به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، تروریست های داعش از زمان اعلام آغاز خلافت خود در ماه های پایانی سال ۱۳۹۲ تا آبان ماه امسال که آخرین پایگاه خود را در شهر ابوکمال در سوریه واگذار کردند، بسیاری از آثار تاریخی برجای مانده در سوریه و عراق را به ویرانه تبدیل و با خاک یکسان کردند.
گروهک تکفیری داعش در مدت تسلط خود بر مناطقی از عراق و سوریه، در اقدام ضد بشری با هجوم به موزه ها و مکان های تاریخی، بسیاری از اشیای باستانی را با پتک جهل و نادانی خود نابود کرد.
داعش بسیاری از مکان های تاریخی را پس از تخریب و آسیب های غیرقابل جبران به پایگاهی برای انجام اعمال تروریستی خود تبدیل کرد و علاوه بر جنایات بسیار مهمترین آثار تاریخی تمدن بشری ارزشمند و با قدمت را ویران ساخت.
** داعش چه آثار تاریخی را از بین برد؟
ورود عناصر داعش به هر شهر پس از تجاوز به جان و مال ساکنان منطقه، با تخریب آثار تاریخی و ملی همراه بوده است. داعش در کارنامه سیاه ویرانگری های خود از جمله حمله به آثار باستانی تخریب مقبره یونس نبی، موزه نینوا، شهر باستانی نمرود، شهر باستانی هترا ، تصرف پالمیرا و نابودی آثار باستانی این شهر را ثبت کرده است.
تکفیری های داعش در سال ۹۲، مقبره یونس نبی در شهر موصل عراق را به طور کامل منفجر کردند. پس از آن در اسفند ماه سال ۹۳ به موزه تاریخی شهر نینوا یورش برده و در ویدئویی چگونگی تخریب تندیس های تاریخی این موزه در موصل را به تصویر کشیدند.
آنان با تیشه، چکش و پرتاب آثار تاریخی از ارتفاع بلند، تندیس های ارزشمند را خرد کرده و ویران می ساختند. برخی از این تندیس ها، به قرن هشتم پیش از میلاد تعلق داشت. موزه نینوا آثار ارزشمندی از موزه های جهان را در خود جای داده بوده که اینک از بین رفته است .
در همین زمان، داعش با هدف آنچه «مبارزه با بت پرسی» می خواندند، با بولدوزر و مواد منفجره، باقی مانده های شهر باستانی نمرود را از بین بردند. این شهر آشوری باستانی که در ساحل رود دجله قرارگرفته ، توسط نخستین پادشاه آشوری ساخته شد و به قرن سیزدهم قبل از میلاد تعلق داشت. نمرود، نگین تمدن آشوری شناخته می شد. سازمان یونسکو تخریب شهر نمرود را جنایت جنگی خواند.
شهر باستانی هترا هم که متعلق به دوره اشکانیان بود زیر یورش داعش در اسفند ماه ۹۳ از بین رفت. این اقدام باعث خشم و تاثر بسیاری از باستان شناسان شد.
هترا با معماری ویژه در استان نینوا قرار داشت. این شهر آثار بسیاری از سه نوع تمدن ایرانی، یونانی و رومی را در خود جای داده و از معدود آثار برجای مانده از دوره اشکانی بود.
اندکی بعد یعنی در اردیبهشت ۹۴ شهر باستانی پالمیرا به دست دولت خودخوانده اسلامی عراق و شام افتاد.
فرمانده عملیات داعش در باره شهر باستانی پالمیرا در یک شبکه رادیویی در سوریه گفت: «ما آن طور که بسیاری فکر می‌کنند با بولدوزر به این شهر حمله نمی کنیم، ما این شهر باستانی را ویران نمی کنیم، اما مجسمه های موجود در آن را که گمراهان پرستش می کردند، پودر خواهیم کرد.»
اکنون پالمیرا رنگ وبوی آزادی را به خود دیده است اما بدون ابنیه های تاریخی. این شهر که بقایای شکوه تاریخی دو هزار ساله بود در زمان تسلط داعش بسیاری از بناهای خود را از دست داد و ساکنان آن آواره و قربانی شدند.
تروریست ها در زمان اشغال، آمفی تئاتر پالمیرا را به صحنه ای برای نمایش اعدام های عمومی خود تبدیل کرده بودند و «خالد الاسعد» باستان شناس و رئیس سابق آثار باستانی این شهر را کشتند. معبدهای دو هزارساله پالمیرا که قدمت آن به سال ۲۰۰ سال پس از میلاد می رسید نیز منفجر شد. پالمیرا به «عروس کویر» شهرت داشت.
آثار تاریخی با قدمت هشت هزار ساله در منطقه صالحیه در حومه دیرالزورِ سوریه نیز از دست داعش در امان نماند و این گروه تروریستی ویدئویی منتشر کرد که در آن اعضای داعش در حال تخریب مجسمه ها و آثار تاریخی در غرب شهر بوکمال بودند. صالحیه در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته و از مناطق تاریخی بین النهرین به شمار می رفت.
موزه موصل که دومین موزه بزرگ عراق به شمار می رفت زیر پتک و مته های برقی تروریست های داعش به ویرانه ای دیگر تبدیل شد. این موزه آثار تاریخی ارزشمندی که از شهرهای هترا و نینوا به دست آمده را در خود جای داده بود. کتاب و دستنوشته های کتابخانه ملی موصل هم به این بهانه که با آموزه های دین اسلام مطابقت ندارد به آتش کشیده شد.
تخریب قبور مسلمانان و دیگر مذاهب، تخریب قبور تاریخی و مذهبی در سوریه، نبش قبور متبرکه پیامبرانی همانند حضرت یونس (ع)، جرجیس و شیث، غارت و ویرانی تل عجاجه و تل براک در شمال شرقی سوریه که دارای عتیقه های باستانی سه هزار ساله بوده، غارت و تخریب شهر ۲۷۰۰ ساله خُرساباد در شمال عراق، یورش به منطقه راکا در شهر سوریه و تخریب مجسمه های ورودی شهر باقی مانده از عصر آهن از دیگر اعمال وحشیانه داعش در تخریب آثاری ملی و فرهنگی اقوام بود.
** ویرانی تاریخ و تمدن به بهانه های ایدئولوژیکی
داعش برای قلع و قمع آثار باستانی و از بین بردن نشانه های هویت فرهنگی اقوامی مانند آشوری ها، کلدانی ها، ایزدی ها ، کردها و غیره دلایل واهی چون بت شکنی و از بین بردن آثار بت پرستی را مطرح می ساخت. از سوی دیگر، تکفیری ها به بهانه آنچه بت شکنی می خواندند، سودهای دیگری از طریق قاچاق و فروش عتیقه از موزه ها و سایت های باستانی سوریه و عراق کسب می کردند. این گروه از این راه به دنبال تامین مالی برای جنگ افروزی های خود بودند.
گروه تفکیری داعش با ادعای دلایل ایدئولوژیکی برای از بین بردن آثار تاریخی مدعی بود که هنرهای تجسمی تفاسیر واقعی و حقیقی از اسلام است که ممنوع و حرام به شمار می رود. عناد با فرهنگ تنها مختص داعش و گروه های افراطی و تکفیری نبوده است.
به جز اقدام طالبان در از بین بردن مجسمه های باقی مانده از قرن ششم و متعلق به بودا در بامیان در سال ۲۰۰۱میلادی، نمونه این دست رفتارها را در طول جنگ های قرن های هشتم و سیزدهم میلادی، جنگ های صلیبی و جنگ داخلی انگلستان شاهد بودیم.
جدا از انگیزه های فرهنگی و باورهای دینی و مذهبی، دلایل عمیق سیاسی نیز عامل دیگری بر نابود ساختن فرهنگ و تاریخ در جریان جنگ ها و شکل گیری گروه های اعتقادی به شمار می رود.
بسیاری از تاریخ شناسان و تحلیلگران سیاسی حمله های داعش به اماکن باستانی را حمله ای وحشیانه به حافظه جمعی بشر قلمداد کردند که به روشنی از خشونت بی معنایی روایت می کند که با ظهور تکفیری های داعش به راه افتاد.
به باور تحلیلگران، این گروه تروریستی نشانه های تاریخ بزرگ عراق را نابود می کند چرا که ناچار است، تاریخ را گواهی بر یک جایگزین عالی برای پوچ گرایی وحشیانه خود به کار گیرد.
** خشم جهان از تخریب آثار باستانی به دست داعش
هجوم بی رحمانه تروریست های داعش به آثار تاریخی و باستانی در سه سال گذشته قلب باستان شناسان و تاریخ دوستان جهان را به درد آورد. بسیاری از اشیاء و مکان های از بین رفته در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده بودند.
اشیا و آثار باستانی نابوده شده در عراق و سوریه میراث جهانی بود که کارشناسان یونسکو بارها نسبت به نابودی آن ها ابراز نگرانی کردند. تخریب آثار ارزشمند تاریخی به دست تروریست های داعش و انتشار ویدئو و تصاویر این اقدام خشم مجامع فرهنگی، باستان شناسان و علاقه مندان به حفظ آثار تاریخی در سطح بین المللی را در پی داشت.
اقدامات تخریبگرانه داعش باعث شد تا شورای امنیت سازمان ملل در فروردین امسال قطعنامه ای تصویب کند. بر این اساس جامعه جهانی ملزم شد تا ضمن حمایت از میراث فرهنگی، در مقابل تخریب و قاچاق این آثار در شرایط جنگ مسلحانه توسط گروه های تروریستی واکنش نشان دهد.
در بخشی از این بیانیه آمده است: چنانچه این گروه ها علیه میراث فرهنگی اقدام مسلحانه کنند به مثابه جنایت علیه بشریت تلقی شده و شورای امنیت حق دارد برای مقابله اقدام نظامی کند.
موضوعی که چندی پیش نیز توسط «فرهاد نظری» مدیرکل ثبت آثار تاریخی و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی کشور عنوان شد ، وی گفت : داعش با تخریب آثار تاریخی و باستانی عراق و سوریه مرتکب جنایت علیه بشریت شده است.
گروه های تکفیری چون داعش و پیش از آن طالبان، دایره نفی و طرد گسترده ای دارند که هیچ دین و آیینی را به جز خود نپذیرفته و روا نمی دانند. این ویژگی تمام گروه های تروریستی و تکفیری است که در میان جهل و تاریکی محبوس گشته اند.
داعش با تخریب آثار باستانی به دنبال تثبیت خود بود و به جز بهره برداری های اقتصادی از غارت آثار تاریخی به دنبال ایجاد تفکرات و رفتارهای تازه بر اساس اعتقادات خود بود. داعش به پایان راه خود رسید اما آثار تاریخی و گردشگری که در عراق و سوریه از بین برد، همچون زخمی بر پیکر تمدن و تاریخ بشر باقی خواهد ماند.
پژوهشم** ۹۲۸۳** ۱۶۰۱**خبرنگار: فرشته ذبیحیان** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید
انتهای پیام /*