۳۹۴ گونه جانوری و ۱۵۰ گونه بومی
۱۴تیرماه بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید.
جنگل‌های هیرکانی با ۱.۹ میلیون هکتار وسعت از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد. زیست بوم این جنگل‌ها ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است. همچنین ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای (مانند شمشاد و انجیلی) نیز در آن یافت می‌شود.
استان مازندران دارای بیش از یک میلیون هکتار عرصه جنگلی است که معادل ۵۳ درصد کل جنگل‌های شمال کشور است، همچنین ۲ استان دیگر گلستان و گیلان فقط ۴۷ درصد از وسعت جنگلی شمال کشور را در اختیار دارند. این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده است به طوری که از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو ۶ لکه مربوط به مازندران است.
توان رویش جنگل تحت تاثیر آلاینده‌ها
قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۳ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. با این حال سرعت اقدامات برای حل این معضل، کم است و بیم آن می‌رود، انباشت زباله در جنگل‌های شمال به قدری گسترش یابد که عرصه‌های وسیعی از خاک جنگل بر اثر آلاینده‌های مختلف، توان رویش را از دست بدهد.
انباشت زباله در جنگل های هیرکانی به دلیل افزایش جمعیت ثابت و متغیر و همچنین افزایش تولید زباله، سال به سال زیادتر و پیامدهای آن وخیم‌تر می‌شود. نه تنها سلامت این جنگل‌ها بلکه سلامت ساکنان آن را نیز به خطر انداخته است. همچنین این موضوع یکی از مشکلات اصلی جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود؛ چرا که باعث آلودگی خاک و آب و حتی هوا می‌شود و سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌ها را نیز آلوده می‌کند.
از دیگر آلودگی‌هایی که بر اثر انباشت زباله در جنگل پدید می‌آید، تجمع فلزات سنگین همچون کادمیُم، روی، مس، سرب است که وارد آب‌های زیرزمینی می شود. این فلزات سنگین بر اثر استحصال آب های زیرزمینی و یا از طریق چشمه و رود و در نهایت دریا، وارد بدن و بافت جانورانی همچون ماهی می‌شود و بر اثر تغذیه انسان، به بدن آدمی منتقل می شود.
همچنین گازهایی که در محل انباشت زباله تولید می شود در محل پراکنده می شود که چون یکی از آنها گاز آتش پذیر متان است، خطر حریق جنگل به وجود می‌آید. آلودگی ناشی از انباشت زباله حتی در بافت های گیاهی و از جمله درختچه هایی مانند ازگیل و وَلیک جذب می‌شود.
تغذیه حیوانات جنگل از زباله‌ها
مکرر دیده شده است که جانورانی همچون خرس و گوزن و گراز و آهو، شب ها به محل انباشت زباله ها می‌آیند و از آن تغذیه می‌کنند و حتی پرندگان نیز در لابه لای زباله ها به دنبال غذا می‌گردند.
اینکه ما زباله را در وسط جنگل انباشت و مخفی کنیم، مشکل را حل نمی‌کند و خواه ناخواه آلودگی‌های آن منتشر می شود و باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که آلودگی ناشی از انباشت زباله در جنگل در نهایت به خود ما برمی گردد.
همچنین دفع زباله در جنگل به همه موجودات زنده در خاک آسیب می‌رساند و چرخه حیات را مختل می‌کند و دپو آنها در بالادست جنگل، آثار مخرب تری دارد زیرا چشمه ها و رودها را از همان ارتفاعات بالایی آلوده می کند.
افزایش احداث کارخانه زباله سوز راه چاره
بهترین راه حل در خصوص دفع زباله‌ها احداث کارخانه‌های زباله سوز است و نگرانی در مورد این کارخانه بی‌مورد است. در ساخت این کارخانه از سامانه های جدید استفاده می شود و می‌توانند روزانه ۲۰۰ تن زباله را بسوزاند.
همچنین شیرابه این کارخانه مهار می شود و از سوختن زباله برق تولید خواهد شد و حتی خاکستر به جا مانده نیز تبدیل به بلوک های ساختمانی می‌شود.
مسافران زباله را افزایش می‌دهند
یک فعال محیط زیست پیش از این به ایرنا گفته بود روزانه در شهر محمودآباد ۱۳ تن زباله تولید می‌شود و در زمان تعطیلات به ۲۷ تن می‌رسد.
مجید فاضلی همچنین گفته بود مسافران یکی از عوامل تشدید بحران زباله در مازندران هستند که درباره رفتار آنها فرهنگ‌سازی نشده و هزینه آن را مردم استان‌های شمالی می‌دهند و این حجم از زباله قابل کنترل نیست. طبق گمانه‌زنی‌ها مازندران در چند سال آینده شاهد حضور مهاجران بسیاری شده و جمعیت بیش از ۲۰ میلیون به استان‌های شمالی ورود می‌کنند و جنگل‌های هیرکانی با روند فعلی تولید و نگهداشت زباله به کلی نابود می‌شود.
سازمان جنگل‌ها چه می‌گوید؟
رییس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها در این مورد به خبرنگار علمی ایرنا گفت: در طرح جایگزین جنگل تمامی عوامل تخریب مثل دفع و دپو زباله در جنگل در حال بررسی است و در اوایل سال ۹۹ تمامی موارد این طرح اجرا و چگونگی دپو زباله در استان‌های شمالی کشور تعیین تکلیف شده و جنگل‌ها از معضل دفن زباله نجات پیدا می‌کنند.
کامران پورمقدم تصریح کرد: سازمان جنگل‌ها در برنامه قانون ششم طرح جایگزین را برای طرح‌های جنگل‌داری در نظر گرفته است. در این طرح‌ها که هنوز در دست بررسی است، پتانسیل عرصه های جنگلی بررسی می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین تمامی عوامل تخریب جنگل مثل دفن و دپو پسماند بررسی و شناسایی می شود. در قالب این طرح در شهرداری ها و استانداری ها مناطقی که پتانسیل افتتاح کارخانه دفن زباله را دارند، شناخته می‌شوند.
رییس شورای عالی جنگل در ادامه تصریح کرد: حوزه اجرایی دفن زباله مسؤولیت سازمان محیط زیست و شهرداری ها است و سازمان جنگل ها مناطق ساماندهی پسماند را از طریق تکنولوژی‌های نو شناسایی و به این دو نهاد معرفی می‌کند.
پورمقدم با اشاره به طرح جایگزین جنگل عنوان کرد: این طرح در حال بررسی است و طبق زمان بندی و ماده قانونی از ابتدای سال ۹۹ آماده اجرا می‌شود و در قالب طرح های حوزه‌های آبخیز جنگلی و مدیریت پایدار جنگل اوایل سال ۹۹ به اجرا در می‌آید. همچنین تمامی دستگاه‌های ذی نفع در اجرای طرح حضور دارند و نقش آنها تعیین شده است.