پوشاندن سطح الیاف ابریشمی با استفاده از رشته های نازک فلزات گرانبها، همچون طلا و نقره به قطر سه دهم میلیمتر و تبدیل این الیاف به نخ را گلابتون تابی یا گلابتون سازی می گویند.
در ایران از گذشته تا به امروز، ساخت نخ گلابتون به عنوان رشته ای مادر برای دیگر هنرهای اصیل چون زری بافی، دوخت انواع رو دوزی های سنتی و ملیله سازی جایگاهی ویژه و با اهمیت داشته است.
تا سال ۹۳ تنها کارگاه تهیه و تولید نخ گلابتون کشور و جهان در موزه هنرهای زیبای اصفهان و توسط مرحوم عباسعلی فولادگر فعال بود که با درگذشت این هنرمند پیشکسوت، رشته مذکور می رفت تا به جمع رشته های منسوخ بپیوندد اما با تلاش و پیگیری های ‘ محمد حسن شبانی ‘ هنرمند و مخترع اهل شهرضا از توابع استان اصفهان که هم اکنون مسئولیت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شهرضا را نیز به عهده دارد، این رشته نه تنها زنده و فعال شده بلکه محصول های زری بافی آن علاوه بر مصرف داخلی به کشورهای اروپایی و خاورمیانه صادر می شود.
محمد حسن شبانی با اختراع ‘دستگاه اتومات گلابتون تابی یکنواخت از نوارهای طلا با پهنای مختلف’ توانست این رشته صنایع دستی را احیا کند و اکنون تنها کارگاه تولید نخ گلابتون از فلزهای طلا و نقره در کشور را مدیریت می کند.
وی که دانش آموخته رشته کارشناسی ارزیابی صنایع دستی دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان در مرکز نقش جهان است روز سه شنبه به ایرنا گفت: با توجه به برخی مشکل ها و سختی ها برای تولید نخ گلابتون و گلابتون تابی به روش های سنتی و قدیمی به فکر ساخت دستگاه خودکاری به این منظور و همچنین زنده نگه داشتن این رشته صنایع دستی افتادم.
شبانی افزود: در دستگاه های سنتی مشکل هایی مانند سرعت تولید پایین، یکنواخت نبودن گلابتون تولیدی، تنظیم های متعدد و سخت و حجیم بودن دستگاه وجود داشت اما دستگاه اختراع شده، قابلیت تولید نخ گلابتون با سرعت و کیفیت زیاد از انواع نخ طلا را دارد.
وی با بیان اینکه در دستگاه جدید با خودکار کردن فرایندها و اضافه کردن فرایندهای جدید مانند چرخ، حلزون و کلاچ اصطکاکی، مشکلات مذکور برطرف شد، اظهار کرد: این دستگاه خودکار شامل تجهیزات الکترونیکی و چرخ دنده هایی است که فلز نورد شده طلا و نقره را روی ابریشم بطور یکنواخت می پیچاند.
شبانی که علاوه بر کارگاه گلابتون تابی در یک کارگاه زری بافی نیز فعال است می گوید که محصول های زری بافی این کارگاه به کشورهای مختلف اروپایی و خاورمیانه صادر می شود.
روابط عمومی دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان نیز اعلام کرد که این اختراع در جشنواره اختراعات و ابتکارات منطقه ای رویش کوهرنگ که آذر ۹۵ برگزار شد به عنوان اختراع سطح سه بنیاد ملی نخبگان شناخته شد.
همچنین این هنرمند شهرضایی موفق به اخذ درجه دو هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان کشور و کسب نشان اصالت صنایع دستی از سازمان یونسکو برای بافت پارچه زربافت نقش برجسته شده است.
رئیس مرکز نقش جهان دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان نیز در این باره به ایرنا گفت: دستگاه خودکار گلابتون تابی با هدف احیای این هنر صنایع دستی و تسهیل فرایند ریسیدن نخ گلابتون، طراحی و ساخته شده است.
جواد رحمتی افزود: با ثبت اختراع و به کارگیری این دستگاه، صنایع دستی دیگری مانند زری بافی نیز که در حال منسوخ شدن بود، احیا می شود.
وی با تاکید بر اینکه صنایع دستی مانند گلابتون سازی و زری بافی از رشته های پر هزینه و با نیاز به مهارت بالاست، تصریح کرد: در رشته تحصیلی ارزیابی صنایع دستی که در مرکز نقش جهان دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان ارائه می شود، این رشته ها مورد بررسی قرار می گیرد تا ارزش های معنوی و مادی این صنایع دستی، شناسایی و حفظ شود.
به گزارش ایرنا، تاکنون ۶۰۲ رشته صنایع دستی در جهان شناسایی شده که از این تعداد ایران با ۲۹۹ رشته، نیمی از آنها و استان اصفهان از این تعداد ۱۹۶ رشته را به خود اختصاص داده است.
۱۰۲ رشته و محصول از میان صنایع دستی اصفهان دارای نشان اصالت یونسکو و ۱۵۷ رشته دارای نشان استاندارد ملی است.
۳۵ رشته صنایع دستی استان اصفهان نیز در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
سیم کشی، زرکشی، زری بافی، گلابتون دوزی، پولک دوزی، زنجیره بافی، قالی بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است که این صنایع دستی در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت اما اکنون تعدادی از آنها در معرض خطر منسوخ شدن قرار دارند از جمله زری بافی و گلابتون سازی.
تعدادی از هنرمندان و همچنین اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان در سال های گذشته تلاش های بسیاری برای احیای این رشته ها انجام دادند.
اکنون کارگاه های زری بافی در شهرستان های اصفهان، کاشان و شهرضا فعال است.
گ/۳۰۱۱ / ۶۰۲۲ خبرنگار: آسیه معینی – انتشار دهنده : سلطانمرادی
انتهای پیام /*
ارتباط با سردبیر:
newsroom@irna.ir
تماس بی واسطه با مسئولین