شهرستان سرباز در جنوب سیستان و بلوچستان به عنوان تنها زیستگاه تمساح های پوزه کوتاه ایرانی یا گاندوهای بلوچستان؛ گردشگران و مسافران نوروزی را به دیدن جاذبه های زیبا، بکر و شگفت انگیز خود فرا می خواند.

تمساح پوزه کوتاه ایرانی که بومیان محلی آن را گاندو می نامند باقیمانده راسته کروکودیل ها که خود خزندگانی بوده اند که ۲۲۵ تا ۲۶۵ میلیون سال قبل می زیسته اند است.

این جانور تنها گونه از راسته تمساح ها در ایران است که پهن ترین پوزه را در مقایسه با سایر تمساح ها دارد، یکی از ویژگی های مهم گاندو پاهای قوی آن است، شاید برای همین علت است که می تواند تا خانه های مردم روستا برود هرچند دلیل معمول آن وجود سیلاب های فصلی و انتقال گاندوها به نزدیکی خانه ها است.

گاندو جانوری بسیار خجالتی، محتاط و ترسو است و به سختی می توان آن را مشاهده کرد؛ حداکثر طول آنها چهار تا پنج متر است ولی با طول کمتر و بیشتر نیز دیده می شوند و غذای اصلی شان به طور عمده ماهی، لاک پشت، پرندگان آبزی و لاشخورها است.

کروکودیل‏ها یا به گویش محلی گاندو از هندوستان، سیلان تا پاکستان غربی و بلوچستان جنوبی پراکنده ‏اند و رودخانه سرباز غربی ‏ترین نقطه انتشار کروکودیل در آسیاست و دارای ارزش توام ملی و بین‏ المللی است. 

رودخانه سرباز از پرآب ترین رودخانه های این منطقه و حتی سیستان و بلوچستان محسوب می شود که محل زیست تمساح پوزه کوتاه ایرانی است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در باره شگفتی های زیستگاه این تمساح ها گفت: برای حفاظت و نگهداری بهتر از تمساح پوز کوتاه (گاندو) منطقه حفاظت شده گاندو باهوکلات در منطقه دشتیاری شهرستان چابهار با مساحت ۴۶۵ هزار و ۱۸۱ هکتار از وسیع ترین مناطق حفاظت شده استان در سال ۱۳۴۹ به عنوان زیستگاه اصلی گاندو ثبت و شناخته شده است.

نیره پورملائی اظهار داشت: با توجه به اینکه تمساح پوزه کوتاه یا تمساح مردابی از گونه های ارزشمند ملی و در معرض تهدید بوده و طبق آخرین طبقه بندی جهانی حفاظت از طبیعت در سال ۲۰۱۵ در گروه آسیب پذیر (VU) قرار گرفته است ضرورت دارد تا با برنامه ریزی و پایش از زیستگاه این گونه با توجه به شرایط منطقه و کاهش نزولات جوی، شرایط زیستی آن را بهبود بخشیم.

زیست گاندو در سه حوزه پراکنش شامل مسیر رودخانه های سرباز، باهوکلات و کاجو است.

بیشترین جمعیت تمساح مردابی در مناطق سد پیشین (سرباز) و بند انحرافی شیرگواز (چابهار) و کمترین آن در برکه ها و آب بندهای مسیر رودخانه کاجو (از ارتفاعات نیکشهر سرچشمه می گیرد و به دریای عمان وصل می شود) شناسایی شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: ۳۵۶ تمساح پوزه کوتاه ایرانی با نام محلی گاندو در فروردین ماه پارسال در شهرهای جنوب استان سرشماری شدند.

« دنیای سفر » این نوشته را از «
ایرنا » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.