واکنش اعتراضی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به فروش بلیت هواپیما از طرف بعضی از ایرلاین‌های داخلی از اتفاقات خبرساز حوزه گردشگری روزهای گذشته بود.
اسماعیل ناصری:
به گزارش «توریسم» انجمن صنفی آژانس‌ها طی نامه‌ای به سازمان هواپیمایی کشوری و معاون هوانوردی و امور بین‌الملل این سازمان، فروش بلیت با تخفیف از سوی چند ایرلاین را رفتاری «غیرحرفه‌ای» تلقی کرده و آن را موجب افزایش فشارها بر دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی دانسته است، حال آنکه ایرلاین‌ها
در نظر گرفتن تخفیف برای مسافران را در همه‌جای دنیا امری رایج می‌دانند. شرح جزئیات اعتراض آژانس‌ها و نیز پاسخ انجمن ایرلاین‌ها را در گزارش زیر از زبان مسئولان این دو تشکل می‌خوانید.
■ انجمن دفاتر اقدام ایرلاین‌ها را دمپینگ می‌داند
شرایط کاری آژانس‌های مسافرتی از زمان آغاز نوسانات ارزی به بعد وارد فازهای تازه‌ای شد که با فشارهای زیادی بر آنها همراه بود؛ فشارهایی که در ماه‌های گذشته از سال‌جاری در بعضی موارد با تعدیل گسترده نیروها در بخشی از آژانس‌ها و تعطیلی برخی دیگر همراه بوده است؛ فشارهایی که به گفته رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران بی‌سابقه است. حرمت‌الله رفیعی که در ماه‌های گذشته ضمن ابراز نگرانی از وضعیت دفاتر بارها از مشکل‌تراشی‌های سایر نهادها برای بخش گردشگری و به‌طور اخص برای آژانس‌ها گلایه و به آن اعتراض کرده بود، این‌بار نیز در گفت‌وگو با «توریسم» می‌گوید: در این شرایط بحرانی از نواحی مختلف به دفاتر سقلمه می‌زنند؛ از دارایی که واقعاً دفاتر را آزار می‌دهد و جان به لبشان کرده تا بیمه که یکی از مهم‌ترین مشکلات ماست. دولت متوجه نیست که این‌همه نیروی بیکارشده از آژانس‌ها سربار خودش شده‌اند. بدتر از همه این است که وقتی ایرلاین می‌بیند پروازش خالی می‌پرد، دست به دمپینگ می‌زند.
■ رقابت مضره یا همکاری؟
وی در پاسخ به این پرسش که آیا ایرلاین به لحاظ قانونی حق ندارد قیمت بلیت را کاهش دهد، می‌گوید: وقتی ایرلاین قیمت بلیت را مثلاً 100هزار تومان اعلام می‌کند، به لحاظ قانونی حق ندارد این بلیت 100هزار تومانی را به کسی که مستقیم از خودش خرید کند، با احتساب 10 درصد تخفیف بفروشد. این کار حاصلی جز رقابت مضره ندارد. نمایندگان فروش که دفاتر باشند، از ایرلاین درصد می‌گیرند اما ایرلاین مجاز است که این درصد را حذف کند و بگوید آژانس فقط کارمزدش را بگیرد. مشکل این است که سه تا از ایرلاین‌ها سایت راه انداخته‌اند و مجاز هستند که روی سایت خودشان تخفیف‌های بی‌رویه بدهند.
■ تخلف ادامه پیدا کند، اقدام قضایی می‌کنیم
رفیعی تصریح می‌کند که این کار بر اساس قانون مصداق تخلف است و اگر بخواهند به این تخلف ادامه دهند، انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به مراجع قضایی شکایت خواهد برد. وی اضافه می‌کند: ما که نمی‌توانیم همین‌طور صبر کنیم و تماشاچی وضعیتی باشیم که در آن، دوایر مختلف به ما ضربه می‌زنند. ما به صدور بی‌رویه مجوز برای سایت‌های مختلف اعتراض داریم. چه کسانی از این سایت‌ها حمایت می‌کنند؟ کسانی که با صنعت ما مرتبط نیستند. وقتی پیگیری‌های ما نتیجه می‌دهد و مجوز تعدادی از این سایت‌ها لغو می‌شود، از وزارتخانه‌های مختلف فشار می‌آورند که حالا که آن 60 سایت را بستید، این سه سایت را نبندید! چه فرقی دارد؟ اگر قرار است باز باشند، همه باید باز باشند؛ اگر بنا به تعطیلی است، کسی حق ندارد به بهانه دفاع از سیستم جدیدی و حاکم‌شدن فضای مجازی، منافع خودش را دنبال کند. مگر در صنایع دیگر کسی می‌تواند از بیرون بیاید و دخالت کند که در گردشگری می‌کنند؟ رفیعی در پایان متذکر می‌شود که بعضی‌ها عامدانه با برداشت غلط از مفهوم «آزادی نرخ» مصالح عمومی را فدای منافع و مطامع خود می‌کنند و برای این معضل باید تدبیری اندیشیده شود.
■ چنین کاری در هیچ‌جای دنیا متداول نیست
دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران هم می‌گوید: ایرلاین‌ها می‌توانند به مسافر به‌صورت مستقیم بلیت بفروشند و این مغایرتی با قانون ندارد؛ مشکل زمانی آغاز می‌شود که ایرلاین‌ها این فروش مستقیم را به قیمتی ارزان‌تر از قیمت فروش بلیت به آژانس‌ها در اختیار مسافر قرار می‌دهند. مرتضی قربانی در گفت‌وگو با «توریسم» می‌افزاید: ایرلاین‌ها وقتی با آژانس‌ها کار می‌کنند، حق‌الزحمه‌ای را به‌صورت کارمزد یا کمیسیون در ازای خدماتی که برای فروش بلیت به مسافر ارائه می‌شود، به آژانس‌ها پرداخت می‌کنند. مشکل از آنجایی آغاز می‌شود که بعضی از ایرلاین‌ها به مسافر تخفیف‌هایی می‌دهند که آن تخفیف‌ها را به آژانس‌ها نمی‌دهند. هیچ‌جای دنیا چنین چیزی وجود ندارد.
وی در توضیح بیشتر یادآور می‌شود که در تمام دنیا شما می‌توانید بروید از سایت ایرلاین‌ها خرید کنید اما قیمتی که ایرلاین‌ها به آژانس‌ها می‌دهند، درصدی کمتر از قیمتی است که به‌طور مستقیم به خود مسافر می‌دهند؛ یعنی مسافر اگر همان بلیت را با همان قیمت از آژانس بخرد، برای آژانس درآمدی ایجاد می‌شود. حالا گلایه انجمن صنفی از این است که بعضی از ایرلاین‌ها برعکس عمل کرده‌اند. آنها می‌گویند الان اگر آژانس برود و بلیتی را از این ایرلاین‌ها بخرد، قیمتش بالاتر از بلیتی خواهد بود که به مسافر داده شده است. ضمن اینکه مسافر را تشویق کرده‌اند که از سایت خودشان خرید کند، چون اگر بخرد، 3 درصد تخفیف خواهد داشت.
■ فرهنگ آنلاین‌فروشی مقدم بر انجام آن است
این عبارت را که قبل از واردکردن هر چیز به کشور ابتدا باید فرهنگ آن را وارد کرد، کمتر کسی است که نشنیده باشد. حالا دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی این عبارت کلامی را در مورد کسب‌وکار فروش اینترنتی بلیت هواپیما به‌کار می‌برد. قربانی معتقد است که مانند خیلی از عرصه‌های دیگر، آنلاین‌فروشی بلیت هواپیما هم فرهنگ خاص خودش را می‌طلبد. او کشور آلمان و ایرلاین لوفت‌هانزا را مثال می‌زند و می‌گوید: اگر امروز شما وارد سایت شرکت هواپیمایی لوفت‌هانزا شوید، به‌عنوان مسافر این حق را دارید که از آن سایت بلیت خریداری کنید و حتی جای صندلی خود را در هواپیما فیکس کنید، اما در همان سایت آژانس‌ها هم می‌توانند به‌عنوان همکار لوفت‌هانزا از طریقid partner بلیت را با احتساب درصدی تخفیف و کارمزد بخرند. آیا روزی که فروش آنلاین در آلمان آغاز شده، ایرلاین‌های آلمانی و به‌طور کلی اروپایی این‌طور استدلال کردند که حالا که ابزارش را دارند، بیایند و به آژانس‌ها کاری نداشته باشند و فقط با مسافر در ارتباط باشند؟ خیر. این کار را نکردند، چون برایشان مهم بود کاری که انجام می‌دهند، به نفع اقتصاد کشور باشد.
■ ایرلاین‌ها: محدودیتی برای عرضه مستقیم بلیت نداریم
طبیعی است که بعد از جاری‌شدن این حد از اعتراضات، سراغ انجمن ایرلاین‌ها برویم و خواستار ابراز موضع آنها در این زمینه شویم. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی کشوری عنوان می‌کند که شرکت‌های هواپیمایی محصولات خود را یا از طریق کارگزارانشان که دفاتر خدمات مسافرتی باشند، می‌فروشند یا از طریق شیوه‌های نوینی که وجود دارد و به وسیله سایت‌هایشان. طبیعتاً دفاتر خدمات مسافرتی در قبال همکاری‌هایشان با شرکت‌های هواپیمایی، درصدی بر اساس توافق عرفی موجود به‌عنوان هزینه کمیسیون یا کارمزد دریافت می‌کنند. محدودیتی برای اینکه شرکت‌ها خودشان به‌طور مستقیم بلیت را به مسافران عرضه کنند، در قانون پیش‌بینی نشده است. مقصود اسعدی‌سامانی همچنین به «توریسم» می‌گوید: در گذشته هم شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران ضمن اینکه با دفاتر خدمات مسافرتی زیادی قرارداد بسته بود، خودش هم دفاتر فروش مستقیم داشت و هنوز هم دارد؛ یعنی ممنوعیتی وجود ندارد برای اینکه شرکت هواپیمایی محصول تولیدی خود را به‌صورت مستقیم عرضه کند، بنابراین، این بحث نباید محل چالش باشد.
■ ضرورت مطابق‌شدن با شرایط جدید
از او در مورد عرضه بلیت از سوی ایرلاین‌ها به قیمت‌های پایین‌تر می‌پرسم و اینکه قیمت بلیت عرضه‌شده به مسافر از سوی شرکت‌های هواپیمایی گاهی از عرضه همان بلیت به آژانس‌ها هم پایین‌تر است. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی کشور این‌طور توضیح می‌دهد: در گذشته و در زمان تک‌نرخی‌بودن بلیت‌ها، شرکت‌های هواپیمایی و دفاتر خدمات مسافرت هوایی موظف بودند که نرخ ثابتی را از مسافران دریافت کنند. آن روش با توجه به آزادسازی نرخ بلیت، الان دیگر قابل اجرا نیست. امروز زمان سفر، ساعت پرواز و مسائل مربوط به عرضه و تقاضاست که روی نرخ بلیت تأثیر می‌گذارد و تعیین‌کننده است. به نظر من، دوستان ما در دفاتر خدمات مسافرت هوایی باید خودشان را با شرایط جدید تطبیق بدهند. استفاده از روش‌های جدید و نوین برای خود دفاتر خدمات مسافرتی هم فرصت محسوب می‌شود و باید از آن استفاده کنند. اگر دفاتر بتوانند خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند، می‌توانند سهم بیشتری از پرواز را به دست بیاورند و به مسافرشان عرضه کنند. اسعدی‌سامانی در پایان تصریح می‌کند که با آزادسازی و متنوع‌بودن کلاس‌های نرخی به نظر می‌رسد که دیگر محلی برای اعتراض‌هایی از این دست وجود نداشته باشد.