بنای عمارت امیر بهادر به سال ۱۳۱۸ قمری / ۱۲۷۹ شمسی /۱۹۰۰ میلادی باز می‌گردد و دارای تالار بزرگ آئینه کاری در طبقه همکف و تالار بزرگ سخنرانی در طبقه اول است.
خبرگزاری مهر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی-که در گذشته «انجمن آثار ملی» نام داشت – در پاییز ۱۳۰۱ شمسی به همت گروهی از رجال دانشور و علاقه‌مند به آثار تاریخی و حفظ آن، بر اساس اساسنامه‌ای در ۱۴ ماده و با هدف «ازدیاد علاقه عامه به آثار قدیم تاریخی و علمی و صنعتی ایران و به‌منظور نگاهداری صنایع مستظرفه و صنایع‌دستی و حفظ سبک و شیوه قدیم آنها» تأسیس شد. انجمن در بدو تأسیس مکان مشخصی نداشت و هر بار در خانه یکی از اعضای مؤسس تشکیل می‌شد. پس از تجدید فعالیت انجمن در ۱۳۲۳ شمسی و گسترش تدریجی دامنه فعالیت‌های آن، نیاز به محلی برای استقرار ضرورت پیدا کرد. از این رو، در سال ۱۳۴۶ شمسی خانه قدیمی و بزرگ حسین پاشا خان ملقب به امیر بهادر، وزیر دربار مظفر الدین شاه واقع در محل معروف به سر پل امیر بهادر – که به حسینیه امیر بهادر معروف بود – با حدود سه هزار مترمربع وسعت، جهت استقرار انجمن آثار ملی خریداری شد. بنای این ساختمان به سال ۱۳۱۸ قمری / ۱۲۷۹ شمسی /۱۹۰۰ میلادی باز می‌گردد و دارای تالار بزرگ آئینه کاری در طبقه همکف و تالار بزرگ سخنرانی در طبقه اول است. انجمن پس از خریداری بنای مذکور و انجام تعمیرات اساسی و مفصل با رعایت شیوه اصیل و قدیمی بنا، آن را مقر دائمی خود قرار داد. این بنای کهن سال، ۱۲ دهه از عمر خود را پشت سر گذاشته و به قول قدیمی‌ها دیگر کمرش خم شده است! چیزی که بالاخره از حدود ۲ سال پیش و در دور جدید مدیریت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نگرانی مسؤولان مربوطه را برانگیخت و آنها را بر آن داشت که تعمیرات اساسی و بنیادی‌ای را برای بازسازی و مقاوم کردن این عمارت قدیمی و ارزشمند انجام دهند. فعالیت مهمی که از ۲۰ سال گذشته تا امروز اقدامی برای آن انجام نشده بود.
تقدیر وزیر ارشاد از عملیات بازسازی و مرمت انجمن
مهرماه سال ۹۷ بود که سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی درانجمن حضور پیدا کرد واز نزدیک از فعالیت‌های عمرانی انجام شده دراین نهاد فرهنگی اطلاع پیدا کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه این بازدید ضمن ابراز خرسندی از فعالیت‌های عمرانی انجام شده، گفت: «باید تلاش شود تا از مرجعیت علمی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در حوزه تجلیل از بزرگان و مفاخر کشور، حداکثر استفاده راببریم.» او افزود: «باید لایحه‌ای هم به دولت ببریم که بحث ساخت یادمان‌های مفاخر کشور بار دیگر گشوده شود تا مشخص شود که مرجعیت پیگیری و عملیاتی کردن این مهم در کجاست؛ همچنین ضروری است تا ردیف بودجه و اعتبار مناسب برای تقویت این امر در نظر گرفته شود.» صالحی با اشاره به نقش و جایگاه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درکشور گفت: «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با توجه به سابقه مفید و اقدامات مهمی که در حوزه فرهنگی کشور انجام داده، می‌تواند به‌عنوان مرجع صاحب صلاحیت در حوزه ایران‌شناسی هم فعالیت داشته باشد و با انجمن‌های ایران‌شناسی در حوزه بین‌المللی تعامل و ارتباط برقرار کرده و از طریق فضاهای مجازی و ارتباط‌های رو در رو با برخی ایران شناسان خارجی، خط ارتباطی این حوزه را تقویت کند.»
نظارت دوره‌ای بر مقاوم‌سازی ساختمان
«وحید رضا قربانی» معاون اجرایی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درباره فعالیت‌های عمرانی انجمن شده در انجمن به «مهر» می‌گوید: «از ۱۳۹۶ اقدامات مختلفی برای بازسازی و مرمت ساختمان انجمن انجام شد که البته تا امروز هم نظارت دوره‌ای و منظم بر نقاط مختلف این مجموعه تاریخی از سوی مسؤولان فنی در جریان است.» او به اقدامات فنی انجام شده هم اشاره کرده و می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده در فرآیند بازسازی انجمن، انتقال کتابخانه از سرای اصلی ساختمان به طبقه همکف این عمارت بود که باعث شد حجم بالایی از فشار کتابخانه از روی ساختمان برداشته شود؛ البته با طراحی مناسب و ایجاد فضای کافی در کتابخانه ما در فضایی مناسبت‌تر به علاقه‌مندان و مراجعین خود خدمت‌رسانی می‌کند.»
قربانی اضافه کرد: «ما بخش عمده‌ای از منشورات انجمن را که به سنوات گذشته تعلق داشت به فروش رساندیم و با توجه به محدود بودن فضاهای اداری، با تبدیل کتابخانه قبلی به فضای زیبای اداری، متناسب با معماری موجود در این مجموعه اقدام کردیم که با یاری خداوند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بهره‌برداری رسید».
همکاری با سازمان میراث فرهنگی
معاون اجرایی انجمن ادامه داد: «مرمت و بازسازی راهروی متصل‌کننده دو حیاط ساختمان، ساخت چند دستگاه سرویس بهداشتی در حیاط شمالی عمارت برای استفاده مراجعین، تقویت سقف‌ها و برخی از دیوارهای داخلی و بیرونی عمارت، رنگ آمیزی کل ساختمان بر اساس استانداردهای معماری سنتی ایرانی، بهینه‌سازی دستگاه‌های صوتی و تصویری سالن اجتماعات شهید مطهری انجمن و تعمیر مبلمان قدیمی و ارزشمند انجمن، ساماندهی محوطه و فضای سبز و بازسازی ضلع جنوبی و مجموعه نگهبانی از دیگر اقداماتی بود که در فرآیند مرمت این عمارت تاریخی مورد توجه و اقدام قرارگرفت.» به گفته این مقام مسؤول از آنجا که عمارت انجمن به‌عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است از سازمان میراث فرهنگی، تقاضا شده تا ضمن بازدید نسبت به تعمیرات اساسی در بخش‌هایی که در تخصص آنها است اقدام نمایند که خوشبختانه این تقاضا با اقبال مواجه شده و کارشناسان میراث ضمن بازدید از محل طی چند نوبت، در جریان مسائل قرار گرفته‌اند. معاون اجرایی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این باره می‌گوید: «متاسفانه طی سالیان اخیر در اثر خاکبرداری‌هایی که در اطراف انجمن جهت احداث بناهای جدید توسط سازندگان بخش خصوصی انجام شده، به عمارت آسیب‌های جدی وارد شده و در بخش‌هایی از دیوارها ترک‌هایی ایجاد شده است که البته با همکاری سازمان میراث فرهنگی در این رابطه اقدامات فنی و اصلاحی در حال انجام است. البته شهرداری تهران هم در پایان سال ۹۷ با مساعدت آقای دکتر حناچی، شهردار محترم تهران، در بخشی از فعالیت‌های عمرانی انجمن مشارکت قابل توجهی داشته است.»
ورود به حوزه گردشگری؛ نیازمند همکاری سازمان میراث فرهنگی
قربانی در پاسخ به این سوال که آیا این امکان وجود دارد که گردشگران و علاقه‌مندان به بازدید از بناهای تاریخی، از ساختمان انجمن بازدید کنند، می‌گوید: «البته وظیفه ذاتی انجمن ورود به حوزه گردشگری نیست. ما وظیفه داریم که این بنا را حفظ کنیم و طی این مدت که در انجمن حضور داریم با تاکید رئیس محترم انجمن، اولویت کاری ما رسیدگی به امور ساختمان بوده که بخش عمده‌ای از آن هم انجام شده است و کماکان هم ادامه دارد. ساختمانی با این قدمت نیازمند برنامه‌ریزی و رسیدگی‌های دوره‌ای است و در صورت غفلت، یقین بدانید با مشکلات و آسیب‌های جدی مواجه خواهیم بود. ما تقریباً هر هفته با دانشجویانی مواجه هستیم که به انجمن مراجعه و در رابطه با پروژه‌های تحقیقاتی خودشان به‌خصوص در حوزه معماری، اطلاعات لازم را از ما دریافت می‌کنند. شهروندان هم با حضور در مراسم‌های انجمن از این بنای تاریخی دیدن می‌کنند، اما اینکه بخواهیم از این ساختمان به‌عنوان یک مرکز گردشگری بهره ببریم، نیازمند برنامه‌ریزی و البته همکاری سازمان میراث فرهنگی است. البته در ایام تعطیلات نوروز سال ۹۸ شرایطی فراهم شد که علاقه‌مندان به بازدید از این عمارت زیبای تاریخی بتوانند از این مجموعه بازدید داشته باشند».
قربانی در پایان می‌گوید: «امیدوارم در سال ۹۸ با اختصاص اعتبارات عمرانی از سوی نهادهای ذی ربط به این مجموعه تاریخی و فرهنگی، اقدامات تکمیلی در حوزه مرمت و بازسازی را با سرعت بیشتری عملیاتی و به سرانجام برسانیم».