“علاف خانه” بخشی از بازار بزرگ کرمانشاه است که به علت بی توجهی مسئولان رو به تخریب است.

علاف خانه را محدوده ای از محوطه بازار بزرگ کرمانشاه در خیابان جوان شیر می نامند که این روزها به “آخر تاریکه بازار” یا “بازار پارچه فروشان” نیز معروف است.

قدمت این محدوده که در قدیم محل فروش جو، گندم و بُنشَن _ حبوبات _ بوده است به ۱۱۰ تا ۱۵۰ سال پیش برمی گردد، اما به دلیل بی توجهی آسیب های زیادی دیده و می توان گفت در حال تخریب است.

ساکنان قدیمی محوطه را “علاف خانه” می گویند، محوطه ای که ساختار معماری آن به وضوح کاروانسرا بودن آن را در گذشته نشان می دهد و علاوه بر اسکان موقت، محلی برای داد و ستد ارزاق (جو و گندم و بنشن) به شمار می آمده است، قسمتی از علاف خانه طاق دار و سرپوشیده است و بخشی از آن روباز، اما همچنان شکل قدیمی خود را حفظ کرده است.

هر چند ثریا باباخانی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در بهمن سال ۱۳۸۶ از پایان عملیات مرمت و بازسازی علاف خانه با صرف ۲۵۰ میلیون ریال اعتبار خبر داده بود، اما امروز اتاقک های علاف خانه به انبار زباله بدل شده و رو به فراموشی می روند.

در گذشته ای نه چندان دور به غیر از دادوستد بخشی از فعالیت های تولیدی نیز در بازار علاف خانه انجام می شد ولی با گذشت زمان تعداد تولیدکنندگان آن که بیشتر صنعت گران بودند کاهش یافت و امروز جز بنای رو به ویرانی چیزی در آن نمی توان دید.

اگرچه سازمان میراث فرهنگی بازار قدیمی کرمانشاه را در سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۹۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسانده ولی در سال ۱۳۱۲ با احداث خیابان مدرس بازار کرمانشاه که علاف خانه بخشی از آن بوده، به دو بخش شرقی و غربی تقسیم و گذرهای درون بافت قطع شد و خیابان پس از عبور از مقابل مسجدجامع و وسط سبزه میدان با از بین بردن این فضا شاخه های اصلی بازار را قطع کرد و با ایجاد واحدهای تجاری در دو طبقه این خیابان به یکی از اصلی ترین محورهای بافت کرمانشاه تبدیل و باعث کم رونق شدن واحدهای بازار شد. احداث خیابان جوانشیر در ضلع غربی خیابان مدرس نیز بازار توپخانه را از راسته بازار علاف خانه جدا کرد.

با تغییراتی که در بازار بزرگ کرمانشاه به وجود آمد، اصنافِ زیادی مانند مسگری، سفیدگری، سراجی، صندوق سازی، گیوه کشی، نعل سازی، رنگرزی و صرافی برای همیشه به بوته فراموشی سپرده شد.

از سوی دیگر با رکود حوزه بازار، فعالیت ها به راسته های اصلی محدود شد و در نتیجه حضور نداشتن بازاریان و شهروندان، بسیاری از سراها صرفا تحت عنوان انبار مورد استفاده قرار گرفت و تعدادی از آن ها به دلیل رها شدن و متروکه ماندن پس از مدت کوتاهی به فضاهای مخروبه در بازار بزرگ تبدیل شد.

هرچند امروز سکوت در “علاف خانه” حرف اول را می زند، اما با نگاهی سطحی به فضای داخلی محوطه علاف خانه و بخش های مرمت شده این کاروانسرا، می توان به بی توجهی ای که بعد از مرمت نسبت به این بخش تاریخی شده پی برد، سیاهی ناشی از دود آتش یا نم زدگی هایی که در بخش های مختلف بنا به چشم می خورد کمترین نشانه های رو به فراموشی رفتن این کاروانسرای تاریخی در کرمانشاه است.

« دنیای سفر » این نوشته را از «
ایسنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.