حجم تخریب فعالیت غیر اصولی یک معدن بوکسیت حیات قله #شاهوار را به عنوان سرمنشأ تمدن چند هزارساله #شاهرود نشانه گرفته است.
به گزارش خبرگزاری مهر، ارتفاعات شاهوار شاهرود هفته گذشته میزبان گروه های کوهنوردی، طبیعت دوست و جمعی از اهالی منطقه خصوصا روستای تاش بود تا از طریق تشکیل زنجیره انسانی بتوان صدای خاموش بلندترین بام استان سمنان را به گوش مسئولان رساند.
معدن بوکسیت با برداشت های سه هزار تنی از کوه شاهوار به قتلگاه درختان اُرس بدل شده و معدن کاران بدون توجه به میراث هزارساله پوشش گیاهی ارزشمند منطقه درختان را زیر نخاله و شن های معدن دفن می کنند و از سوی دیگر این فعالیت های معدنی آلودگی آب و سرچشمه های منطقه را نیز در بردارد که اگر فکری برای آن نشود دیر یا زود شاهوار و طبیعت بکر آن برای همیشه از بین خواهد رفت. عملیات بهره برداری از معدن بوکسیت در دامنه های شاهوار شاهرود از سال۹۲ باهدف تأمین نیاز کارخانه آلومینای ایران آغاز شد و اکنون پس از چهار سال تخریب های گسترده ای را در منطقه ایجاد کرده است. مدیرکل محیط زیست استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره پایش زیست محیطی منطقه شاهوار، گفت: اخطارها و تخلفات برداشت معدن بدون ملاحظات زیست محیطی را به سازمان صنایع و معادن منعکس و اعلام کردیم، این واحد دارای مشکلاتی است و پیگیر هستیم تا معضلات را رفع کنیم، کارشناسان آب وخاک برای آزمایش میزان آلودگی به منطقه اعزام شده اند تا در بررسی های بعدی بدانیم آیا آلودگی ها بر سرچشمه تأثیر داشته یا خیر؟ که بر اساس خود اظهاری نتیجه آزمایش مثبت بود حال باید دید در تازه ترین بررسی ها نتایج آزمایشگاهی چه خواهد شد.
عباسعلی دامنگیر در ادامه تصریح کرد: بر اساس قانون بحث خود اظهاری معادن را در دستور کار قرار دادیم تا واحدهای صنعتی و معادن خودشان با کارشناسان محیط زیست برای بررسی میزان آلایندگی واحد عقد قرارداد کنند و اگر مواردی مشاهده شود بلافاصله مراتب گزارش و مورد رسیدگی قرار گیرد ولی در این بین وزارت صنعت و معدن نیز باید نظارت بیشتری انجام دهد.
وی افزود: در خصوص معدن سنگ های قیمتی دامغان نیز مخالفت خود را صریح اعلام کردیم چراکه زیستگاه حساسی ازنظر حیات وحش محسوب می شود و ایجاد معدن این زیستگاه را تحت تأثیر قرار می دهد ولی قرار شد استاندار با نماینده دستگاه های مربوط این منطقه را مورد بازدید قرار دهند تا با بررسی های میدانی درباره آن تصمیم گیری شود.
مدیرکل محیط زیست استان سمنان در پاسخ به سؤالی مبنی بر تپه خواری اطراف روستای طرود شاهرود هم افزود: داخل منطقه طرود و لجنه اجازه هیچ گونه مجوز اکتشاف و بهره برداری از سوی محیط زیست داده نشده و وزارت صنایع و معادن هم برای احداث معادن در این منطقه مخالف است و این کوه خواری و تپه خواری متعلق به حوزه استان سمنان نیست.
دامنگیر اضافه کرد: کنترل فعالیت های معادن و به ویژه معدن تاش در دستور کار سازمان محیط زیست قرار دارد و چنانچه آلودگی های زیست محیطی منطقه در آزمایش های تکمیلی محرز شود و ادامه فعالیت برای محیط زیست خطرآفرین باشد لذا طبق قانون پرونده برای بررسی های بیشتر تحویل مراجع قضائی خواهد شد. رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود نیز درباره تخریب کوه شاهوار و فعالیت معدن بوکسیت در گفتگو با خبرنگار مهر ابراز داشت: این سازمان با هرگونه اقدامی که چهره منابع ملی را مخدوش کند مخالف است و باید گفت تنها موزه ها و صنایع دستی و آثار به جای مانده از نیاکان برای ما حائز اهمیت نیست بلکه دراین بین منابع ملی ارزشمندی وجود دارد که باید به آن ها توجه شود. حمیدرضا حسنی در ادامه تصریح کرد: احداث جاده جنگل ابر، بردن ماسه های طرود بدون مجوز و معدن تاش ازجمله مواردی است که میراث فرهنگی به شدت برای آن حساس است چراکه میراث ملی برای کشور محسوب می شوند که باید از آن حفاظت و صیانت کرد.
وی افزود: با توجه به اینکه شاهوار سالانه هزاران کوهنورد را از اقصی نقاط کشور به سوی خود معطوف می کند طرح گردشگری روستای تاش از ابتدا موردتوجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود اما در آن زمان هیچ گونه همکاری صورت نگرفت درحالی که تجربه موفق قلعه بالا به خوبی نشان داد که شاهرود از قابلیت های مطلوبی در حوزه گردشگری برخوردار است که باید به آن بها داد.
گیاه شناس و استاد دانشگاه تهران که به تازگی از منطقه بازدید داشته است در گفتگو با خبرنگار مهر، ابراز داشت: تجربه معدن کاوی در ایران به خوبی نشان داد بهره برداری غیراصولی معادن و مدفون کردن پوشش گیاهی ارزشمند شاهوار هیچ دستاورد مطلوبی برای منطقه به جز وقوع سیلاب و آلودگی چشمه ها و آب ها را در بر نخواهد داشت.
حسین آخانی در ادامه تصریح کرد: با توجه به اینکه باغداری شغل اکثریت مردم تاش شاهرود محسوب می شود آسیب های ناشی از معدن بوکسیت آلومینای تاش باگذشت زمان بر درختان میوه که محل کسب و کار مردم منطقه است، اثرگذار خواهد بود و باعث خشک شدن درختان نیز می شود.
دبیر ستاد حفاظت از محیط زیست شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه سرعت ویرانگری در کوه شاهوار بسیار خیره کننده و نگران کننده است، ابراز داشت: زمانی یک پروژه مطلوب عمرانی می خواهد به بهره برداری برسد سال ها طول می کشد و این جای بسی تأسف است که در تخریب ها به صورت افسارگسیخته حرکت می کنیم، یک مجموعه که بیشتر فعالیت های آن غیرقانونی و فراتر از مجوزها است با چنین سرعت خیره کننده ای به سوی ویرانگری، کوه را می شکافد. امیرحسین ولیان با بیان اینکه سرعت وقوع این فاجعه ملی زیاد است، ادامه داد: روز بلایای طبیعی همه مسئولان ادارات تنها با شعار و همایش برنامه های خود را پیش می برند و سؤال اینجاست آیا از این بدتر می توانیم زمینه برای وقوع سیل فراهم کنیم؟ از ارتفاع سه هزار و ۴۰۰ متری کوه شاهوار بدترین زمینه را برای سیل مخرب ایجادشده است و زمانی متوجه این موضوع خواهیم شد که کار به اتمام رسیده و آثار زیان بار بهره برداری غیراصولی معدن آلومینا، روستای تاش را دستخوش حوادث تلخ کرده است.
وی افزود: آیا معدن آلومینا یک بیابان زایی در دل کوهستان نیست؟ و سکوت مسئولان درواقع حرکت در راستای بیابان زایی محسوب می شود، فعالیت افسارگسیخته معدن از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه، درختان ارس مدفون شده، وجود گردوخاک در منطقه آلودگی چشمه های آب را در بردارد که در آینده نه چندان دور از کوه شاهوار تنها یک بیابان ویران باقی خواهد گذاشت.
دبیر ستاد حفاظت از طبیعت شاهرود ضمن تأکید بر اینکه تمدن چند هزارساله این شهرستان از چشمه های آب شاهوار سرمنشأ می گیرد، ابراز داشت: باید از این تمدن چندین هزارساله پاسداری کنیم، هنوز هم دیر نیست و می توان جلوی پیش روی تخریب ها را گرفت و باید گفت این حجم تخریب بسیار فراتر از آن است که یک سمن یا نهاد بتواند به تنهایی از عهده آن برآید و عزم ملی و جهادی همه مسئولان را می طلبد تا بتوانیم با کمک یکدیگر برای نجات شاهوار تلاش کنیم. رئیس سابق محیط زیست شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره تأثیر معدن بر حیات وحش منطقه شاهوار، گفت: این منطقه یکی از زیستگاه های اصلی خرس قهوه ای به شمار می رود که آثار به جای مانده نشان می دهد خرس احتمالاً از این محل رفته و تنها می توان قوچ و میش در ارتفاعات به وسیله دوربین شکاری دید ولی چیزی که عیان است زیستگاه و رویشگاه باید حفظ شود.
محمود جلالی ادامه داد: زیستگاه شاهوار به هم خورده است و احتمال کوچ حیات وحش وجود دارد اگر از زیستگاه صیانت و ۱۰ سال منطقه را حفاظت کنیم احتمال برگشت آن ها وجود دارد ولی زمین زمانی به هم خورد نمی توان کاری انجام داد آیا اگر روی آسفالت بذر گندم بپاشیم سبز خواهد شد؟ وی افزود: مشکلات زیستی بسیاری برای منطقه ایجادشده است عدم تعادل زیستی در منطقه آسیب های زیادی را در بردارد و باید پرسید چرا برخوردی با آن نمی شود اکثر چشمه ها از بین رفتند و متأسفانه در این تخریب ها مسئولان تنها سکوت اختیار کردند.
رئیس سابق محیط زیست شاهرود به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر اینکه اگر الآن جلوی پیش روی معدن گرفته شود چند سال طول می کشد تا نزدیک به آن حالت قبلی خود برسد؟، ابراز داشت: متأسفانه به نحوی تعادل زمین برهم خورده که در برخی قسمت ها امکان جبران به هیچ وجه وجود ندارد زمانی معدن بهره برداری می شود قبل از شروع کار تعهد گرفته می شود که تا پایان بهره برداری طبیعت را به وضع قبلی بازگردانند و یا خسارت پرداخت کنند که متأسفانه نقض قانون به شکل آشکاری به چشم می خورد.
جلالی ادامه داد: پیمانکاران باید راه های فرعی ایجادشده را مسدود و با درختکاری شیب های ایجادشده را کم کنند و اقداماتی صورت دهند که سیلاب ایجاد نشود این حالت لجام گسیخته موقع بهره برداری معدن شاهوار درست مانند فردی است که می خواهد یک چیزی را بردارد و دقت نمی کند و تنها با تخریب کار خود را پیش می راند.
وی افزود: متأسفانه قوانین معدن داری را نه تنها پیمانکاران بلکه مسئولان نیز هم رعایت نکردند جاده عریض نشان می دهد این رگه های بوکسیت تا آن سوی شاهوار نیز ادامه دارد و از هزینه های انجام شده چنین به نظر می رسد بهره برداری برای کل منطقه شاهوار صورت گرفته باشد اساس کار نشان می دهد که جاهای بیشتری را پیمانکاران مدنظر قراردادند. یک فعال محیط زیست نیز بابیان اینکه رگه های معدنی در شاهوار شاهرود به صورت مارپیچ تا خود ارتفاع وجود دارد و اگر بخواهند با این روند مسیر را طی کنند و به قله برسند چه چیزی از شاهوار باقی خواهند ماند، ابراز داشت: چهار ضلع را باید معدن کاران بشکافند تا به رگه های بوکسیت برسند و همین امر تخریب را چندین برابر می کند، شاهوار بزرگ ترین قله البرز شرقی و یکی از مکان هایی که کوهنوردان کشور باید با صعود از آن آمادگی لازم را برای قله دماوند کسب کنند. محسن ابراهیمی در ادامه تصریح کرد: زمانی تا ارتفاع سه هزار و ۴۰۰ متری را می توان با ماشین طی کرد جذابیتی برای کوهنوردان وجود نخواهد داشت لذا این نگرانی وجود دارد که با جابه جایی سرشاخه های آب های زیرزمینی ریز گردهای سمی شامل سیلیس و فلزات سنگین به راحتی وارد آب های زیرزمینی و آب شرب منطقه شود و این ها ضررهایی است که در آینده عیان خواهد شد.
وی افزود: باید محاسبه تناژ و دفاتر ثبت شده وجود داشته باشند درصورتی که در معدن شاهد چنین موضوعی نبودیم و باید پرسید چرا مسئولان چشمان خود را به روی مشکلات موجود در شاهوار بسته اند؛ در جامعه ای زندگی می کنیم که دغدغه چیزهای دیگری غیر از محیط زیست است، چندان مطلوب نیست که در ترکیه شش هزار سمن وجود داشته باشد و در ایران ۱۸۰ سمن ثبت شده که ۸۵ درصد آن ها کار زیست محیطی به صورت تک محوری انجام می دهند، شاخص های زیست محیطی ترکیه از ایران بیشتر است چراکه همه مردم نسبت به مسائل زیست محیطی دغدغه دارند اما این حس در مسئولان ما هنوز ایجاد نشده لذا باید با شفاف سازی، ایجاد مسئولیت و دغدغه مند کردن مسئولان پیرامون مسائل محیط زیست از این خطاهای غیرقابل برگشت جلوگیری کنیم تا تجربه سد گتوند در کوه
شاهوار تکرار نشود.