زراعت چوب، واردات از استان های همجوار و درختان باغی تامین می شود.

حداکثر در یک سال آینده حدود ۷۵۰ هزار تن ظرفیت جدید سلولزی در استان مازندران ( بندرامیرآباد) اضافه می شود که واردات چوب یکی از راهکارهای پیشنهادی برای تامین نیاز آنهاست و به دلیل وفور چوب در روسیه و آسیای میانه این واردات می تواند از طریق بندرامیرآباد که نسبت به سایر بنادر از جنگل های هیرکانی فاصله دارد، انجام شود.

مدیرکل صمت مازندران افزود: واحدهای سلولزی و چوبی برای کاهش هزینه های ناشی از واردات و صرفه اقتصادی، طرح واردات چوب با پوست را پیشنهاد دادند که تاکنون با وجود مصوبه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید که با حضور معاون اول رییس جمهوری در تیرماه سال جاری به تصویب رسید، وزارت جهاد کشاورزی نسبت به صدور مجوز قرنطینه اقدام نکرده و همچنان با آن مخالف است.
قوانلو با تایید استدلال وزارت جهادکشاورزی در مخالفت با واردات چوب با پوست اظهارداشت: اداره کل متبوعش می تواند محل قرنطینه را در شهر صنعتی هزار هکتاری در شرق مازندران قرار دهد و در این منطقه شرایط لازم را برای این واردات فراهم کند و تمام مسایل پیرامونی را به گردن می گیرد.
وی خاطرنشان کرد: وزارت جهاد کشاورزی نه تنها با ایجاد قرنطینه مخالفت کرده که مصوبه برداشت درختان شکسته و افتاده را برای تامین بخشی از نیاز چوب این واحدها را نیز تاکنون اجرایی نکرده و این رویه مشکلات صنایع چوبی را بیشتر کرد.

مخالفت جهاد کشاورزی با ایجاد قرنطینه 
مدیرحفظ نباتات جهادکشاورزی مازندران می گوید: برای جلوگیری از ورود آفات نباتی به داخل کشور صدور مجوز قرنطینه در استان مازندران که بیشترین سطح جنگل های هیرکانی را دارد از سوی وزارت جهاد کشاورزی ممنوع شد و به نظر نمی رسد که این وزارتخانه از این کار کوتاه بیاید.
عبدالرحمان زاغی در گفت و گو با ایرنا گفت: واحدهای صنایع چوب استان مازندران می توانند به جای واردات چوب با پوست، واردات چوب بدون پوست داشته باشند که این کار نیاز به وجود قرنطینه ندارد.
وی اضافه کرد: جهادکشاورزی نمی تواند صرفا برای تامین نیاز صنایع چوب استان و صرفه اقتصادی این واحدها که به دنبال واردات چوب با پوست هستند، جنگل های هیرکانی را مورد تهدید قرار دهد و پیش از این نیز تجربه ورود آفات از طریق درختان با پوست وجود داشت که برگشت داده شد.
وی اظهارداشت: در سال ۸۴ یک محموله ۵ هزار متر مکعبی چوب با پوست از طریق کشتی از روسیه وارد شد که به دلیل وجود آفت و جلوگیری از انتشار آن درجنگل های هیرکانی برگشت داده شد و نباید این حاددثه بار دیگر تکرار شود.

وی خاطرنشان کرد: به نظر نمی رسد وزارت جهاد کشاورزی با صدور مجوز برای واردات چوب با پوست از طریق بندر امیرآباد و یا حتی مرز اینچه برون موافقت کند و همچنان واحدهای صنایع چوب ما باید طرح های زراعت چوب و واردات چوب بدون پوست را دنبال کنند.

زارعت چوب برای تامین نیاز 
معاون جنگلداری اداره کل منابع طبیعی مازندران می گوید: در قانون تنفس جنگل های شمال برداشت از جنگل ها ممنوع شد و تامین مواد اولیه از طریق زراعت چوب و واردات باید انجام شود و طرح زراعت چوب نیز در این استان در حال اجراست.
فتح الله غفاری افزود: در سال جاری ۲۵۰ هکتار طرح زراعت چوب در استان مازندران در دستور کار منابع طبیعی قرار گرفت و با طرح های مردمی این میزان به بیش از ۷۰۰ هکتار خواهد رسید، ولی به دلیل این که این طرح ها در چند سال آینده به بهره برداری می رسند، باید واردات چوب در دستور کار اصلی قرار گیرد.

وی اضافه کرد: ایجاد قرنطینه در حیطه اختیارات و وظایف معاونت حفظ نبابات وزارت جهاد کشاورزی و سازمان متبوع آن در استان مازندران است ، ولی واردات چوب با پوست به دلیل ورود آفات می تواند خطرات جبران ناپذیری را برای جنگل های هیرکانی به دنبال داشته باشد و چنانچه وزارت جهاد تصمیم به ایجاد قرنطینه بگیرد نیز باید این کار با دقت بیشتری صورت گیرد.
استان مازندران افزون بر ۲ میلیون هکتار مساحت دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را منابع طبیعی تشکیل می دهد. منابع طبیعی مازندران با ۲ مدیریت شامل مدیریت منابع طبیعی مازندران – منطقه ساری و منابع طبیغی غرب مازندران منطقه نوشهر اداره می شود.

در سال های اخیر ورود ۲ عامل مخرب خارجی به کشور و گسترش آن در رویشگاه های شمشاد شمال کشور سبب شد تا حیات و بقای این گونه ارزشمند بیش از پیش به مخاطره بیفتد و سطوح زیادی از این عرصه ها تخریب و خشک شوند.
 بیماری سوختگی شمشاد به صورت عاملی مخرب و ویرانگر که از اوایل دهه ۱۳۹۰ از سمت غربی ناحیه شمال کشور یعنی آستارا وارد کشور شد و در مدت سه سال یعنی پایان سال ۱۳۹۳ کلیه رویشگاه های شمشاد را آلوده و در حدود ۳۵ درصد را نابود کرده است و کمی پس از آن با ورود آفت شب پره شمشاد و گسترش سریع آن بیش از پیش بر وخامت اوضاع افزوده شده است.

از مجموع حدود ۵۳ هزار هکتار رویشگاه های شمشاد در شمال کشور، اغلبِ آن به بیماری سوختگی شمشاد آلوده شده ولی شدت و ضعف آلودگی در مناطق مختلف متفاوت است و به شکل های گسترده و لکه ای، نقطه ای دیده می شوند.
از خرداد سال ۱۳۹۵ آفت تازه وارد و مهاجمی به نام پروانهٔ شب پره شمشاد ابتدا در پارک بنفشه چالوس و سپس در منطقه لَوَندویل (Lavandevil) در شهرستان آستارا مشاهده شد که با فعالیت برگ خواری خود خسارت های شدیدی به بسیاری از رویشگاه های شمشاد در مناطق جلگه ای و پایین بند وارد کرده است.

« دنیای سفر » این نوشته را از «
ایرنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.