وایوتْس دْزور(به ارمنی: ՎայոցՁոր) یکی از استان‌هایکشور ارمنستاناست که در جنوب غربی این کشور واقع شده است. مرکز این استان شهر یغگنادزورمی‌باشد.
رویه استان وایوتس دزور را کوه‌ها و تپه ماهورها پوشانده است و فاقد جنگل است. تنها ۲۰ درصد از زمینهای این استان کشت‌پذیر است.
منطقه وایوتس دزور تا زمان تازش سلجوقیاندر دست شاهزادگان سیونیک بود. پس از سال‌ها فرمانروایی سلجوقیان سرانجام ارمنیان این منطقه را آزاد کردند و خاندان اُربلی بر آنجا چیره گشت. طی فرمانروایی آنان کانون دانشی برجسته‌ای در گلادزور به شکوفایی رسید.
این منطقه سپس بخشی از ایران شد و شاه‌عباس بزرگصفوی در سال ۱۶۰۴میلادی مردم یغگنادزور را به زور به درون ایران کوچاند و سده‌ها بعد یعنی پس از امضای قرارداد ترکمنچایمردم آن شهر به دیار خود بازگشتند.
مرکز استان شهرستان یغِگْنادزور است، که نام آن بارها عوض شده است. نام کهن آن یغِگیک بوده، تا سال ۱۹۳۵ کشیش کند نام داشته، پس از آن نام میگویان به آن داده شده و سرانجام یغگنادزور. پسوند -دْزور که در بسیاری از جاینام‌هایارمنی به چشم می‌خورد به معنی درّه است. نام وایوتس دزور بنا بر باور عوام معنی «دره مصیبت» می‌دهد.
شهرستان یغگنادزور بر کرانه رودخانه آرپاقرار دارد و دارای باغ‌های فراوان میوه است. در اصل همه این استان در حوزه آبریز رود آرپا قرار دارد. این رود پس از گذر از نخجوان به ارس می‌ریزد. یکی از زیباترین کلیساهایمیانْ سده‌ای ارمنستان به نام نوراوانْک (بمعنی صومعه نو) در این استان قرار دارد. این استان کوچک دو شهر دیگر دارد به نام‌های وایْک و جِرموک. جرموک که نام آن معنی جای گرم می‌دهد و با واژه گرم فارسیهم ریشه است محل یکی از بزرگ‌ترین چشمه‌های آب گرم ارمنستان است و آب معدنی گازدار جرموکآن که خاصیت درمانی هم دارد در سراسر ارمنستان بفروش می‌رسد. جرموک یک مکان گردشگریاست و مهمانپذیرهاو سفره‌خانه‌هایخوبی دارد.
استان وایوتس‌جور ارمنستان
۰۲
تیر