به گزارش ایرنا، از کویر و یک شهر کویری شاید تنها رنگ قهوه ای شنزارها و رمل ها، منطقه بی آب و علف و بی استفاده در ذهن انسانها نقش بسته باشد، اما اگر بدانیم بسیاری از شهرهای کویری از حیث جاذبه های گردشگری و طبیعی، رنگارنگ و متنوع هستند و می توانند به بهترین خطه های جذب گردشگر تبدیل شوند شاید ذهنیتمان تغییر کند و رهسپار یکی از این مناطق شویم.
از نقاط بکر و دلربای کویری کشور مناطق کویری شرق اصفهان متشکل از شهرهایی مانند ورزنه، زیار، جرقویه، اژیه و هرند است.
تمام این شهرها از جاذبه های گردشگری برخوردارند، اما این تنوع زیستی و گردشگری در شهر ورزنه در ۱۰۵ کیلومتری مرکز شهر اصفهان، بیشتر است و گنجینه ای از انواع نگین های درخشان و چند رنگ استان اصفهان محسوب می شود.
شهر تاریخی ورزنه در ۳۰ کیلومتری تالاب بین المللی گاوخونی واقع شده است و با ۳۰۸ هکتار وسعت، حدود ۱۴ هزار نفر در آن زندگی می کنند.
چادر سفید بانوان ورزنه به عنوان پوشش منحصر بفرد زنان این خطه، این شهر را به اصطلاح به سفیدترین شهر ایران تبدیل کرده و این نوع پوشش در کشورمان فقط به این شهر اختصاص دارد و بسیاری ورزنه را با القابی همچون شهر ملائک و کبوتران سفید یاد می کنند.
ورزنه، آخرین شهر ساحلی زاینده رود به شمار می رود که تنها تالاب بین المللی فلات مرکزی ایران و پایاب طولانی ترین رودخانه فلات مرکزی ایران زمین نیز در آن نزدیکی جای گرفته است.
نخستین گاو چاه (استفاده از گاو برای بالاکشیدن آب از چاه)، اولین آسیاب شتر و آسیاب حنای احیا شده، نخستین سایت تفریحی کویر نوردی و دومین قلعه بزرگ کشور در این خطه قرار دارد و از لحاظ مسافت، نزدیکترین تپه های ماسه ای به مرکز شهر اصفهان را در خود جای داده است.
از حیث طبیعی و مناطق زیبای زیست محیطی، ورزنه هم از کویر و رمل های فراوان با پوشش گیاهی و جانوری متنوع برخوردار است و هم تالاب بین المللی گاوخونی و کوه آتشفشان را در خود جای داده است و هم مسجد جامع، قلعه، برج کبوتر و آب انبار، بخشی از آثار تاریخی این خطه را شکل می دهد.
*** تالاب بین المللی گاوخونی
این تالاب در ۳۰ کیلومتری مرکز شهر ورزنه یکی از ارزشمندترین چرخه تالابی کشور و یکی از ۱۴ تالاب ایران است که در سال ۱۳۵۴ به ثبت جهانی رسید.
محیط پیرامونی این تالاب با ویژگی های خاص و متفاوت جغرافیایی، همراه و بخش زیادی از آن را نیزارها و نمکزارهای کریستالی پوشانده است.
البته در سال های اخیر کمبود منابع آبی و خشکی زاینده رود، سبب خشکی این تالاب شده که مشارکت دستگاه ها و ضرورت افزایش آگاهی عمومی از مواردی است که برای احیای آن باید بیش از گذشته به آن توجه کرد.
*** کوه آتشفشانی سیاه
این کوه در شمال تالاب گاوخونی واقع شده و از آثار زمین شناسی قابل توجه در منطقه است.
این کوه آتشفشانی که فاقد دهانه بوده، ۱۲ میلیون سال قبل به صورت گدازه گنبدی شکل گرفته و سنگهای موجود در منطقه اطراف آن از نوع بازالت یا سنگ پاست.
کوه سیاه موقعیت بسیار مناسبی فراهم کرده تا بتوان از فراز آن چشم انداز بسیار زیبای تالاب گاوخونی را مشاهده کرد.
*** آب بند ‘شاخ کنار’
آخرین آب بند روی رودخانه زاینده رود که در ۱۸ کیلومتری شرق ورزنه در مسیر تالاب گاوخونی قرار گرفته، آب بند ‘شاخ کنار’ است که در دوره قاجار برای هدایت آب رودخانه به طرف زمین های کشاورزی ساخته شده است.
در بخشی از این آب بند، ایستگاه هیدرومتری و سنجش آب سازمان محیط زیست نیز قرار دارد که از طریق آن حجم ورودی آب به تالاب گاوخونی را اندازه گیری می کنند.
*** استراحتگاه شاه عباسی ورزنه***
کاروانسرای شاه عباسی ورزنه یکی از ۹۹۹ استراحتگاهی است که به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است، این استراحتگاه برای کاروانیانی که از جنوب و شرق راه ادویه و مسیر فرعی راه ابریشم را به سمت اصفهان و ری طی می کرده اند، برای تجدید قوا مورد استفاده قرار می گرفته است.
این مکان در طول تاریخ کاربردهای متنوعی مانند مکتب خانه و امور نظامی و غیره را نیز تجربه کرده است.
*** مسجد جامع ورزنه ***
این مسجد از معدود مساجد ایرانی دارای کتیبه فارسی است که بر روی بقایای یک آتشکده قدیمی احداث شده و بر اساس کتیبه سردرش، بانی آن محمود بن مظفر ورزنه ای ملقب به «عماد» بوده است.
این مسجد با سازه اصلی خشتی متشکل از تک منار، یک محراب اصلی و دو محراب داخل رواق های شرقی و غربی، دو ایوان شمالی و جنوبی است.
کاشی کاری معرق و همچنین منار و ایوان و محرابی زیبا، جلوه ای خاص به این بنای تاریخی بخشیده و به گفته مورخان وجود نام حضرت علی(ع) در نقش برجسته های ایوان و محراب مسجد از اولین نشانه های ظهور تشیع در دوره تیموریان است.
*** برج کبوتر ورزنه
این برج کبوتر یا کبوترخانه دومین بنای تاریخی مرتفع شهر ورزنه بعد از مسجد جامع است که برای تولید کود کبوتر و همچنین به عنوان دیده بان شهر استفاده می شده است.
مساحت آن ۲۵۰ متر مربع و ارتفاع تا تاج بنا حدود ۱۶ متر است و حدود هشت هزار جفت کبوتر را در خود جای می داده است.
نمای لانه های کبوتر که در این برج قرار گرفته، شبیه کندوی زنبور عسل است که زیبایی وصف ناپذیری را به آن می بخشد.
*** پل تاریخی ورزنه ***
پل تاریخی ورزنه بعنوان آخرین پل تاریخی روی رودخانه زاینده رود جزو آثار به ثبت رسیده دوره صفویه است، این پل آجری دارای ده چشمه است که هفت چشمه آن در ابتدای احداث پل بر روی آن طراحی و ساخته شده و سه چشمه دیگر در دوره قاجاریه به آن افزوده شده است.
پل تاریخی ورزنه ۶۷ مترطول، ۶٫۵ مترعرض و از سطح آب ۶ متر ارتفاع دارد.
برخی مورخان اعتقاد دارند که این بنا امکان دارد در دوره دیلمیان یا سلجوقیان ساخته شده باشد.
*** امامزاده میرزین العابدین
این مکان مذهبی و تاریخی که میرزین العابدین از نوادگان امام جعفرصادق(ع) را در خود جای داده، در یک کیلومتری شهر ورزنه قرار گرفته و بنای اولیه اش مربوط به سال ۱۰۳۱ هجری قمری در دوره شاه عباس اول است.
*** آب انبار حاج میرزا علی اکبر میرمیران
این آب انبار با سازه آجری و سقف گنبدی، جزو آب انبارهای عصر صفوی، از معدود آب انبارهای دارای استراحتگاه است، بادگیرهای آن نیز با سایر آب انبارها متفاوت بوده و از چهار طرف به بیرون نما دارد.
هم اکنون از این آب انبار قدیمی به عنوان سفره خانه سنتی استفاده می کنند.
*** خانه یوسفی(موزه مردم شناسی)
خانه یوسفی که با مساحت حدود یکهزار و ۹۰۰ متر مربع در قلب شهر ورزنه جای دارد، دارای ساختمانی به سبک قاجاری و مربوط به همان دوره است.
این خانه زیبا از حیاطی بزرگ، حوضخانه و بادگیر تشکیل و پوشش اتاقهای آن به صورت طاق چشمه طراحی شده است.
این خانه توسط خیر فرهنگی حاج حسن یوسفی برای تاسیس موزه مردم شناسی و منسوجات شرق اصفهان اهدا شده است.
*** کاروانسرای قلعه خرگوشی
این بنای خشتی و سنگی در ۳۰ کیلومتری تالاب گاوخونی و در ۶۰ کیلومتری شهر ورزنه قرار دارد.
کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از مهمترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه عباس صفوی نسبت می دهند.
این مجموعه به دستور شاه عباس در مسیرهای اصلی آن زمان و حد فاصل اصفهان و یزد ساخته شد.
*** قلعه هزارساله قورتان
این قلعه که در سال ۱۳۸۷ به ثبت میراث ملی ایران رسید، دومین قلعه تاریخی وسیع کشور بعد از ارگ تاریخی بم به شمار می رود که وسعت آن به ۴۵هکتار می رسد.
احداث بنای قلعه قورتان احتمالاً در قرن چهارم شمسی آغاز شده و بدلیل همجواری با رودخانه زاینده رود، موقعیت جغرافیایی ممتازی داشته است.
*** جاذبه های ورزشی و تفریحی ورزنه
کویر و کویرنوردی یکی از جاذبه های دیدنی است و از این حیث استان اصفهان با برخورداری از مناطق کویری بکر در بین دیگر استان های کشور در جایگاهی ممتاز قرار دارد.
مناطق کویری به غیر از جاذبه های گردشگری می تواند در رشته های ورزشی بومی محلی از جمله شترسواری نیز مورد استفاده قرار گیرد و به کانون جذب گردشگران تبدیل شود.
رئیس هیات ورزش روستایی و بازی های بومی محلی استان اصفهان در این باره می گوید: منطقه گردشگری ‘واحه’ واقع در شهر ورزنه از بهترین مکانهای برگزاری مسابقات شترسواری در کشور است و امسال هشتمین دوره مسابقات شترسواری نیز در این محل برگزار شد.
مهدی اسدی ادامه داد: ورزنه می تواند به پایگاه اصلی برگزاری این رشته جذاب و دیدنی تبدیل شود.
به گفته او، رقابت های این چنین نقش ویژه ای در جذب گردشگران خارجی و ایرانی دارد، برای مثال در هشتمین دوره این مسابقات که جمعه گذشته در این منطقه برگزار شد، افزون بر پنج هزار تماشاچی ایرانی و خارجی داشت.
*** نبود اقامتگاه ثابت و اصلی مشکل اصلی گردشگری ورزنه
شهردار ورزنه، نبود یک اقامتگاه اصلی و ثابت با امکانات کامل را مشکل اصلی این خطه دانست و گفت: بیشتر گردشگران که این خطه را برای سفر برمی گزینند، بیش از یک شب در آن اقامت نمی کنند.
غلامحسین رضایی با بیان اینکه حدود ۶ اقامتگاه بومگردی در ورزنه وجود دارد، خاطرنشان کرد: این مجموعه ها برای پذیرش مسافران کافی نیست و وجود یک اقامتگاه ثابت و بزرگ، مسافران را برای حضور چند روزه در این خطه تشویق می کند.
به گفته وی، ورزنه نوروز امسال میزبان افزون بر ۱۵۰ هزار مسافر نوروزی بود.
*** ورزنه نیازمند برنامه ریزی جامع در حوزه گردشگری
میرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان زمستان پارسال این نوید را داد که با برنامه ریزی صورت گرفته برای توسعه گردشگری پایدار، مرکز جدید گردشگری در شرق اصفهان ایجاد می شود.
فریدون الله یاری اضافه کرد: با بروز خشکسالی مکرر در مرکز ایران، هم اکنون منطقه شرق شهرستان اصفهان با تنگناهای جدی روبروست که با برنامه ریزی بعمل آمده تلاش می کنیم تا گردشگری را در این منطقه مانند سایر مناطق استان نهادینه کنیم.
وی افزود: با توجه به غنای فرهنگی منطقه شرق و وجود آثار تاریخی بی نظیر دراین منطقه تلاش می شود تا با مرمت آثار تاریخی شهرهای آن و تعاریف درست و جامع از توسعه گردشگری، بتوان این خطه را به یکی از کانون های اصلی جذب گردشگران خارجی و ایرانی تبدیل کنیم.
*** خشکسالی شهر ورزنه را تهدید می کند
زاینده رود، بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران به طول ۳۵۰ کیلومتر است که از کوه‌های زاگرس مرکزی بویژه زرد کوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود ۲۰۰ کیلومتر پیش می رود و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می ریزد.
این رودخانه که علاوه بر جاذبه تفریحی و فرهنگی، همواره نقشی موثر در کشاورزی و اقتصاد منطقه بویژه شرق اصفهان و هستی تالاب گاوخونی داشته، در دهه های اخیر بدلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی های متوالی، تراکم جمعیت و افزایش برداشت بی رویه به یک رودخانه فصلی تبدیل و در محل پایین دست در فصول گرم بویژه تابستان با خشکی مواجه شده است.
اگرچه بخشی از آب رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی در شرق اصفهان بوسیله پساب تصفیه شده تامین می شود، اما با این وجود مشکلات خشکسالی و کمبود آب همچنان بر جای خود باقیست و کشاورزی این منطقه را با معضلات متعددی روبه رو ساخته است.
سهم کلی حقابه کشاورزان شرق اصفهان از زاینده رود حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب است، اما این میزان در سال های اخیر اختصاص نیافته و با وجود جریان یافتن زاینده رود در مقطعی از سال گذشته، تنها حدود ۴۰ درصد از یکصد هزار هکتار زمین های کشاورزی شرق اصفهان، زیر کشت رفت و امسال بدلیل رها نشدن آب برای کشت پاییزه، این رقم با کاهش زیادی روبه رو شده است.
اگر برای این مشکلات و در اصل جریان دائمی زاینده رود چاره ای اندیشیده نشود، بی شک در سال های آینده نه تنها بسیاری از اهالی مجبور به کوچ از این منطقه می شوند، بلکه بسیاری از جاذبه های تاریخی و گردشگری آن نیز با خطر زوال و نابودی روبه رو خواهد شد.
گ / ۶۰۲۷/ ۶۰۲۰
انتهای پیام /*