قرن بیست و یکم را کارشناسان عصر ارتباطات و حتی به دلیل سرعت بالای انتشار به عصر ‘ انفجار اطلاعات ‘ تعبیر کرده بودند.
در این بین ‘ مارشال مک لوهان ‘ با نظریه دهکده جهانی بر این عقیده بود که در دهکده جهانی ارتباطات زبان همه مردم (مخاطبان) یکسان می شود و همه به یک زبان گفت وگو می کنند.
او بر این اعتقاد بود که جوامع بشر در اثر ماهیت وسایل ارتباطی شکل گرفته اند و به عقیده او، وسیله نه تنها از محتوای پیام جدا نیست بلکه به مراتب مهمتر از خود پیام است و بر آن تاثیر چشمگیر دارد.
او که در سال ۱۹۶۴ نظریه دهکده جهانی را بنیان نهاد، اعتقاد داشت که در نخستین مرحله از تشکیل این دهکده ‘تمدن باستانی’ یا’کهکشان شفاهی ‘ به دلیل غلبه نوشتار،حس شنوایی تحت تاثیر قرار می گیرد و در مرحله بعدی ‘ عصر تمدن بصری یا کهکشان گوتنبرگی’ بیشترین تاثیر را بر روی سبک زندگی افراد به ویژه در روستاها خواهد گذاشت که این رویکرد بر روی داشته های بومی اثرگذار خواهد بود.
در همین قرن بود که به دلیل اختراعات علمی بشر در حوزه های مختلف، زبان اسپرانتو (Esperanto) به عنوان معروف‌ترین زبان علمی یا فراساخته از میان زبان‌های ابداعی موجود، بیشترین کاربرد را پیدا کرد.
حالا حساب کنید که با این نظریه ها، در عصر شبکه های گسترده اجتماعی نه تنها زبان مادری بلکه زبان معیار و رسمی کشورها نیز به گونه ای تحت تاثیرقرار می گیرد.
این تاثیر حتی بر روی زبان انگلیسی با گویش آمریکن نیز اثرگذار بوده است و زبان ‘اسپانگلیسی ‘ یا ‘ اسپانگلیش’ که ترکیبی خود ساخته از از زبان انگلیسی و اسپانیولی است در کشورهای آمریکایی رشد کرده است.
کارشناسان در حوزه های مختلف فرهنگی،آموزشی و علمی بر این عقیده استوار هستند که ‘ زبان عنصر جدایی ناپذیر از فرهنگ ملت هاست ‘ که بخشی از رویکرد آن اجتماعی و ارتباطی است.
حالا با توسعه شبکه های اجتماعی زبان مادری دچار یک کشاکش شده است، از یک سو، عده شبکه های اجتماعی را فرصتی برای ترویج زبان مادری می دانند و از سوی دیگر برخی آن را در تضاد با زبان مادری عنوان می کند.
شبکه های اجتماعی به دلیل توسعه کمی از نظر تعداد مخاطب، ظرفیت مناسبی برای ترویج فرهنگ و زبان پارسی است اما عده ای در این شبکه ها حتی زبان معیار را یا به عمد یا غیر عمد اشتباه نوشتار می کنند که گاهی صدای مخاطبان دیگر را در می آورند.
برخی از این واژگان اشتباه نیز که ابتدا با رویکردی کمیک یا طنز نگارش می شد اکنون در بین برخی از جوانان به شکل رسمی نویسی در شبکه های اجتماعی باب شده است و انگار اشتباه نویسی زبانی و انشایی بخشی از یک بازی پست مدرن شبکه های اجتماعی برای آنان است.
بررسی رویکرد بهره گیری از واژگان اشتباه در شبکه های اجتماعی از سوی عده ای از مخاطبان می تواند در ‘ جامعه شناسی رفتاری
زبان ‘ مورد کنکاش قرار گیرد.
زبان، پویاترین عنصر ارتباطی در جهان است، که به واسطه آن انسان با هم دیگر ارتباط برقرار می کنند و این ابزار ارتباطی انسانی، بخشی از رفتارهای اجتماعی یک جامعه را نیز رقم می زند.
اهمیت زبان مادری به گونه ای است که سازمان ملل متحد ۲۱فوریه را به عنوان روز پاسداشت زبان های مادری نام نهاده، چرا که زبان مادری شناسنامه و هویت فرهنگی و تاریخی اقوام و ملت هاست.
ˈزبان مادریˈ به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگ شفاهی جهان از سوی سازمان ملل متحد و یونسکو به رسمیت شناخته شده، به همین دلیل در تقویم جهانی نیز روزی به عنوان پاسداشت زبان مادری تعیین شده است.
زبان مادری، هویت شفافی هر ملت است و اقوام و قومیت ها در پناه زبان، هویت و فرهنگ خویش را حفظ می کنند اگر چه در بین عوام به هر نوع گفتار رایج در بین مردم ˈزبانˈ گفته می شود،اما در بحث تخصصی،’ زبان ‘ به عنوان عامل اصلی ارتباط و یکی از شاخصه های مهم انسانی و انسان شناسی مطرح است.
در مقالات قدیمی انسان شناسی و فرهنگ اعلام شده است’ زبان مادری در میان افرادی که از یک طبقه هستند احساس و دریافت مشترکی به وجود می‌آورد و از همان آغاز آنان را با یکدیگر سازش می‌دهد’.
اما در کشاکش پست مدرنیسم نیز برخی از واژگات تخصصی حوزه ها بر حوزه های دیگر اثر گذاشته است به گونه ای که زبان مادری در برخی موارد در حاشیه قرار گرفته است.
پژ‍وهش های صورت گرفته نشان می دهد، در دوران گذشته بیش از ۶ هزار زبان در جهان وجود داشته که این تعدادی از این زبانها در زمان حاضر کاهش یافته است.
زبان مادری یک گنجینه گرانبهای فرهنگی برای نسل های مختلف است و باید در حفظ و نگهداشت آن برای نسل های مختلف تلاش کرد.
تاثیر فرهنگ ناشی از جهانی شدن، بی تردید بر زبان های منطقه ای و بومی تاثیرگذار است، به همین دلیل سازمان ملل متحد در برابر پدیده جهانی شدن، بر حفظ اصالت زبان مادری تاکید دارد.
با نگاهی به نوشتارهای کوتاه تلگرام یا اینستاگرام مشخص می شود برخی از افراد نسبت به زبان معیار و زبان مادری بی توجه هستند و این ابزار مدرن نه تنها به توسعه فرهنگ زبان مادری کمک نکرده اند بلکه گاهی از بروز و رشد آن جلوگیری کرده اند.
اما در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران،قانون اساسی به عنوان قانون بالادست بر رسمیت زبان فارسی و عمومیت آن صراحت دارد به گونه ای که در اصل ۱۵ قانون اساسی بر گسترش و ترویج زبان فارسی و احترام به گویش های بومی و محلی نیز تاکید کرده است.
یک ایرانشناس و استاد دانشگاه ، حفظ زبان مادری را یکی از رسالت رسانه ها می داند و می گوید:ادبیات عامه و شفاهی ایران، از استحکام و قوام تاریخی برخوردار است.
‘عباس قنبری عدیوی ‘ در گفت وگو با ایرنا افزود:زبان مادری باید به شکل دانشنامه ای برای نسل های آینده تدوین شود ،تا در برابر فناوری های نوین ارتباطی از جمله اینترنت و شبکه های جهانی دستخوش تغییرات نشود.
وی گفت:گویش های منطقه مرکزی ایران از جمله گویش سمنانی، خور و بیابانک، کاشان، منطقه چهارمحال وبختیاری از قدیمی ترین گویش های ایران است و گویش بختیاری ریشه در زبان پهلوی دارد.
یک زبان شناس نیز می گوید:گویش های محلی در قوام و استحکام زبان مادری اثرگذار است و این گویش ها براساس گروه های اولیه انتظام می گیرند.
مهدی صباغی نیز درباره افزود:برخی از زبان‌های دارای مشخصات انحصاری است به گونه ای که در علوم پزشکی این زبان مختصات خود را دارد یا در مدرسه ‘محاوره ی مدرسه‌ای’ در بین دانش آموزان ممکن است وجود داشته باشد.
به گفته وی،این زبان محاوره مدرسه براساس همبستگی عاطفی درون گروهی شدت می گیرد اما گاهی این زبان به سطح شبکه های اجتماعی می آید و موجب می شود به یک رویکرد رفتاری تبدیل شود.
وی گفت: زمانی یک بهم ریختگی زبانی با رویکرد فراساختگی در بین بازاریان به نام ‘ زبان زرگری’ که نوعی رمزگذاری روی واژگان بود رواج داشت و چون رویکرد اجتماعی نداشت به سرعت از یادها رفت.
به گزارش ایرنا، اکنون در برخی از روستاها و شهرهای مختلف زبان مادری تکلم می شود اما اگر نوجوانان و جوانان از این زبان صیانت نکنند ممکن از در شبکه های اجتماعی دست خوش تغییرات شود و واژگان جدید جای واژگان اصیل را بگیرند.
گزارش از : محمود رئیسی
۲۰۹۷
انتهای پیام /*