به گزارش ایرنا، صنایع دستی از جمله هنرهای انسان است که از خلاقیت و فکر بالنده بشر سرچشمه می گیرد و در نگاه به ساخته هایی از این دست می توان روح پویا و توانای و لطیف انسان را به خوبی در آن مشاهده کرد.
صنایع دستی نوعی کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می‌شود و معمولا این کلمه به روش های سنتی ساختن کالاها اطلاق می‌ شود و لوازمی که به صورت تولید انبوه یا با ماشین آلات مختلف ساخته می‌شوند جزء صنایع دستی محسوب نمی شوند.
آنچه صنایع دستی را از هنر کاردستی متمایز می‌کند، هدف از ساخته آنهاست زیرا صنایع دستی لوازمی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند و کهنه و پوسیده می شوند و مورد استفاده آنها بیش از یک تزئین ساده‌است.
صنایع دستی نمودی از نوع زندگی و فرهنگ هر جامعه است که عموما بسیاری از این نوع فعالیت ها دست به دست از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.
از آنجایی که صنایع دستی در نگاهی اساسی رنگ و بویی قومی و منطقه ای دارد، مواد اولیه ساخت آن نیز بیشتر مواد موجود در طبیعت اطراف است.
سیستان و بلوچستان با تنوع جغرافیایی خاص و کثرت اقوام و مذاهب، نمود زیبایی از گنج های صنایع دستی است به طوری که شمال آن با آب و هوای گرم و خشک، مرکز با کوهستانی بودن و مناطق جنوبی استان با توجه به گرما و شرجی هوا هر یک صنایع دستی مخصوص خود را دارند.
**معرفی صنایع دستی سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص خود صنعت گسترده ای از صنایع دستی دارد که با توجه به اقلیم های مختلف در آن، هر منطقه دارای صنایع دستی مختص خود است.
به دلیل وجود دریاچه بین المللی هامون در شمال سیستان و بلوچستان، صنایع دستی عمده این منطقه به این دریاچه وابسته بوده و نیز در قسمت های مرکزی و شرقی استان به دلیل خاک مطلوب، زنان و مردان کیمیا گری کرده و از خاک، زری همچون سفال کلپورگان را پدید آورند، زنان این استان با توانایی های بی نظیر خود همچنین توانسته اند سکه دوزی را در عرصه های بین المللی مطرح کنند.
از جمله صنایع دستی سیستان و بلوچستان می توان به توتن سازی، سوزن دوزی، سکه دوزی و حصیر بافی بلوچستان، سفال کلپورگان سراوان، سفال هلونچکان نیکشهر، سفال کوهمیتک سرباز، خلک بافی، گلیم بافی، سیاه دوزی و خامه دوزی سیستان، لباس های محلی، یزدبافی، آهنگری سنتی، صنایع دستی دریایی، پارچه بافی سنتی(جومه بافی)، کارت بافی(نوار بافی)، تسبیح سازی، زیورآلات سنتی، پریوار دوزی، پلاس بافی و سفره بافی اشاره کرد.
-خولک بافی
خولک نوعی گیاه محلی است که در دل هامون رشد می کرده و مردم محلی پرده های خولکی(حصیری) را از آن می ساخته اند که کاربرد بسیار زیادی با توجه به اقلیم گرم و خشک منطقه داشته است.
-توتن سازی
توتن نیز نوعی قایق دست ساز از چوب و نی است که مردم منطقه سیستان در گذشته از آن به منظورهای مختلفی از جمله صیادی در هامون استفاده می کردند.
-سوزن دوزی
هنر دیگر مردم این دیار کهن سوزن دوزی است که به مدد دستان توانا و فکر خلاق زنان هنرمند سیستان و بلوچستان بر عرصه پارچه جاودان می شود و آنچه بر جای می ماند حاصل ذوق، سلیقه، ابتکار و استعداد قابل تحسین هنرمندان این وادی است.
این هنر در بلوچستان پیشینه ای دراز دارد و می توان آن را عصاره درد دل های زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شیرین قومی در طول تاریخ برشمرد که خود آمیزه ای ذهنی از آهنگ و ریتم حرکت دست ها گردیده و منجر به پدید آمدن آثاری جاودان بر تار و پودی سرد و بی روح شده است.
رومیزی، سجاده، کوسن، روتختی، جانماز، سفره عقد، پشتی و مانند آن از انواع محصولات سوزن دوزی هستند.
-سفال کلپورگان
کلپوره نام گیاهی با مصرف دارویی ویژه منطقه بلوچستان و کلپورگان روستایی در ۲۵ کیلومتری شهرستان سراوان در ۳۹۰ کیلومتری جنوب زاهدان است.
سفال کلپورگان به آن دلیل معروف است که دستان زنان بلوچ بدون هیچ واسطه و ماشین سفالگری آنها را از خاک مخصوص ساخته و با همان دستان هنرمند رنگ و لعاب می کنند.
-پلاس
پلاس نیز نوعی سیاه چادر است که به طور عمده از موی بز بافته می شود و بیشتر مورد استفاده چادرنشینان و عشایر قرار می گیرد.
از پلاس در بسیاری از نمایشگاه ها استفاده می شود، همچنین یکی از کارهای عشایر منطقه در کنار دامپروری انجام آهنگری به شیوه سنتی است.
-پارچه بافی
پارچه بافی در سیستان قدمتی افزون برپنج هزار سال دارد و تکه پارچه های دست بافت کشف شده در شهر سوخته نمونه ای از این هنر در پنج هزار سال قبل است.
-سیاه دوزی
سیاه دوزی نوعی سوزن دوزی در منطقه سیستان است که برای تزئین پیش سینه و سرآستین لباس به کار می رود و در این نوع دوخت تنها از نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی است استفاده می شود.

**خرید صنایع دستی و حمایت از صنعتگران بومی و داخلی
با نگاهی ظریف به تولیدات صنایع دستی اولین چیزی که در این بخش نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند استفاده از مصالح طبیعی و جغرافیایی هر منطقه در تولید صنایع دستی است به طوری که آثار گلی، خشتی و کوزه ها بیشتر در مناطق گرم و خشک، آثار چوبی را در مناطق پر باران و جنگلی و آثار سنگی را در مناطق کوهستانی مشاهده کرد.
اکثر صنعتگران سیستان و بلوچستان در این حوزه، مستقر در روستاها هستند و یا جزء عشایر استان محسوب می شوند و تعدا افراد بسیاری نیز به طور غیر مستقیم با آن سرو کار دارند که مهمترین نکته در این بخش فعالیت افراد بومی و داخلی است.
هم اینک حدود ۱۰ هزار نفر در سیستان و بلوچستان در این حوزه به صورت مستقیم و غیر مستقیم فعالیت دارند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بر اساس آمار موجود هفت تا ۱۰ هزار نفر در حوزه صنایع دستی این استان فعالیت دارند که حدود پنج هزار نفر آنان مجوزهای لازم را کسب کرده اند.
بهروز عیسی زهی ادامه داد: همچنین ۲۰ کارگاه آموزشی ویژه صنایع دستی در سراسر سیستان و بلوچستان وجود دارد.
وی افزود: صنایع دستی سیستان و بلوچستان متعدد هستند و آثاری همچون سوزن دوزی و سفال کلپورگان آن در سطوح ملی و بین المللی مطرح شده است.
وی تصریح کرد: سفال کلپورگان در روستای کلپورگان در ۲۵ کیلومتری شهر سراوان توسط زنان بومی ساخته می شود و یکی از صنایع دستی بسیار معروف سیستان و بلوچستان است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: هم اینک حدود ۶۰۰ صنعتگر بیمه شده در زاهدان وجود دارند که از خدمات بیمه ای استفاده می کنند.
عیسی زهی ادامه داد: بسیاری از فعالان این عرصه در زمان مقرر برای انجام امور بیمه ای مراجعه نکردند و به طور سنتی و معیشتی مشغول به فعالیت در این عرصه هستند.
خرید صنایع دستی و استفاده از آنها سبب می شود تا علاوه بر کاربردی که این لوازم در زندگی دارند اشتغال ۱۰ هزار نفر در سیستان و بلوچستان و تعداد بسیار بیشتری در سراسر کشور ادامه یابد.

**خرید صنایع دستی معیشتی
در بسیاری از نقاط دنیا و کشور از صنایع دستی به عنوان هنرهای باستانی یاد می شود که تنها در کنار آثار تاریخی در موزه می توان آنها را یافت در صورتی که در سیستان و بلوچستان به دلیل کاربرد معیشتی، این صنایع پویایی خود را حفظ کرده و رنگ و بوی تاریخی را در قالبی نوین ارائه می دهند.
راز ماندگار این صنایع را می توان کاربرد معیشتی آنها دانست به طوری که بسیاری از صنایع دستی این استان در زندگی روزمره مردم کاربردهای زیادی دارند.
یکی از بانوان زاهدانی در مرکز سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: از جمله هنرهای دستی پرکاربر برای ما زنان بلوچ «زی گفتان» است که بصورت مکرر در لباس های زنانه مورد استفاده قرار می گیرد.
گل بی بی ریگی نور ادامه داد: البته هم اینک نمونه های چینی آن نیز با قیمت پائین تر وجود دارد اما از لحاظ کیفیت به پای محصول دست دوز نمی رسد.
وی افزود: همچنین سوزن دوزی بلوچی و یا سیاه دوزی سیستانی را می توان در خانه تمام مردم سیستان و بلوچستان به عنوان موارد زینتی و تزئینی مشاهده کرد.
ریگی نور بیان کرد: بسیاری افراد از سایر استانها به سیستان و بلوچستان سفر می کنند و برای تزئینات منزل خود از صنایع دستی این استان خرید می کنند.
وی خاطرنشان کرد: صنایع دستی این استان شامل تمام موارد است و مردم نیز چنان از آن در زندگی روزمره خود استفاده می کنند که جدا کردن آنها از زندگی شان غیر ممکن است.
وجود چنین پویایی و تحرکی در شرایط کاری کنونی و رکودهای اقتصادی یکی از زیباترین عرصه های کاری محسوب می شود که باید از آن حمایت شود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بر اساس آمار موجود هفت تا ۱۰ هزار نفر در حوزه صنایع دستی این استان فعالیت دارند که حدود پنج هزار نفر آنان مجوزهای لازم را کسب کرده اند.
بهروز عیسی زهی ادامه داد: همچنین ۲۰ کارگاه آموزشی ویژه صنایع دستی در سراسر استان وجود دارد.
وی افزود: صنایع دستی سیستان و بلوچستان متعدد هستند و آثاری همچون سوزن دوزی و سفال کلپورگان آن در سطوح ملی و بین المللی مطرح شده است.
عیسی زهی تصریح کرد: سفال کلپورگان در روستا کلپورگان در ۲۵ کیلومتری شهر سراوان توسط زنان بومی ساخته می شود و یکی از صنایع دستی بسیار معروف استان است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: هم اینک حدود ۶۰۰ صنعتگر بیمه شده در زاهدان وجود دارند که از خدمات بیمه ای استفاده می کنند.
عیسی زهی ادامه داد: بسیاری از فعالان این عرصه در زمان مقرر برای انجام امور بیمه ای مراجعه نکردند و به طور سنتی و معیشتی مشغول به فعالیت در این عرصه هستند.
نباید ظرفیتی چنین وسیع را در سایه نامهری استفاده از کالاهای چینی، ارزان قیمت و صنعتی محو کرد و این امر تنها با خرید و استفاده از محصولات صنایع دستی امکان پذیر است.

**خرید کالاهای صنایع دستی و حمایت از زنان صنعتگر
زنان همواره در عرصه های مختلف بویژه کارهای دستی که از ذوق و سلیقه و ظرافت سرچشمه می گیرد، پیش تاز بوده اند و این موضوع سبب خودباوری آنان در ایجاد اشتغال و کسب درآمد می شود.
در حوزه صنایع دستی نیز همواره زنان پیش تاز بوده اند به طوری که ۹۰ درصد محصولات صنایع دستی سیستان و بلوچستان را زنان تولید می کنند و توجه و خرید این صنایع دستی می تواند سبب حمایت از اشتغال زنان شود.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان بیان کرد: این استان از محدود نقاطی است که بخش زیادی از مردم بویژه جامعه زنان در حوزه صنایع دستی فعالیت می کنند.
عیسی زهی افزود: تنها حدود ۱۰ درصد از فعالیت های صنایع دستی را مردان در این استان انجام می دهند.
وی اظهار داشت: با توجه به بازار نسبتا خوب برای فروش محصولات صنایع دستی سیستان و بلوچستان، پویایی و تحرک در این زمینه زیاد است.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه بسیاری از مردم در سیستان و بلوچستان هزینه های زندگی خود را از طریق صنایع دستی تامین می کنند، صنایع دستی این استان تنها در موزه ها جاودانه نشده و در بیشتر خانه ها می توان فعالیت های مربوط به آن را مشاهده کرد.
با نگاهی دقیق به صنایع دستی و مراحل تولید و فروش آن می توان ارزش این صنایع را در رونق زندگی مردم هر منطقه و بخش ملاحظه کرد و نباید بین دو راهی انتخاب صنایع دستی با کیفیت و بومی و کالاهای خارجی و صنعتی لحظه ای درنگ کرد.
۷۳۱۱**۳۲۱۳

انتهای پیام /*

فرهنگی

میراث فرهنگی

صنایع دستی

سیستان و بلوچستان