به گزارش ایرنا، به طور عمده عوامل اقلیمی مانند سیل و زلزله و همچنین شرایط انسانی مانند بهره برداری های مختلف اقتصادی ، صنعتی و اجتماعی سالانه بر گستره تخریب آثار ملی تاریخی و فرهنگی به جامانده از تاریخ کهن کشور می‌افزاید.
«تبدیل سمنان از معبر به مقصد» شعار و هدفگذاری اصلی استان سمنان در مسیر توسعه و حوزه گردشگری تعیین شده که این امر نیازمند تقویت زیرساخت‌های گردشگری است اما تخریب آثار تاریخی مانع نهادینه شدن این شعار و زمینه ساز از بین رفتن آثار باستانی به جا مانده و ضربه‌ای مهلک بر پیکره بناهای تاریخی سمنان است.
باید پذیرفت که تخریب فرسایشی آثار تاریخی با قدمت چند هزار ساله، ثبات این استان به عنوان معبر و نه مقصد گردشگری را همچنان محفوظ نگه می دارد.
مسیر اصلی ریلی تهران- مشهد که بخش مهمی از آن زیرپوشش ناحیه شمال شرق(۱) قرار دارد از استان سمنان عبور می کند و تپه حصار در فاصله پنج کیلومتری در مسیر ریلی دامغان به شاهرود قرار دارد، یعنی خط ریلی در دو مسیر رفت و برگشت از دل تپه حصار دامغان عبور می کند، طراحی این خط ریلی از ابتدای طراحی این مسیر از پیش از انقلاب انجام شده و همچنان قطارها از این دو خط از میان این منطقه تاریخی عبور می‌کنند.
تپه حصار دامغان این روزها دچار تخریب فرسایشی به دلیل عبور روزانه ۸۰ رام قطار تهران- مشهد از دل آن است و باید برای حفظ این میراث کهن اقدام کرد.
به گفته کارشناسان عبور قطارهایی که از پیکره تپه حصار دامغان می گذرد تا ۱۰۰ سال آینده اثری از این میراث کهن برجای نخواهد گذاشت و باید با جابه جایی خط ریلی قطار و یا احداث پل برای خط ریلی، برای حفظ و احیا این اثر ملی اقدام کرد.
گذشته از آسیب های وارد شده بر پیکر تپه حصار دامغان به دلیل کاوش این بنای تاریخی در دوره های پیشین ، لزوم همکاری جدی وزارت راه و شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای ترمیم این یادگار کهن ضروری است.
شناخت قابلیت ها و ظرفیت های تاریخی و منحصربه فرد تپه حصار دامغان می تواند مسوولان استانی را برای حفظ این میراث ماندگار کمی تامل وادارد.
استان سمنان دارای ۶۲ مرکز اقامتی شامل ۱۰ هتل، ۲ هتل آپارتمان، پنج مهمان‌پذیر، ۳۴ اقامتگاه بوم گردی، هفت خانه مسافر، یک متل و سه مجتمع، محوطه و مجموعه گردشگری وجود دارد و این واحدها در مجموع دارای یک هزار و ۸۹ تخت برای اقامت گردشگران است و ظرفیت اقامتی رسمی در استان سمنان حدود ۲ هزار نفر شب است، اما باید درک کرد که این اقامت ها برای چه ساخته شده اند، برای پذیرش گردشگر و بازدیدکننده از آثار تاریخی، اما نه آثار کهن میراث فرهنگی که در معرض خطر قرار دارد.
بیش از یکهزار اثر تاریخی ، فرهنگی و طبیعی در استان سمنان شناسایی شده که بیش از ۷۰۰ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که تپه حصار دامغان با قدمت بیش از هفت هزار سال هم در این فهرست قرار دارد که روز به روز بر پیکره تخریب این آثار کهن به دلایل مختلف افزوده می شود.
** تاریخچه تپه حصار دامغان
تپه حصار دامغان اولین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت، در نتیجه کاوش‌ها، روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است، از زمان کاوش‌های اشمیت در تپه حصار این محوطه به‌عنوان یکی از محوطه‌های مبنا برای شناسایی فرهنگ‌های هم‌زمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان‌شناسان است.
در سال ۱۳۵۵ هیاتی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران به سرپرستی رابرت دایسون و موریتزیو توزی کاوش‌هایی در تپه حصار انجام دادند، هدف از این کاوش‌ها بازنگری مواد به‌دست‌آمده و دوره‌بندی فرهنگی توسط اشمیت بود، براثر این کاوش‌ها روشن شد که تپه حصار در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است. در سال ۱۳۷۳ تپه حصار برای سومین بار مورد کاوش قرار گرفت، در آن سال قرار بود خط دوم راه‌آهن تهران- مشهد که در زمان پهلوی اول در دل تپه حصار ایجادشده بود ساخته شود، این کاوش‌ها به سرپرستی احسان یغمائی، نتایجی قابل‌توجه در برداشت ازجمله کشف شماری گل نبشته به خط میخی بابلی قدیم که هنوز خوانده‌نشده است.
این گل نبشته‌ها که قدمت آنها به سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد، شاهد بسیار خوبی بر وجود مبادلات فرهنگی بین تمدن‌های بین‌النهرین و فلات ایران است که جزئیات آن هنوز بر ما روشن نیست.
بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده و سن سنجی‌های مطلق به روش کربن ۱۴ تاریخ قدیمی‌ترین لایه‌های تپه حصار به اواسط هزاره پنجم قبل از میلاد بازمی‌گردد.
در گمانه‌زنی‌های سال ۱۳۸۵ به‌منظور تعیین محدوده واقعی این محوطه، با کشف گورستانی از عصر آهن یعنی ۵۵۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد در غرب تپه حصار مشخص شد که این محوطه، برخلاف آنچه تصور می‌شد، پس از عصر مفرغ نیز مورد سکونتِ اقوامی بوده است.
** میراث فرهنگی سمنان مخالف عبور خط ریلی از محوطه تاریخی تپه حصار
مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان سمنان گفت: تپه حصار دامغان یکی از بناهای تاریخی منحصربه فرد کشوراست و به دلیل ریل گذاری که قبل از انقلاب در این منطقه شد ، تاکنون اداره کل راه آهن شمالشرق(۱) نتوانست مسیری جایگزین برای کاهش آسیب رسانی به این آثار ملی انجام ایجاد کند.
حسین خواجه بیدختی بیان کرد: این تپه یکی از منطقه های اساسی برای شناخت و کاوش ادوار مختلف حیات بشر است و اداره کل میراث فرهنگی سمنان با تمام توان از این میراث ارزشمند حفاظت می کند.
وی خاطرنشان کرد: همواره دل نگرانی های فراوانی با وجود عبور روزانه بیش از ۸۰ رام قطار تهران- مشهد از دل تپه حصار دامغان وجود داشته و باید راه آهن شمال شرق(۱) با تخصیص اعتبار، مسیرهای جایگزینی را به سازمان میراث فرهنگی ارایه دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری استان سمنان با رد شایعه عبور خط سوم و مترو پرسرعت تهران- مشهد از دل تپه حصار دامغان، گفت: برنامه هایی برای جابه جایی این ۲ ریل قطار وجود دارد و به هیچ عنوان اجازه نخواهیم داد بناهای تاریخی سمنان به خاطر بی‌تدبیری تخریب شود.
** اهمیت تپه حصار دامغان در ریل گذاری دوران پهلوی اول لحاظ نشد
کورش روستایی، باستان شناس در رابطه با تخریب فرسایشی بافت تپه حصار دامغان گفت: این بنای تاریخی براساس کاوش های اولیه بیش از هفت هزار سال قدمت دارد و بی خردی که در دوران پهلوی اول برای ریل گذاری انجام شد ، به اهمیت این ابنیه تاریخی توجه ای نشد.
وی خاطرنشان کرد: قبل از انقلاب به دلیل توجه به رشد و توسعه در زمینه های صنعتی و اقتصادی حفظ بسیاری از آثار تاریخی مدنظر مسوولان دستگاه های اجرایی قرار نمی گرفت، اما بعد از مدتی با کاوش های قابل توجه و مطالعات فراوانی که در تپه حصار دامغان شد اهمیت این کهن میراث مورد توجه قرار گفت.
وی تصریح کرد: بر اساس برآوردهای اولیه اگر مسیرهای جایگزینی برای عبور قطارتهران- مشهد در نظر گرفته نشود، در یکصدسال آینده اثری از این ابنیه تاریخی در دامغان نخواهد بود.
وی تصریح کرد: حفرهای غیرقانونی یکی دیگر از دلایل تخریب زودهنگام این آثار تاریخی است و باید دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به شدت با سودجویان برخورد کنند.
کارشناس میراث فرهنگی گفت: آثار تاریخی ایران برای ماندگاری نیازمند توجه دارد و باید این رویکرد مهم را بپذیریم که تخصیص اعتبار در کنار مدیریتی اصولی می تواند آثار تاریخی ایران را از تخریب نجات دهد.
**احیای تپه حصار به افزایش اشتغال در دامغان کمک می کند
فرماندار دامغان گفت: تپه حصار دامغان چشم و چراغ آثار تاریخی استان سمنان است و در چند سال گذشته مکاتبه های زیادی با سازمان میراث فرهنگی برای حفظ و احیا این بنای تاریخی شده است.
علی اصغرمجد خاطرنشان کرد: در دولت تدبیر وامید با همکاری های قابل توجه ای که دستگاه قضایی و انتظامی استان با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان داشتند تا حدود زیادی از حفرهای غیرمجاز گروهی از سودجویان و قاچاقچیان در تپه حصار دامغان کاهش یافت و اکنون مهم ترین دغدغه برای حفظ این میراث عبور ریل قطار از دل این بنای تاریخی است.
مجد تصریح کرد: اگر این آثار تاریخی به معنی واقعی احیا شود، می توان برای افزایش اشتغال و رونق کسب و کار در دامغان برنامه ریزی کرد و باید با رویکردی اصولی و اتخاذ برنامه ای مدون برای اجرای این طرح اقدام کرد.
وی اضافه کرد: برنامه های کارشناسی از سوی اداره میراث فرهنگی دامغان و اداره کل راه آهن شمال شرق برای انتخاب مسیرجایگزین برنامه ریزی شده است که امیدواریم با هماهنگی و وحدت مسوولان در کمترین زمان ممکن این طرح اجرایی شود.
** ۱۶۰ هکتار از وسعت تپه حصار دامغان سایت موزه می شود
رییس اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری شهرستان دامغان گفت: اجرای طرح سایت موزه در تپه حصار دامغان برنامه ریزی شده است اما به دلیل آماده نبودن امکانات رفاهی مطلوب در این منطقه تاکنون این طرح اجرایی نشده است.
معصومه داوودیان خاطرنشان کرد: براساس مطالعات انجام شده در این تپه، این منطقه ظرفیت سایت موزه شدن را دارد و در تمامی نقاط این تپه آثاری از زیست انسان در دوران پارینه سنگی مشهود است.
وی خاطرنشان کرد: مطالعات فراوانی درچند سال گذشته برای شناسایی ظرفیتهای تپه حصار دامغان برای راه اندازی چند هتل و اقامتگاه برای حضور گردشگر در همجواری آن انجام شده اما به دلیل عبور ریل قطار تاکنون این برنامه ها اجرایی نشده است.
داوودیان گفت: باید برای افزایش اشتغال و رونق کسب وکار در دامغان به حفظ آثار تاریخی توجه کرد و با این رویکرد می توان میراث کهن گذشته را به نسل های آینده انتقال داد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دامغان گفت: انتقال و جابه جایی ریل قطار در تپه حصار دامغان نیازمند تصمیمات کلان کشوری و راهبردی است و باید مسوولان امر در سطح کشوری برنامه های عملیاتی تدوین کنند.
** تغییر مسیر خط راه آهن برای حفظ تپه حصار نیازمند تصمیم ملی
نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی گفت: خط راه آهن تهران- مشهد به استحکام محوطه تاریخی تپه حصار با قدمت هفت هزارسال در دامغان آسیب می‌زند.
ابوالفضل حسن بیگی افزود: خط ریلی راه آهن مسیر تهران- مشهد که از مسیرهای پر تردد ریلی کشور است از دل محوطه تاریخی تپه حصار دامغان در استان سمنان عبور می‌کند و با توجه به طراحی مسیر این خط ریلی از حدود ۷۰ سال قبل در زمان احداث راه‌آهن کشور، باید برای حفظ محوطه تاریخی تپه حصار در دامغان فکر جدیدی کرد.
وی با اشاره به اینکه مجموعه تپه حصار در جنوب شهر دامغان در حوالی روستای حیدرآباد در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده و قدمت آن به دوران پیش از هزاره چهارم تا هزاره نخست پیش از میلاد می‌رسد، یادآور شد: تپه تاریخی حصار از آثار باستانی و ارزشمند دامغان در استان سمنان است که باید با حفظ این میراث ماندگار برای رونق گردشگری در این شهرستان تلاش کرد.
وی خاطرنشان کرد: لرزش هایی که به واسطه تردد قطارهای تهران- مشهد، عبوری از استان سمنان که از دل تپه حصار دامغان می گذرد به وجود می‌آید به پیکره این محوطه تاریخی آسیب وارد می‌کند و این امر در کاهش استحکام این بنای تاریخی تاثیرگذار است و باید برای رفع این نقیصه برنامه های عملیاتی و جامعی وضع شود.
حسن بیگی ادامه داد: یکی از راهکارهای مهم برای حفظ این محوطه تاریخی، انتقال خطوط راه آهن از مسیر تپه حصار به مناطق دیگراست و اکنون نظرات کارشناسی برای انتقال خطوط ریلی در این منطقه در حال انجام است.
نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: احداث پل برای عبور قطار از دیگر اقداماتی است که می توان با تخصیص اعتبار از این محوطه تاریخی تپه حصار حفاظت کرد.
وی خاطرنشان کرد: برای افزایش اشتغال و رونق کسب و کار در استان سمنان باید به نوسازی و احیای بناها و آثار تاریخی توجه شود و در برنامه ششم توسعه اعتبار خوبی برای حفظ و احیای میراث ملموس و غیرملموس در نظر گرفته شده است.
نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از اقدامات موثر نوسازی و رونق گردشگری در مناطق مختلف استان سمنان، ورود فعالان اقتصادی و بخش خصوصی برای سرمایه در این بخش است و باید دولت دوازدهم در این مسیر قدم های جدی تری بردارد.
**مطالعات کارشناسی برای انتقال خط ریلی از تپه حصار در دست بررسی است
مدیرکل راه آهن شمالشرق(۱) گفت: همواره این اداره کل در برنامه های کاوشی که سازمان میراث فرهنگی کشور در تپه حصار دامغان داشته، نظر مثبت و همراهی لازم را اتخاذ کرده است.
فرشاد زادخور خاطرنشان کرد: وزارت راه و شهرسازی در چند سال گذشته اعتبارات قابل توجهی را برای اجرای عملیات کاوش در تپه حصار دامغان به میراث فرهنگی پرداخت کرده است و با اعلام نظرات کارشناسی این اداره کل آماده جابه جا کردن ریل است.
زادخور تصریح کرد: تنها عبور ریل قطار به این آثار تاریخی آسیب نمی زند بلکه گزارش های چند سال گذشته نشان می دهد کاوش های غیرقانونی و کشت محصولات کشاورزی در فاصله بسیار نزدیک، تخریب این اثر تاریخی را تشدید کرده و سهم مهمی در تخریب آن داشته است.
مدیرکل راه آهن شمال شرق(۱) گفت: به هیچ عنوان انتقال خط سه مترو پرسرعت تهران- مشهد از دل تپه حصار دامغان صحت ندارد و با برنامه ریزی های انجام شده و اتخاذ تصمیمات کلان به احتمال فراوان در آینده ای نزدیک این ۲ خط ریلی که از دل این آثار تاریخی می گذرد هم جابه جا می شود.
۷۳۳۹/۶۱۰۳ گزارش: محمدرضا یوسف نژاد ** انتشاردهنده: مصطفی دهقان
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ کانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه کنید.
انتهای پیام /*