اخبار گردشگری

تیرگان، روز جانفشانی آرش کمانگیر و پاسداشت تشتر

در تقویم ایران باستان هر ماه ۳۰ روز بود، زرتشتیان همچنان آیین های خود را بر اساس آن برگزار می کنند، هر یک از روزهای ماه با عنوان مشخصی نامگذاری شده که نام ۱۲ روز از ماه با نام ماه های سال مشابه است.
آیین های ماهانه در تقویم کهن زرتشتی زمانی برگزار می شود که نام روز و ماه با یکدیگر مطابق باشد؛ برای مثال روز سیزدهم هر ماه به عنوان تیر نامگذاری شده است و آیین تیرگان در روز تیر (سیزدهم) از ماه تیر مطابق با تقویم زرتشتی برگزار می شود.
روز سیزدهم تیر در تقویم کهن زرتشتی مصادف با دهم تیر ماه در تقویم کنونی ایران است.
جشن تیرگان پاسداشت فداکاری های آرش کمانگیر است. آرش (در اوستا اِرِخْشَه) نام کماندارِ سپاه ایران در زمان منوچهر شاه بود.
واژه انگلیسی Archer به معنی «کماندار» از نام آرش گرفته شده و اوستا او را با لقب ‘شیوا تیر’ نام می برد.
در خصوص داستان آرش نقل شده است: در زمان پادشاهی منوچهر پیشدادی، در جنگی با توران، افراسیاب سپاهیان ایران را در مازندران محاصره می ‌کند.
سرانجام منوچهر پیشنهاد صلح می‌ دهد و تورانیان پیشنهاد آشتی را می‌ پذیرند و قرار بر این می‌ گذارند که کماندار ایرانی بر فراز البرز کوه تیری بیاندازد که تیر به هر کجا نشست آنجا مرز ایران و توران باشد، آرش از پهلوانان ایران داوطلب این کار می‌شود.
به فراز دماوند می ‌رود و تیر را پرتاب می ‌کند؛ تیر از صبح تا غروب حرکت کرده و در کنار رود جیحون یا آمودریا بر درخت گردویی فرود می‌ آید و آنجا مرز ایران و توران می‌ شود.
پس از این تیراندازی آرش از خستگی می ‌میرد، آرش هستی‌ خود را بر پای تیر می ‌ریزد؛ پیکرش پاره پاره شده و در خاک ایران پخش می‌ شود و جانش در تیر دمیده می‌ شود.
مطابق با برخی روایت ‌ها اسفندارمذ تیر و کمانی را به آرش داده بود و گفته بود که این تیر خیلی دور می ‌رود ولی هر کسی که از آن استفاده کند، خواهد مرد.
با این وجود آرش برای فداکاری حاضر شد که از آن تیر و کمان استفاده کند.
بسیاری آرش را از نمونه ‌های بی ‌همتا در اسطوره‌ های جهان دانسته‌ اند؛ وی نماد جانفشانی در راه میهن است.
تیر آرش در کمانم،
نام ایران بر زبانم،
قله ها در زیر پایم،
کهکشانها آشیانم،
چون سیاوش پاک پاکم،
همچو رستم پهلوانم،
کاوه ام آزاده مردم،
تار و پود کاویانم،
من ز ماد و از هخایم،
از ارشک ساسانیانم،
مازیارم بابکم من،
رهبر آزادگانم،
جشن یلدا جشن نوروز،
هم سده هم تیرگانم،
زاده پاک اهورا،
از نژاد آریایم
انسانها دیر یا زود همه می روند، چه بهتر که در پیشگاه میهن سربلند از این گیتی بروند، نه رو سیاه از خیانت و میهن فروشی.
به گفته فردوسی بزرگ:
هر آنکو شود کشته ز ایران سپاه
بهشت برینش بود جایگاه
«تیر» یا «تیشتر» ستاره باران زاست و «اپوش» دیو خشکسالی ؛ جشن «تیرگان» روز پیروزی تیشتر بر اپوش است و جاری شدن آب های مزدا داده بر روی زمین،تیرگان را جشن «آبریزان» هم می گویند.
در اسطوره های کهن آریایی تیر یا «تیشتر»، ایزد باران زاست و نماد آن ابر سپید است.
تشتر در باور نیاکانمان پیوسته با دیو خشکسالی که «اپوش» نام دارد و نماد آن ابر سیاه است، در نبرد است.
در «تیر یشت» اوستا آمده که تیشتر با اپوش سه بار می جنگد و ۲ بار نخست شکست می خورد و زمین را خشکسالی فرا می گیرد.
سپس تیشتر به نزد اهورامزدا گله می کند که چرا مردمان مرا یاری نمی کنند.
پس از اینکه مردم برای پیروزی او نیایش می کنند، تیشتر بر اپوش پیروز می شود و آبها بر زمین جاری می شوند و زندگانی دوباره جریان می یابد و تیشتر میسراید:
خوشا به من ای مزدا! خوشا به شما ای آب‌ها، ای گیاهان! خوشا به شما ای سرزمین‌ها! اینک بی هیچ بازدارنده ‌ای، آبها روانند در جویباران شما، روانند به سوی کشتزاران شما، کشتزارهایی با بذرهای درشت‌ دانه، روانند به سوی چراگاه‌های شما، چراگاه‌ هایی با بذرهای ریزدانه، اینک آبها روانند به سوی همه جهان!
زرتشتیان یزد عصر امروز (یکشنبه) با برگزاری آیینی در محله کوچه بیوک یزد، روز تیرگان را گرامی داشته و به همین مناسبت جشنی برپا می کنند.
۱۵۰ هزار اقلیت زرتشتی در جهان زندگی می کنند که ۳۰ هزار نفر آنان در ایران و حدود ۶ هزار نفر هم در شهرهای یزد، تفت و اردکان در استان یزد سکونت دارند.
آتشکده و دخمه، دو اثر مهم زرتشتیان استان یزد است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
۷۵۳۲/ ۲۰۴۷/

انتهای پیام /*


فرهنگی


مناسبت ها


جشن تیرگان


زرتشتیان