در کشور ما خوددرمانی واژه غریبی نیست و فقط در بازه های زمانی مختلف، تغییر رنگ و ابزار پیدا کرده است. در دوره ای برای درمان درد خود، هر آنچه زبان به زبان نقل می شد مصرف می کردند و در دوره ای دیگر، بنا به دسترسی به کتاب های پزشکی از مراجعه به پزشک امتناع می ورزیدند.

موضوعی که در مورد درمان کودکان هم صدق می کرد و گوش درد با دود سیگار یا سوختگی با آرد یا سیب زمینی خام درمان می شد یا با ورق زدن کتابی طبی و درست کردن فلان دمنوش یا نوشیدنی درد دل از بین می رفت غافل از اینکه با درمانی موقتی، آتشی زیر خاکستر نهان می کردند.

تغییر بافت زندگی، رشد آموزش و فناوری ها و به دنبال آن دسترسی آسان به فضای اینترنت هم نتوانست جلوی درمان های خودسرانه را بگیرد و در هزاره سوم، فقط منبع درمان از توصیه های سنتی فامیل به ویزیت های فضای مجازی تغییر حالت داده اما ماهیت امر همان است.

مطلبی که براحتی می توان درگفت و گو با مادران دارای فرزند شیرخوار به آن پی برد، آنجا که مادری که نخستین فرزند خود را در آغوش می کشد، با کوچکترین افزایش درجه حرارت بدن نوزاد، حس نگرانی مادرانه اش به اوج می رسد و در کمترین زمان می خواهد که آن را برطرف کند؛ در نتیجه با جست و جو در فضای مجازی به دنبال درمان می گردد.

این در حالی است که بارها از سوی وزارت بهداشت، هر گونه تبلیغات پزشکی و دارویی غیر قانونی اعلام شده است و در آخرین خبرها از این سازمان، ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت در خصوص تبلیغات خارج از عرف پزشکان در فضای مجازی با اشاره به اینکه در حال حاضر اکثر تبلیغاتی که در امور پزشکی و دارویی در فضای مجازی انجام می شوند، غیر قانونی هستند، گفت: طبق ماده ۷ آیین نامه بند ب ماده ۳ قانون نظام پزشکی، تبلیغ دارو و ذکر خواص درمانی در رسانه های عمومی که مخاطب آنها عموم مردم هستند، ممنوع است.

• دغدغه های مادری، دستخوش ویزیت های مجازی

کافی است در قسمت جست و جوی فضای مجازی، کلمه درمان را سرچ کنید، پنجره ای رو به اقیانوس دردها و درمان ها گشوده می شود که فارغ از نوع و علایم بیماری، به ارایه درمان های خانگی برای انوع دردها می پردازد؛ جایی که قرار دادن درجه تب یا نوار قلب یا معاینات اولیه برای تشخیص نوع و علت بیماری معنایی ندارد.

سارا نمونه ای از مادرانی است که تلاش کرد دغدغه مادرانه خود را با توسل به فضای مجازی برطرف کند به همین منظور برای درمان دل درد و بی اشتهایی و کم کاری شکم دختر ده ماهه به ویزیت های مجازی مراجعه کرد و بر اساس داده های فضای مجازی با استفاده از صابون تلاش کرد یبوست کودک خود را درمان کند. اما نه تنها درمانی صورت نگرفت بلکه عفونت مقعدی و سوزش های شدید و بی تابی های نوزاد، والدین را سراسرسیمه به مطلب پزشک کشاند.

مرضیه هم شیرخوار یک سال و نیمه ای دارد که درباره تجربه تلخ خود از ویزیت های مجازی می گوید: پسرم قدم به نه ماهگی گذاشته بود اما همچنان دندانی در نیاورده بود. نگران از این مساله در فضای مجازی به سرچ راهی برای دندان درآوردن فرزندم بودم که جایی نوشته بود لثه کودک سفت است و می توان با ترکیب چند مواد، محلولی تهیه کرد که با مالیدن بر روی لثه کودک، ظرف چند روز دندان خارج می شود. طبق دستور العمل و غافل از عاقبت کار، محلول را تهیه کردم و به لثه پسرم مالیدم اما از همان روز تا یک ماه پسرم تحت درمان اسهال و استفراغ شدید قرار گرفت و دیگر گوشتی به بدنش نماند.

ژیلا آهنگرزاده متخصص روانشناس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، درباره این نوع عملکرد احساسی مادران در فضای مجازی گفت: مادران باید به این موضوع آگاه باشند که برجسته شدن مطلبی در فضای مجازی به معنای پراهمیت و دقیق بودن آن نیست بلکه با سرچ هر مطلبی در این فضا، اطلاعاتی درباره آن در شبکه قرار می گیرد. حال با برجسته شدن آن، این گمانه زنی تقویت می شود که حتماً دارای اهمیت است پس می توان به عنوان منبع از آن بهره برد.

وی افزود: نکته دیگر اینکه درمان و سلامت بر چهار بعد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی محتمل است و اطلاعاتی که در فضای مجازی ارایه می شود الزاماً علمی و مبتنی بر این چهار بعد نیست مگر اینکه یک مقاله ای معتبر در خبرگزاری رسمی و مرجعی منتشر شود. البته در این مورد هم باید گفت گاه بیان تحلیل و تشخیص پزشک نگارنده مقاله برای عوام سخت باشد یا برداشت دیگری ساطع شود.

• غفلت ویزیت های مجازی از تفاوت های فردی

بنابر داده های میدانی، یکی از نکاتی که مادران را جهت یافتن درمان از دنیای واقعی به فضای مجازی می کشاند، متفق القول نبودن پزشکان در تجویز دارو برای یک بیماری است، به عنوان نمونه مادری نگران فرزندش را نزد پزشکی می برد و فلان شربت تجویز می شود اما پزشکی دیگر آن را به کل رد می کند؛ پس عطای واقعی را رها کرده و دست به دامان فضای مجازی می شود!

آهنگرزاده درباره این موضوع هم یادآور شد: اینکه مادری فرزندش را نزد یک دکتر عمومی می برد و سپس به متخصص یا فوق تخصص مراجعه می کند دلیل بر بی اعتمادی نیست. نخست اینکه باید مدنظر داشته باشند که دوره های حساس رشد و سرعت آن در افراد مختلف است پس ممکن است بر اساس آن تجویز دارو صورت گرفته باشد نکته دیگر اینکه هیچگاه تجویز دو متخصص با هم فرق ندارد پس نباید تجویز دو پزشک که در یک جایگاه علمی قرار ندارند و یکی عمومی و دیگری متخصص است را در یک کفه ترازو قرار داد.

این روانشناس درباره راهکار کاهش رجوع درمانی اقشار مختلف جامعه بخصوص مادران به فضای مجازی خاطرنشان کرد: باید فرهنگ مراجعه به متخصص و فوق تخصص را قبل از وقوع حادثه گسترش دهیم؛ نگاه ها باید متخصصانه باشد نه آنقدر حساس و نه آنقدر بی تفاوت.

وی افزود: با اطلاع رسانی باید به مادران آموخت حتی افراد دوقلوی همسان هم بسته به طبع، ذائقه و محیط، دارای تفاوت های فردی و رفتاری هستند، ممکن است یک ماده غذایی برای یکی از آنها حساسیت زا باشد و برای دیگری نه. پس باید به تفاوت فردی هم توجه کرد و دانست هر نسخه مجازی که برای یک بچه درمانگر بوده برای بچه دیگری درمانگر نیست.

وی یادآورشد: تاکید شده در مورد مسایل دینی هم با مرجع خود تماس بگیرید و از او راهکار بخواهید. در مورد روش های درمان بخصوص در مورد اقشار آسیب پذیر کودکان و سالمندان هم این مساله صادق است و باید نگاه خانواده ها تخصصی و فوق تخصصی باشد تا با عواقب بغرنج و غیر قابل جبران دست و پنجه نرم نکنند.

اجتمام *۹۲۹۴*9105